19. júní - 01.11.1926, Blaðsíða 3

19. JÚNÍ
67
Frá Flín Briem Jóusson,
70 ára.
Ef spurt væri að því hvaða bók íslensk hafi átt
mestan þátt í að bæta lifnaðarhætti og heimilisstjórn
íslendinga, yrði svarið ótvírætt: Kvennafræðarinn.
Ef húsmæður þær, er
nú eru orðnar roskn-
ar, og eigi áttu í upp-
vextinum kost á hús-
stjórnarfræðslu, væru
spurðar að því, af
hverjum þær hefðu
auðgast mest að hag-
. kvæmri þekkingu, .
mundu þær svara:
Af Kvennafræðaran-
um hennar Elínar
Briem. Ogþaðerekki
ofsagt þótt sagt sé,
að engin íslensk bók
hefir valdið jafn mik-
illi og hollri breyt-
ingu á heimilunum,
aukið hreinlæti, kent
hagsjni og gjört við-
'urværi manna fjölbreyttara, en þessi, ég vil segja,
sígilda islenska matreiðslubók. Matreiðslubók er ekki
algjörlega réltnefni, því að Kvennafræðarinn fjallar
um margt fleira en matreiðslu, um öll heimilisstörf,
Og er sanni nær að segja, að af Kvennafræðaranum
geti hver meðalgreind kona lært flest það, er að
hússtjórn lítur. það er áreiðanlegt að úti um allar
bygðir landsins er fjöldi kvenna, sem með þakklæti
minnast þeirra ráða og bendinga, sem hún hefir sótt
til höfundar þessarar litlu og yfirlætislausu bókar.
Þótt frú Elín Briem Jónsson hefði eigi lagt fram
annan skerf en þennan til menningar kvenna, mundi
hann ærið nógur til þess að hún yrði talin meðal
helstu menningarfrömuða síðari ára. En því fer fjarri
að þetta sé hið eina nytsemdarstarf, sem eftir hana
liggur. Hún hefir markað dýpra spor en þetta í
mentun islenskra kvenna. Á ungum aldri tók hún
að sér forstöðu hins nýstofnaða Ytri-Eyjarskóla og
varð skólinn undir stjórn hennar brátt landskunnur.
Sóttu hann stúlkur úr öllum héröðum landsins, og
fluttu þær heim með sér í sveitir sínar holla menn-
ingu og margvíslega híbýlabót. Varla mundi skóli
þessi hafa náð jafn miklum vinsældum, né komist i
þvílíkt álit, ef eigi hefði hann verið svo heppinn að
njóta hinna óvenjulegu góðu kennarahæfileika og
starfskrafta frú Elinar, áhuga hennar og þekkingar.
Undirbúning undir það starf hafði frú Elín fengið
á hinum ágæta skóla frk. Nathaliu Zahle í Kaup-
mannahöfn. Lauk hún þar kennaraprófi árið 1883.
Ári síðar var Ytri-Eyjarskólinn stofnaður og tók frú
Elín þá þegar við stjórn hans. Áður hafði Elín
staðið fyrir skóla í þrjú ár. Skólinn varð al-
gerlega hennar verk og bjó hann að þvi átliti, er
hann komst í, undir handleiðslu hennar, langa tíð
eftir að hún lét af stjórn hans.
Skólastjórastarfið mundi hafa reynst ærið nóg við-
fangsefni hverjum meðalmanni, og sumarfrfið eigi
oflangt til hvíldar undir næsta starfsár. En sumrin
fyrstu notaði frú Elín Briem Jónsson til þess að
semja Kvennafræðarann, sem kom út í fyrsta sinn
árið 1888, og seldist allur — 3000 eintök — á ör-
skömmum tíma. Má segja að með þessu verki hafi
fræðarastarf frú Elinar færst langt út fyrir veggi
skólans, og að nemendur hennar hafi nú verið jafn
margir og þeir, sem bókina eignuðust, eða eiginlega
langt um fleiri. Síðan hefir Kvennafræðarinn komið
út þrisvar sinnum, síðustu útgáfurnar allmiklð auknar.
Pá er frú Elín giftist í fyrra sinn lét hún af
stjórn Ytri-Eyjarskóla, en hún hélt enn áfram
að bera mentun kvenna fyrir brjósti. Hún stofn-
aði Hússtjórnarskólann í Reykjavík, og rak hann
af eigin rammleik í allmörg ár, þótt eigi veitti hún
skólanum forstöðu. Síðar afhenti hún Búnaðarlélagi
íslands skólann, ásamt miklum eignum. Var svo um
samið að félagið ræki skólann framvegis og hefir
frú Elín eflaust talið framtið skólans vel borgið í
höndum þess. En reyndin varð önnur.
Eftir að frú Elín var orðin ekkja tók hún aftur
við stjórn Ytri-Eyjarskóla, og varð skólastjóratíð
hennar alls um 20 ár. Allan þann tíma gegndi hún
því starfi með áhuga, röggsemi og lipurð, og sér-
staklega næmum skilning á hvað best hentaði is-
lenskum staðháttum, og hversu nemendur gætu haft
sem mest not skólavistarinnar. Enda brá svo við að
hvert sinn er hún kom að skólanum jókst aðsóknin
að honum stórum.
Frú Elín Briem Jónsson er fædd 18. október 1856
að Espihóli í Eyjafirði. Foreldrar hennar voru Egg-
ert sýslumaður Briem og frú Ingibjörg Eiríksdóttir
Sverrissonar. Var Eggert Briem siðar um langan aldur
sýslumaður Skagfirðinga og bjó að Reynistað við
mikla rausn, og þar ólst frú Elín upp, ásamt sinum
mörgu systkinum. Var hún tviburi við Pal amtmann
Briem, hinn þjóðkunna ágætismann. Frú Elín giftist
i fyrra sinni árið 1895 cand. theol. Sæmundi Eyjólfs-
syni, en hjónaband þeirra var skammvint, því hann
andaðist 18. maí 1896. Árið 1903 giftist hún í öðru
sinni Stefáni Jónssyni, verslunarstjóra á Sauðárkrók,
og varð ekkja öðru sinni árið 1910. Frú Elín tók þá
enn um nokkur ár við stjórn Blönduósskólans (fyr-
verandi Ytri-Eyjarskóla) en varð að láta af henni
vegna þess að heilsan bilaði. Flutti hún þá til
Reykjavíkur og hefir átt hér heima síðan.
Frú Elín er áhugasöm um öll framfaramál, elsku-
leg heima að sækja, fyrirmannleg í framkomu, ís-
lensk höfðingskona i sjón og raun. Þótt árin hafi
færst yfir og heilsan oft verið tæp, er andinn enn