Norðri - 11.03.1909, Blaðsíða 2

Norðri - 11.03.1909, Blaðsíða 2
Ein eða tvær góðar stofur móti suðri með eldhúsi og kjallarageymslu er til leigu frá 14 .maí, Semja má við Björn prentara Jónsson á Oddeyri. NR. 9. NORÐRI. 35 Heilsufarið í Akureyrarhéraði árið 1908. • Líkt og tíðarfarið, var einnig heilsu- far manna óvanalega gott í þessu hér- aði árið sem leið. Mislingarnir höfðu að mestu leyti lokið sér af fyrir ársbyrjun. Pó flutt- ust þeir á einn 0 bæ í Fnjóskadalnum sunnan úr Hafnarfirði í júlímánuði, þeg- ar þeii annarstaðar virtust útsloknaðir. 5 manns veiktust, en ekki barst veikin á aðra bæi. Héraðið hefir því nær sloppið við þann voða gest, sem annarstaðar norð- anlands hefir víða gjört vart við sig, nfl: Barnaveiki. Hún hefir þó að vísu borizt inn í héraðið, bæði vestan úr Skagafirði og austan úr Ringeyjarsýslu, þar sem hún hefir verið að ganga, en með sóttvarnarráðstöfunum hefir tekizt að hefta för hennar. Á þeim fáu heim- ilum,þar sem hennar varð vartveiktust jafnt fullorðnir sem börn. Á flestum var veikin svo væg, að fólkið hélt að einungis væri um hálsbólgu að ræða. Ressvegna kom það tvívegis fyrir, að læknis var of seint leitað, svo að þrjú börn biðu bana, sem annars hefði að öllum líkindum verið hægt að bjarga með serum. Rað verður aldrei brýnt nógu vel fyrir almenningi, að gæta var- úðar, ef hálsveiki kemur upp á heimil- inu, og vitja læknis áður en er um sein- an. Og enginn áað láta villast af nafn- inu barnaveiki og ímynda sér, að ein- ungis börnum sé hætt við að fá hana. Pað vill margoft til, að fullorðnir sýk- jast, enda hefir það komið mjög í ljós árið sem leið í ýmsum héruðum lands- ins, en hitt er annað mál, að veikin er hættulegri lífi barnanna, eins og skiljan- legt er. Taugaveiki hefir þrfvegis stungið sér niður hér í bænum, en aldrei breiðst út (sjúklingarnir fluttir á spítala). Einn sjúklingur dó. Kvefsött hefir gengið hvað eftir ann- að, flesta mánuði ársins. Sérstaklega bar mikið á kvefi í júní og desember og var júníkvefið verst, því það lagði marga í rúmið og jafnvel nokkur börn í gröfina vegna lungnabólgu, sem fylgdi því. Kvefin ganga eins og aðrar landfar- sóttir sveit úr sveit, en eru mjög mis- munandi næm og mismunandi skæð. Kvefsótt sú sem gekk hér í júní var áreiðanlega sama kvefið og gekk um ársbyrjun í Reykjavík, og færðist það- an smátt og smátt með þjóðvegum og skipagöngum til flestra ef ekki allra héraða landsins. Veikin hagaði sér al- staðar eins, svo á .því sýnist enginn vafi, að um sömu landfarsóttina væri að ræða. f>ó má auðvitað verjast kvefi eins og öðrum landfarsóttum, og oft gæti sveitabæjum tekist það, ef nokkuð væri um það hugsað. Öil líkindi eru til þess að kvefið berist einungis með þeim, sem sjálfir eru sýktir af því, en ekki með heilbrigðum. Nú eru margir, sem aldr- ei fá kvef, og ætti því engin hætta að stafa af þéim. Öðru lagi haga kvefin sér oft þannig, að einungis börn fá þau, en ekki fullorðnir. Fullkomin samgöngu- varúð við kaupstaði eða bæi þar sem kvefið er að ganga er vissasta ráðið, en oft ætti að senda þá, sem sízt er hætt við kvefi út af heimilinu, en taka fram við þá að fara ekki að öþörfu inn í herbergi, þar sem eru kvefaðír fyr- ir. «Pað er hægra að kenna heilræðin, en að halda þau,» vilja menn segja, og satt er það, að örðugleikar eru tölu- verðir á þessu, en eg get ekki betur séð, en að það sé ómaksins vert að *eggja þá a sig, þegar um kvefsótt er að ræða eins og þá sem gekk í júní. Maga- og garnakvef hefir gert vart við sig, einkum á börnum suma mánuðina, en ekki náð almennri útbreiðslu. Gonerrhooa eða lekandi má heita orð- inn innlendur sjúkdómur hér í bæ eins og í höfuðstaðnum, því þó hann hverfi með köflum kemur hann óðum aftnr með útlendingum. Pó er hann, sem betur fer, sjaldgæfur enn þá, en þetta ár hafa fleiri tilfelli komið fyrir en áð- ur. Þar sem þessi kvilli útbreiðist því nær eingöngu við samræði karla og kvenna, er fólki í sjálfsvald sett að hefta útbreiðslu hans, og það er ástæða til að vara menn við honum, því ef van- rækt er að leita sér lækninga í tíma, getur hann orðið hvimleiðasti sjúkdóm- ur, og jafnvel orðið þess valdandi að menn verði ónýtir, (líkt og af Röntgen- geislum sbr.»Norðurland«.) Enn fremur getur sjúkdómurinn borist í augun ekki sízt á ungum börnum og gert þau steinblind. Syfilis eða fransós virðist ekki orðinn landlægur hér, en alt af má búast við honum með útlendum sjómönnum. — Er því ástæða til að reyna að verjast þeim skolla ekki síður en annari «vellyst í skipsförmum, völskunum meður.» Berklaveiki mun enn þá vera algeng- ari hér en í mörgum öðrum héruðum landsins. í árslok taldist svo til ^að væru alls 69 berklaveikir menn í héraðinu. Par af voru 25 með lungnatæringu og 44 með útvortis berkla. Pess ber þó að geta, að margir af þessum sjúkl- ingum mega kallast albata eða á góð- um batavegi, en þó getur verið að til séu sjúklingar, sem eg hefi ekki fengið vitneskju um. Á árinu dóu 16 sjúkl- ingar úr veikinni. Til þess að stemma stigu fyrir út- breiðslu þessarar voðaveiki er ekkert betra ráð, en að einangra þá sjúklinga, sem langt eru leiddir, því það eru þeir, sem útbreiða sóttnæmið mest. Par sem nú slík einangrun getur aldrei orðið tryggileg, jafnvel ekki á þrifalegustu heim- ilum, er ekkert vissara en að koma sjúklingunurn á spítala. Auðvitað er kostn- aður því samfara, en í svona tilfelli er líka mikið í húfi, sem getur haft en meiri kostnað í för með sér að öðr- um kosti. Holdsveiki. í héraðinu eru 4 sjúklingar með ótvíræða holdsveiki. Nýir sjúkling- ar hafa ekki bæzt við. Sullaveiki. Engir nýir sjúklingar hafa leitað læknis með þá veiki, enda virð- ist hún í rénun hér, ekki síður en ann- arstaðar á landinu. Pó hundalækningar fari alstaðar fram í öllum hreppum, kemur það þó fyrir, að kindur fá höf- uðsótt á stöku bæjum, og sýnir það, að ennþá er einnig manneskjum hætta búin af að geta sýkst af hundum. Eg hefi bókfært rúma 1200 sjúklinga, sem hafa leitað mín á árinu. Af slys- förum hefi eg haft til meðferðar nokk- ur liðhlaup og einföld beinbrot, en eng- in verulega hættuleg. — Á öndverðu árinu kom það sorglega slys fyrir, að ungbarn drakk af flösku með óbland- aðri ediksýru, og beið bana af. 9 sinnum var mín leitað til kvenna í barnsnauð, og þurfti eg í 6 tilfellum að taka börnin með verkfærum; í tvö skifti komu tvíburar, en í önnur tvö skiftin komu börnin andvana. Öllum konunum heilsaðist vel, nema einni, sem dó af hjartaslagi skömmu eftir að fæðingin var um garð gengin, og var mín fyrst vitjað þá. Eitt af því einkennilegasta, sem fyrir mig hefir komið, vildi til við eina þessa fwðingu, #em eg var sóttur til. Konan hafði legið 2^/2 sólarhring með sótt- leysi. Legvatr.ið var runnið, og konan orðin sárþjáð. Pegar eg var í þann veginn að koma á tönginni til að draga fram barnið, fór það að gráta inni t móðurkviði, og var það að heyra öld- ungis eins og þegar nýfætt barn grætur, sem sængin er breidd yfir höfuð í rúmi. Þetta varaði dálitla stund, hálfa mínútu ef til vili, og heyrðu allir greinilega, sem viðstaddir voru í herberginu. — Pessi fytirbrigði eru mjög fáþekt, og það jafnvel svo, að margir j.'aulæfðir fæðingarlæknar á spítölum erlendis hafa neitað, að nokkur fótur sé fyrir því, og segja að það sé að eins gömul kerlinga- bók. En enginn vafi er á að þetta kemur fyrir, því nokkrir mjög áreiðan- legir læknar hafa veitt þvíj eftirtekt á síð- asta mannsaldri og skrifað um það. Sannast hér hið fornkveðna «að sjald- an lýgur almannarómur.» Pví í þjóð- trúnni víðsvegar um iönd hafa sagnir Iifað um þessháttar viðburði og jafnan hafa þeir verið taldir þýðingarmiklir og fyrirboðar einhverra stórtíðinda. Sagan segir, að trúarhöfundur Persa, Zoroast- er, hafi hlegið áður en hann kom í heiminn og sagnritarínn Livius segir frá manni, sem sagt var um að hefði hróp- að »húrra« í móðurlífi, í Flateyjarbók er getið um, «að hvelparnir geyjuðu innan í geyhundununi» og þótti það boða mikil tíðindi. Hér á landi rnun það ekki óþekt, að kálfar hafi baulað áður en höfuðið kom fram, að minsta kosti hefir gamall maður sagt mér, að hann hefði hefði heyrt þess getið á æskuárum sínum. Mér þætti vænt um, ef einhverjir, sem vissu áreiðanlegar sagn- ir um þessi fyrirbrigði, vildu senda mér línu um það eða segja mér frá því, Það kann að vera, að þetta komi oftar fyrir en margir vísindamenn halda. Sjúkrahúsið. Aðsóknin var mest um sumarmán- uðina, en minni um vetrarmánuðina. Alis lágu þar 98 sjúklingar í samtals 3250 legudaga, og er það í meðallagi eftir því er legudagafjöldinn hefir ver- ið á fyrri árum. Af sjúklingunuin voru 36 úr öðrum héruðum og útlendingar, 56 sjúklingar höfðu útvortissjúkdóma. 42 sjúklingar höfðu innvortissjúk- dóma. 13 sjúklingar dóu, —af þeim 8 úr berklaveiki, 1 úr krabbameini, 1 úr lifrarbólgu, 1 úr lungnabólgu, 1 úr tauga- veiki og 1 úr hjartaslagi. 36 óperationir voru gjörðar, flestar með svæfingu. Af sjúklingunum dóu tveir. Hinum heilsaðist vel, og fengu flestir fullan bata. Annar þeirra sem dó var kona með krabbamein, en fékk lungnabólgu eftir skurðinn. Hitt var maður með ákafa bólgu í lifrinni, sem gjörð var á á- stunga. Af helztu operationum má nefna tvo holskurði vegna botnlangabólgu, þar sem botnlanginn var tekinn, 1 holskurð- ur vegna berklaveiki í lífhimnunni, tvisv- ar var tekið brjóst af konum, þrisvar skorin burt stór æxli; tekinn handleggur af vegna berkla; miðhlutað rif ogtekinn partur úr brjóstbeininu; skorið burtu átumein undan hendi o. fl. þaðan af minna. Akureyri 20. febr. 1909. Steingrímur Matthíasson. Fiskiskipin er nú að leggja út, hin fyrstu á þessari vertíð. «Jakob«, eign etazráðs J. V. Hav- steens, fór í fyrradag og »Júlíus«, eign sama, fer í nótt. Bæði þessi skip halda vtstnr fyrir l«nd til veiðn. Ráðherraskiftin og Pingræðið. Með þessari fyrirsögn flytur síðasta blað Norðurlands greinarkorn, sem sýn- ir, að ritstjórinn er talsvert upp með sér af áður tuggnum og marghröktum vaðli nefnds blaðs um þetta atriði. Pað bólar heldur ekkert á betri rökum en blaðið áður hefir framfært fyrir því, að ráðherra H. H. hefði átt að segja af sér embætti eða biðjast lausnar strax eftir kosningarnar í haust, þvert á móti virðist fávizkan hafa aukist á því, hvað þingræði er í raun og veru. Pað er stagazt á því eins og svo oft áður, að síðustu kosningar hafi sýnt, að ráðherr- an hafi tapað fylgi meiri hluta þjóðar- innar, þrátt fyrir það, sem þó marg- sinnis hefir verið tekið fram annarsstað- ar með rökum, að mikil ástæða var til þess fyrir ráðherrann, þrátt fyrir kosn- ingarnar, að álíta að meirihluti kjósenda þjóðarinnar væru sín megin, af þeirri ástæðu, að írumvarp sambandslaganefnd- arinnar, sem kosningarnar snerust um, var ekkert stjórnarfrumvarp, sem ráð- herrann ætlaði að ráða konungi til að leggja fyrir þingið, heldur árangur nokk- urskonar milliþinganefndar, sem var skipuð mönnum af báðum flokkum, Mótspyrna þjóðarinnar gegn þessu frum- varpi eða uppkasti, sú, er lýsti sér við kosningarnar, var því ráðherranum al- veg óviðkomandi sem slíkum, með því að hún var alls ekki á móti honum. Ummæli greinarinnar um það, að ráðherrann hafi setið að völdum í óþökk meirihluta þjóðarinnar, er því þvaður eitt ástæðu- og sannindalaust eins og oftar. Hvað það atriði snertir, að ráðherr- ann hafi setið um nokkra mánuði í óþökk meiri hluta þingsins, eins og blaðið segir, þá eru það vísvitandi ósannindi, fyrst og fremst af þeirri einföldu ástæðu að þingið var ekki til fyr en það var sett hinn 15. febr. og í öðru lagi af því, að strax og meirihlutinn sainþykti hina alræmdu vantraustsyfirlýsingu sína þá biður ráðherran um lausn, en hann á enga sök á því, þó að þessi yfirlýs- ing kæmi ekki fyr en hún kom, vegna innbyrðis ósamlyndis meirihlutans. Ráð- herrann hefir því aldrei brotið þingræð- ið, svo öll ummæli Norðurlands um slíkt eru annað hvort bygð á vanþekk- ingu á því hvað þingræði er, eða á því, að blaðíð ætlar að kenna ráðherr- anum hina bágbornu framkomu meiri- hluta þingsins, það sem af er í von um að einhver’kynni að vera svo trúgjarn, að gleipa við slíku sem sannleika. Að endingu skulum vér gera ráð fyrir því, að H. H. hefði beðið lausn- ar frá ráðherrastöðunni straxeftir kosn- ingarnar í haust, án þess að honum bæri nokkur skylda þar til, eins og að ofan ér sagt, hvað hefði þá orðið uppi á teningnum? Annaðhvort hefði hann orðið að benda á eftirmann sinn sjálf- ur, sem þá að öllum líkindum hefði orðið Skúli Thoroddsen, sem gamall þingmaður og fremsturí baráttunni gegn frumvarpinu, hefði konungur þá viljað samþykkja hann sem ráðherra, eða þá að konungur hefði beðið H. H. að gegna ráðherrastörfum þangað til flokkaskipunin hafði sýnt sig á þingi því þó einhverjir framhleypnir þingmenn f Rvik með ritstjóra Norðurlands í rófunnj hefðu bent á einhvern til ráðherrastöð- unnar þá hefði slíkt að sjálfsögðu ekki verið til greina tekið, enda mundi sam- komulag meiri hlutans um mann til stöðunnar meðan hann var dreifður út um land, ekki hafa orðið betra en nú á þinginu, jjar seni þeir eru allir saman

x

Norðri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðri
https://timarit.is/publication/201

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.