Norðurland - 29.07.1916, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri og útgefandi: JÓN STEFANSSON.
35. blað.
t>eir óáncegöu.
Pegar Sjálfstæðisflokkurinn klofn-
aði í fyrra, skiftist hann að mestu í
»langsum"-menn og „þversum"-
menn. Allir atkvæðamestu menn
flokksins voru í öðruhvorum þeim
fylkingararmi. „Langsum“-menn
voru þeir sem höfðu þor til þess að
bjarga stjórnarskránni og fánanum í
fyrra, ásamt Heimastjórnarmönnum,
og voru svo í samvinnu við þá á
þinginu. Og nú við kjördæmakosn-
ingarnar í haust mun vera ráðið að
Heimastjórnarmenn og „Langsum"-
menn fylgist að málum og gangi
að kosningum sem einn flokkur,
enda er það að öllu eðlilegt og rétt-
mætt, þar sem enginn málefna-
ágreiningur skilur flokkana. — —
Allflestir atkvæðameiri Sjálfstæðis-
menn lentu í „langsum" eða „þvers-
um"deildirnar í fyrra, eins og áður er
sagt, en nokkrir urðu þó eftir, sem
ekki vissu sitt rjúkandi ráð, hvar
þeir áttu að hallastað. Peir voruó-
ánægðir við „langsum" og óánægð-
ir við „þversum". Þessir óánægðu
„Sjálfstæðismenn" eru það, sem svo
hafa verið að reyna að klekja uþþ
nýjum flokkum, eins og t. d. flokki
„Þjórsárbænda" (er sumir hafa nefnt
„allragagn"), flokki verkamanna o. s.
frv. En altaf eru þeir jafn-óánægðir
samt.
Og vegna hvers?
Vegna þess að „flokkarnir* þeirra
fá svo lítið fylgi, að þeir eru dauða-
dæmdir við kosningarnar sem fara
í hönd. Og vegna þess að foringj-
um þessara flokksbrota er sjálfum
augljóst, hve fylgið er lítið og hve
sigurinn er vonlaus.
Annars verður að játa, að ekki
var ókænlega farið að, við myndun
þessara flokksbrota. Pjórsártúnsflokk-
urinn ætlaði t. d. að safna öllum
bœndum undir sitt merki. Óánægðu
sjálfstæðismennirnir sem þar voru í
fararbroddi, vissu að meiri hluti af
kjósendum Heimastjórnarflokksins
voru bændur. Því átti að reyna að
veiða þá með „óháða bœndau-nafn-
inu. Oamall og góðkunnur Heima-
stjórnarmaður var fenginn til þess
að gefa kost á sér í efsta sætið á
lista þessa flokksbrots, svo hægt
yrði að flagga með honum sem
agni fyrir bændur í Heimastjórnar-
flokknum. En jafnframt voru laun-
ráð brugguð. Óánægðu „Sjálfstæðis-
mennirnir" ætluðu sér ekki að láta
Heimastjórnarmanninn ná kosningu,
ætluðu það aldrei. Þessvegna hrósa
oddvitar listans syðra Ágúst Helga-
syni, gömlum og nýjum Sjálfstæð-
ismanni, á hvert reipi sem „bezta"
manni listans, Og þessvegna hefja
oddvitar listans hér nyrðra Hall-
Akureyri 29. júlí 1916.
grím Kristinsson, gamlan Sjálfstæð-
ismann, til skýanna og vilja fá kjós-
endur til þess að flytja hann upp í
efsta sætið, þrátt fyrir það þó þeir
viti vel, að Hallgrímur gerði það að
skilyrði fyrir framboði sínu, að hann
yrði neðstur á listanum (vegna þess
að hann vill ekki verða þingmaður)
og þrátt fyrir að hann gerði það
einungis í því augnamiði að styðja
að kosningu efsta mannsins á list-
anum — þessa sem forsprakkainir
vilja nú (vægast sagt) flytja neðar.
En engar „brellur" duga hvernig
sem málinu er velt. Fylgi „óháða
flokksins" er stöðugt jafn hverfandi
lítið og eykst ekki.
Aftur á móti eykst óánægjan í
Þjórsárflokknum eða „óháða bænda-
flokknum" jafnt og þétt. Hún er
víst hið eina sem vex og dafnar
aðdáanlega í þeim flokki ef taka
má mark á því sem núverandi mál-
tól hans hér í bænum segir. Það
fárast stöðugt um óánægjuna sem
ríki meðal kjósenda, óánægjuna yfir
gömlu flokkunum og óánægjuna
yfir þjóðmálastarfseminni í landinu
að undanförnu. Ef nokkuð er tak-
andi mark á þessu óánægju-söngli
þess, á það auðvitað eingöngu við
ástandið i litla flokknum sem það
telst til, ástandið í „óháða flokknum"!
í Heimastjórnarflokknum er að
minsta kosti ekki nein óánægja.
Þar eru bændur ánægðir af öllu
hjarta.
Þeir hafa vissuna sín megin. Viss-
una fyrir því, að við kosningarnar
á laugardaginn kemur flokkur þeirra
fleiri fulltrúum að, en nokkur ann-
ar flokkur í landinu.
Og þessvegna kjósa þeir A-list-
ann, fylgja Heimastjórnarflokknum
stöðugir eins og þeir hafa gert.
Stefnuskráin ófædda.
Að látast ætla . . . ! !
Þessi orð virðast vel fallin til þess
að vera stefnuskrá sjálfstæðisflokks-
brotsins, sem kallar sig „óháða bænd-
ur". Ymsir af þeim kumpánum tala
ærið digurbarkalega um „stefnuskrá"
sína, en þeir, sem kunnugastir eru,
fullyrða, að hún sé hvergi til, ekki
einu sinni í loftinu.
En hitt er öllum kunnugt, að þeir
eru vel byrgir af þessu: Að látast
œtlal
Þeir látast ætla „að koma á stór-
feldum samgöngubótum, án járn-
brauta".
Heyr endemi!
Þeir Iátast ætla „að koma hér á
fót öflugum seðlaútgáfubanka, þjóð-
banka, er njóti arðs af seðlaútgáf-
unni".
Heyr aftur endemf!
Þeir látast ætla að „efla ræktun
landsins og auka framleiðsluna".
Og heyr enn endemi!
Hvað veldur því annars, að þessi
flokkur, þessir menn, sem altaf eru
að tala um, hve óánægjan sé mikil
meðal þjóðarinnar yfir gömlu flokk-
unum og þá einnig stefnuskrám
þeirra, að þeir reyna ekki að „smyrja
upp" einhverri stefnuskrár mynd og
kunngera hana fyrir kosningarnar.
Treysta þeir sér ekki einusinni til
þess ? Ekki til annars en látast œtla
að gera það?
Nokkur orð um andatrú.
Eg hefi heyrt það haft eftir Haraldi
Níelssyni prófessor, að hann hafi sagt
frá því í einu af erindum þeim, er
hann flutti á Akureyri nú fyrir skemstu,
að hann hafi setið til borðs og mat-
ast með anda framliðins manns. —
Þykir sumum þetta harla ótrúlegt, af
þeim ástæðum að andar þurfi ekki
fæðu svo sem holdlegar verur, og
ganga nokkuð svo langt að þeir vilja
rengja enn meira af kenningum pró-
fessorsins, fyrir bragðið. — Eg vil nú
sem minst um þetta dæma, en aðeins
benda mönnum á að þetta er ekki
eins ótrúlegt og í fljótu bragði virðist.
Fyrst er þess að gæta að andar geta
holdgast, eða tekið á sig líkamlegt
gerfi stöku sinnum, og þá er svo sem
auðvitað að þeim verður matarþörf
þegar í stað. Kann eg fleiri dæmi um
að andar framliðinna hafi etið mat,
holdgaðir eða holdiausir. Þegar eg
var í barnæsku, var á heimiii með
mér prófentukerling á nfræðisaldri.
Hún var greind vel og minnug; kunni
hún frá mörgu að segja. Við vorum
tveir strákar á Kkum aldri, og sókt-
um mikinn fróðleik tii kerlingar. Hún
sagði okkur margt um anda,* sem
hún hafði komist í tæri við, einkum
tvo þeirra. Írafeils-Móra og Eirfk Skaga-
draug, Hún sagði okkur að þeim
báðum hefði orðið að skamta á hverju
kvöldi, ella hefði þeir riðið á skirsám
í búrinu og spilt matvælum, sem af
tók. Einkum hefði Móri verið frekur
tii matarins, og þurft mjög mikið að
eta; lítur helst út fyrir að hann hafi
verið holdgaður andi. Það yrði of langt
mál að segja frá öllu, sem þessi ke, I-
ing sagði okkur fóstbræðrum um þessa
tvo kumpána og fleira, en mér þókti
rétt að segja frá þessu, þeim til at-
hugunar, sem rengja vilja prófessor-
inn. Eg skal bæta því við að þessi
* Þeir voru þá nefndir draugar, þykir
mér og flestum það miklu Ijótara orð,
og var fallega gert að velja þeim fram-
liðna, er hingað vitjar aftur, betra heiti
og virðulegra.
XVI árg.
kerling var mjög heiðarleg kona og
óljúgfróð.
Enn ætla eg að geta eins, er sýnir
að ekkert ilt þarf í bruggi að vera
þó andar séu á sveimi, og að vei
má samrýma kenningar um þá, guð-
fræði og guðsótta og góðum siðum
yfirleitt, eins og prófessorinn gerir.
Þessi kerling sagði okkur að hún
hefði látið lesa húslestur á hverju
kveldi, og var ávalt sungið fyrir og
eftir lesturinn. Eiríkur hélt sig venju-
lega undir baðstofuloíti — baðstofan
var portbygð. Sagði hún að það hefði
ekki brugðist, ef Eirfkur var þar stað-
ar á annað borð þegar lesið var á
kvöldin, að hann tæki undir þegar,
er byrjaður var söngurinn, og syngi
hástöfum undir pallinum, með fólkinu
bæði fyrir og eftir. Lítur út fyrir,
eftir þessu að dæma að Eirfkur hafi
verið góður og guðelskandi, að minsta
kosti f aðra röndina. Þó hafði hann
verið hrekkjóttur með köflum.
Það er annars merkilegt hvað menn
geta verið vantrúaðir og vildi eg með
þessari grein þó stutt sé, hafa stuðl-
að til þess, að menn >vendi sig af
þeim vonda sið.«
26/7 I9l6.
Aquila.
Frá blóðvellinum.
Rússar' hafa rekið Tyrki burt úr
Armeniu og hafa alt landið á valdi
sínu.
Hindenburg byrjar sókn á Riga-
vfgstöðvum. Keisarinn er með hon-
um á vígvellinum.
Þjóðverjar hopa undan í Argonne
og í Belgíu. Mannfallið þar óhemju-
legt af báðum.
Tyrkneskar hersveitir eru komnar
tii liðs Austurríkismönnum móti
Rússum og hefja áhlaup.
llm láð og lög.
— Timatali verður breytt við land-
símann frá 1. ágást og sólarhríng-
urinn talinn i klukkustundum frá 0—
24. Klukkan eitt eftir hádegi verður
klukkan þrettán eftir að breytingin er
komin á. Vœntanlega koma fljótlega
úr og klukkur á markaðinn hingað
sem hafa tölurnar 0—24 i stað 1—12
sem nú gerist.
— Látinn er Þorvaldur fónsson
á fsafirði, t hárrí elli. Hinn mesti
sœmdarmaður og förgöngumaður
margra nytsemdarfyrirtœkja við fsa-
fjarðardjúp.
Fyrirlestur
ætlar hr. Arthur Gook að halda á
morgun kl. 5, er heitir: »Gamal! krist-
indómur og ný heiðni«.
4*