Reykjavík - 01.09.1908, Síða 1

1Re$k ja\>tfc.
IX, 39
ITtbreiddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.
Þriðjudag 1. September 1908
Áskrifendur í b æ n u m
yfir IOOO.
IX, 39
Ig* ALT FÆST í THOMSENS WAGASlWÍ.
< Aíllíl Og ddiiA"ÓIrll* selur Kristján Þorgrimsson.
ísafold ber það út 15. f. m. í greinarkorni á
3. síðn, er hún kallar:
„íGiiia ordid44
að allstaðar sé »í frumvarpinu talað um ríkið*. þ.
e. eitt ríki og ekki tvö t. d. hervarnir ríkisins*
(ekki ríkjanna*) utanríkismál ríkisins* fána ríkis-
ins*, landhelgi ríkisins*, viðskiftasamband ríkisins*
við Grænland m. m.«.
En þetta eru svo ílþreifanleg- v ísvi t—
ancli ósannindi, að bvert læst mannsbarn á
landinu getur sjálft sannfærst um að þetta eru til-
hæfulaus ósannindi. „Híki er hvergi
nokkursstaðar nefnt í frumv, í því
sambandi sem ísafold segir og hvergi minst á
Grænland.
„Reykjavík“ skuldbindur sig til þess, að
borga þeim manni ÍO kr. í gulli, sem getur
sýnt, að nokkursstaðar sé í frumvarpinu haft »Rige«
eða »riki« um þau atriði sem hjer eru tilfærð eftir
ísafold milli gæsalappa.
Ritstjórnin.
*) Leturbreytingar eftir Ísaíold.
IV
„REYKJAYIK"
Arg. [minnst 60 tbl.] ko8t»r innanltvnds 3 kr.; erlondis
kr. 3,00—3 sk.— 1 áoll. Borgiat fyrir 1. Júlí. Ella 3 kr.
Auglgsingar innlendar: á 1. bla. kr. 1,50;
3. og 4. bla. 1,95 — Útl. augl. 33'/»0/* hserra. —
Afsláttur að mun, ef mikið er auglýat.
Útgef.; Hlutafélagið „Reykjavfku.
Ritatjóri, afgreiðalumaður og gjaldkori
Magnús H. Blöndal
Pinglioltsstræti 23. Talsimi 61.
Ritstj. er áreiðanl. að hitta heima
á virkum dögum
kl. 13—1 og 4—5 síðd.
lleiðraðir kaupendur
og iitsöluineim ,K.víkur“
áininnasf um. að gjalddagi
blaðsins var 1. júlí.
Hausavíxl.
Innlimunarmenn kallar ,Ingólfur‘
núalltaf hinasönnu sjálfstæðismenn,
frumvarpsmenn, en sjálfstæðismenn
hina sönnu innlimunarmenn, sig og
sína líka.
Danir hafa alls einu sinni lagt
regluleg innlimunarfjötur á Island.
Það gjörðu þeir, þegar þeir settu
stöðulögin.
Síðan hafa íslendingar alltaf verið
að leysa böndin af sér. Fyrst gjörði
stjórnarskráin það 1874. En þó
rýmkaðist hagur vor einkum 1903,
er Heimastjórnin varð til, þrátt fyrir
megnan andróður danskra og ís-
lenzkra hægrimanna, þar á meðal
ísalöldar og Ingólfs-klíkunnar.
Þá komu taglhnýtingar þessara
tveggja blaðnefna i fyrsta skiiti fram
sem b e r i r bandamenn dönsku
afturhaldsmannanna.
Og síðan hafa þeir haldið og
halda enn þeirri iðju áfram.
»Vort Land« i Danmörku í broddi
nokkurra annara svæsnustu hægri-
l)laða og »ísafold« og »Ingólfur«
hér á landi, með »Þjóðólf« gamla
milli sín, eru einu blöðin á Norður-
löndum, sem níða frumvarpið. 011
önnur blöð út um alla álfuna, sem
nokkurs gætir, eru aftur á móti á
einu máli um, að frumvarpið bjóði
íslendingum vildar- og sæmdarkjör.
Dönsku hægrimanna blöðin eru
hreinskilin. Þau telja frumvarpið
allt of gott handa íslendingum.
En íslenzku hægriblöðin sigla
undir fölsku ílaggi. Þau geta ekki
unnt stjórninni og öðrum frum-
varpsmönnum þeirrar sæmdar að
koma frumvarpinu fram. En þora
ekki að láta það uppi, og hafa svo
hausavíxl á réttu og röngu, í því
trausti að almenningur sé svo skyni
skroppinn, að hann þekki ekki hvítt
frá svörtu. Fyrir því nota þau
gamlaþjófabragðið,að kenna heiðar-
legum mönnum um þann ófögnuð,
sem þau eru sjálf að vinna að.
Fyrir því kalla þau hina sönnu
sjálfstæðismenn, mennina sem eru
að gjöra landið »frjálst og sjálfstætt«
innlimunarmenn, en sjálfa sig',
mennina sem eru að bisa við að
halda í innlimunarfjöturinn gamla,
dönsku stöðulögin, sjálfstæðismenn.
Svo mikil er tröllatrú þeirra á
glámskygni islenzkra alþýðumanna
þeir ætlast til, að alþýðan gleypi
annan eins úlfalda.
En þeir hafa legið á sjálfs sín
bragði fyr.
Og eins mun fara um þjófa-
bragðið þeirra núna.
--—• 0 • ------
Landvarnarnefndin danska
sem sett var 1902 heflr nú loks lokið
starfl sínu eftir 6 ár. Heflr nefndin
lagt álit sitt fyrir stjórnina og ríkis-
þingið. Nefndarálitið er bók með 820
bls. í kvart-broti. Með fylgiskjölunum
er nefndarálitið yfir 1300 bls.
í nefndinni sátu menn úr öllum
stjórnmálafl., vinstrimenn, hægrimenn
og jafnaðarmenn. Allir voru þeir sam-
mála um það, að Danmörk ætti að
vera hlutlaus, og eins voru þeir aili)-,
að jafnaðarmönnum undanteknum sam-
mála um að landið þyrfti að geta varið
hlutleysi sitt. En þeim sýndist nokkuð
sitt hverjum hve langt þyrfti að fara
til þess að því takmarki yrði náð. Voru
hægrimenn þar kröfuhæstir, þá stjórnar-
flokkarnir og hinir ákafari vinstrimenn
lægstir.
Verkefni landvarnarnefndarinnar var
tvenns konar. Annað og heldra vork-
efnið var það sem nefndin nú hefir
gefið álit sitt um, sem só að gjöra
tillögur um hvernig haga skuli vörnum
á sjó og landi svo að þær bæði svari
til ástæðna landsins og geti haldið uppi
hlutleysi þess, og nægilegt tillit sé
tekið til máttar rikisins að bera þann
kostnað, sem af þeirri tiihögun varn-
anna leiðir.
Hitt verkefni nefndarinnar var að
gefa svo nákvæmar upplýsingar sem
mögulegt er um núverandi hernaðar-
ástand ríkisins o. fl. Um það gefur
nefndin síðar álit sitt í tveim bindum.
Annað bindið verður vegna ásigkomu-
lags efnisins ekki birt almenningi fyrst
um sinn. í hinu bindinu eru leynileg
skjöl, og verður það afhent stjórn og
ríkisþingi.
Ekki gat nefndin orðið á einu máli
um tilhögun varnanna. í nefndinni
sátu 19 atkvæðisbærir meðlimir og
skiftast þeir í meiri hluta og þrjá
minni hluta. Koma því fram í nefndar-
álitinu 4 tillögur, ein frá 10, önnur frá
6, þriðja frá 2 og fjórða frá 1 meðlim.
Við þessar 4 tillögur bætast svo tals-
vert ítarlegar athugasemdir frá þeim
mönnum í sjó- og landhernum, sem
skipaðir voru nefndinni til aðstoðar.
Tillögur nefndarinnar eru í stuttu
máli þannig:
Meiri hlutinn
sem í eru vinstrimenn og miðlunar-
menn (stjórnarfl.) álítur nauðsynlegt að
breyta þeirri tilhögun sem nú er á
vörnunum og auka þær að mun. Hann
vill auka herþjónustuskylduna þannig,
að hið árlega útboð verði 0,53 af hverju
hundraði manna í stað þess sem það
nú er 0,43 af hundraði. Útboðs-aldurs-
takmarkið vill hann og færa ur 22 ára
aldri niður í 20 ára aldur. * Hann vill
og láta þá borga varnarskatt, sem
annaðhvort ekki eru innkallaðir eða
ekki eru teknir gildir, ef þeir annars
eru verkfærir. Meiri hlutinn vill leggja
niður víggirðingarnar landmegin við
Kaupmannahöfn, en auka þær sjávar-
megin. Meiri hlutinn leggur til að
veitt sé í eitt skifti fyrir öll til hers,
flota og strandvarna 31r/2 miljón kr.,
og sé tilhögun hans fylgt, vex hinn
árlegi herkostnaður um 1,7 milj. kr.
Fyrsti minni ldutinn,
hægrimenn og frjálslyndir íhaldsmenn,
álítur hlutleysi ríkisins sé mest hætta
búin af árásum á höfuðstaðinn og vill
því víggirða Kaupmannahöfn sem allra
tryggilegast bæði land- og sjávarmegin.
Hann álítur nauðsynlegt, að veita 39
miij. lcr. í eitt skifti fyrir öll, og auka
árlega herkostnaðinn um 5,i milj. kr.
Annar minni hlutinn,
jafnaðarmenn (socialdemokratiet), geng-
ur út frá því, að Dönum sé ómögulegt
að verja land sitt eða hlutleysi fyrir
árásum hvers stórveldisins sem er. En
hins vegar sé vöxtur og viðgangur
jafnaðarmennskunnar í þeim Jöndum
svo mikill að engu þeirra mundi líðast
að ráðast á Danmörku hiutlausa og
vopnlausa. Þessi minni hluti leggur
því til, að Danir hætti að hafa her og
pg flota og leggi niður þau varnarvirki
til lands og sjávar sem nú eru til.
Þriðji minni hlutinn,
hinir ákafari vinstri menn, álítur nauð-
synlegt að þeirri skipun sé k'omið á
hermálin, að öllum ríkjum só það Ijóst,
að þjóðin vilji alls ekki lenda í nein-
um ófriði. Álítur hann að á þann
hátt megi minnka herkostnaðinn um
6 lh milj. kr. árlega.
Á líkisþinginu sem saman kemur
í haust vevður nefndarálitið helzta
málið, en ekki verður það leitt til úr-
slita á einu þingi, heldur verður þingið
leyst upp og nýjar kosningar látnar
fram fara, og þjóðinni á þann hátt gefinn
kostur á að láta sitt álit á málinu í
Ijósi áður en fullnaðar-úrslit verða á
því gjörð. ______________