BFÖ-blaðið - 01.03.1991, Blaðsíða 10

Því lengur sem menn fresta þvi
að hefja áfengisneyslu því betra
- segirTómas Helgason prófessor
Einn þeirra sem haft hefur ýmsar hliðar
áfengismála á sinni könnu í starfi sínu er
Tómas Helgason yfirlæknir geðdeildar Land-
spítalans. Hefur hann ásamt samstarfs-
mönnum rannsakað ýmislegt varðandi áfeng-
isneyslu og heilsufar og er því ekki úr vegi að
BFÖ-blaðið heimsæki Tómas í tilefni þeirrar
tillögu sem fram hefur komið á Alþingi að
lækka viðmiðunarmörk á áfengi í blóði öku-
manna. Hvað fmnst honum um breytingar á
þessum mörkum:
Hugmynd eins og þessi hefur verið til um-
Qöllunar hjá nágrannaþjóðum og nú síðast
Svíum. Þar í landi vildu menn ganga hreint til
verks og leyfa ekkert alkóhól í blóði. Niður-
staðan varð þó sú að ákveðið var að áfengis-
magn í blóði mætti ekki fara fram úr 0.2
prómill.
Misskilningur
Núgildandi mörk hérlendis eru 0.5 prómill
eins og kunnugt er og segja má að það bjóði
heim hugleiðingum um að það sé allt í lagi að
aka eftir eitt eða tvö léttvínsglös og að þeir
muni sleppa jafnvel þótt þeir verði teknir
grunaðir. Það er hins vegar á algjörum mis-
skilningi byggt því bæði er að menn brenna
áfengi mishratt og það fer eftir atvikum
hverju sinni hversu hratt það frásogast úr
meltingarfærunum út í blóðið.
Mér finnst raunar ekki rétt að tala um 0.20
eða 0.25 prómill og það væri miklu nær að
ganga lengra og ákveða að ekkert áfengis-
magn megi mælast í blóði ökumanna. Vand-
inn við það er hins vegar tæknilegs eðlis,
nefnilega sá að mjög erfitt er að mæla svo
öruggt sé ef mörkin eru 0, þá má engin
skekkja vera í mælingunni og þess konar
mæling er mjög dýr í framkvæmd. Meðal ann-
ars af þessum sökum er kannski ekki hægt að
fara neðar en 0.25 prómill.
Huað með mótbárur eins og að menn megi þá
ekki ganga til altaris eða geti ekki neytt ákueð-
inna lyfja?
Það er alveg tilhæfulaust. Þegar menn
ganga til altaris eru þeir ekki að neyta víns
heldur fá kannski sem svarar matskeið af
messuvíni sem er létt og jafnvel þynnt þannig
að það getur ekki haft nein áhrif. Lyfin hafa
ekki áhrif á hve mikið áfengismagn finnst í
blóði en ef menn þurfa að neyta lyíja sem
slæva dómgreind er þeim beinlínis bannað af
læknum að aka vélknúnu ökutæki og að því
leyti gildir það sama um þau og neyslu áfengis
- menn geta ekki ekið bíl undir þessum kring-
umstæðum.
En á huerju byggir Tómas rök sín þegar hann
segir að engin áfengismörk skuli leyfa í blóði
ökumanna?
Ef eitthvert tiltekið magn af áfengi er leyfi-
legt í blóði ökumanna er hætt við, að margir
taki ákveðna áhættu og aki bíl eftir að hafa
neytt áfengis. Menn vita aldrei nákvæmlega
hversu mikið áfengi þeir hafa drukkið og hafa
alltaf tilhneigingu til að áætla að neyslan sé
minni en hún er í raun. Utreikningar þeirra
eru yfirleitt rangir og séu þeir teknir mælast
þeir yfir mörkum.
Þetta á sérstaklega við ef menn neyta
áfengis heima við — þá er neyslan meiri en í
mældum skömmtum á veitingahúsi og menn
vita ekki gjörla hversu mikið þeir hafa
drukkið. Þetta byggi ég á niðurstöðum kann-
ana okkar. Það hefur margoft komið fram að
fólk telur sig neyta ákveðins magns áfengis en
þær tölur eru bara ekki í samræmi við sölu-
tölurnar. Yfirleitt telur fólk sig neyta aðeins
um helmings þess sem selt er og ekki er það
sem á vantar geymt einhvers staðar! Menn
neyta þess, það er mannleg tilhneiging að
fegra þessa mynd.