Skólablaðið - 01.12.1914, Blaðsíða 15

SKOL.ABLAÐIÐ
191
Hvað er móðurmálskensla?
Venjulega svarið er: Kensla í lesiri, skrift og rétí-
ritun, sumir bæta við fjórða atriðinu: kensla í að tala,
Alt er þetta satt og rétt: en í móðurmálskenslunni, og
móðurmálsnáminu felst fleira og meira en þetta. Ef dýpra
er grafið, finnum vér, að móðurmálskenslan er fólgin í því,
að kenna að hugsa. í málinu mótum vér hugsanirnar og
röðum þeim niður.
í lestrinum lærir barnið að tína saman (lesa) hljóðtákn-
in í prentaðri bók, safna þeim í orð og orðunum í setning-
ar til þess að finna hugsanir höfundarins, og það lærir að
bera þær fram fyrir aðra í þeim búningi, sem höfundurinn
hefir klætt hugsanir sínar í. Sá sem getur þetta er læs.
í skriftarkenslunni felst það, að kenna barninu að teikna
hljóðtáknin, og oftast um leið að raða þeim rétt. þá er
barnið skrífandi, og kann réttritun. það getur þá farið með
annara hugsanir: tekið þær upp úr bókinni og skrifað þær
á blað. það getur þá líka skrifað upp sínar eigin hugsanir,
— ef það á einhverjar hugsanir.
En það á eftir að læra að móta hugsanir sinar i fag-
urt mál. Enginn er fæddur með þeirri kunnáttu; allirverða
að læra það. þarna er merkilegasta viðfangsefni kennarans,
aðalatriðið í móðurmálskenslunni, og vandinn mesti.
Kennararnir kenna nemendum sínum að hugsa um leið
og þeir kenna þeim móðurmálið.
En þeir sem engan kennara hafa haft, og hugsa þó eins
vel og hinir og skrifa fegra mál en þeir skólagengnu ? Ja,
þeir hafa haft kennara! þeir hafa lesið vel samdar bækur;
höfundar þeirra bóka hafa. verið kennararnir. þeir hafa
kent þeim að hugsa rétt, og klæða hugsanirnar í fagran
búning. Af bókum má læra að hugsa, ræða og rita, jafn-
vel af snild. En til þcss þarf góðar gáfur og kostgæfilegan
lestur góðra bóka. Gáfumennirnir og áhugamennirnir eru
alt af urdantekningar, og því læra fæstir móðurmálið „af
sjálfum sér“ — sem svo er kallað.