Tölvumál - 01.01.1987, Blaðsíða 20

ALDARAFMÆLI OG MANNTAL
Árið 1890 fór fram manntal í Bandaríkjunum. Það
var sögulegt að því leiti að við úrvinnslu þess
voru tæki Hermans Holleriths notuð. Þessi tæki
byggðust á notkun gataspjalda og urðu fyrir-
rennarar gagnavinnslutækja IBM. Höfundar flestra
þeirra bóka, sem fjalla um sjálfvirka upplýsinga-
vinnslu, telja að saga IBM hefjist með þessum
tækj um.
Að sjálfsögðu voru tækin æði frumstæð á
mælikvarða nútimamanns. Þau þjónuðu þó vel sinum
tilgangi. Með hjálp þeirra tókst Bandarikja-
mönnum að ljúka úrvinnslu uppiysinga á fjórum
árum. Sem dæmi um hversu vel hér var að verki
staðið má nefna að þegar þetta er ritað hefur
ekki enn verið unnið úr því manntali, sem tekið
var hér á landi fyrir sex árum. Eru þó íslend-
ingar sýnu færri en Bandarikjamenn voru i lok
siðustu aldar.
Þessi góði árangur Holleriths færði honum
verkefni við úrvinnslu manntals í fleiri löndum.
Á siðasta áratug nitjándu aldar föluðust Austur-
riki, Kanada, Noregur og Rússland keisaratímans
eftir þvi að leigja tæki af honum.
Þó að Herman lenti sjálfur í tímabundnum
erfiðleikum eftir að þessari flóðbylgju manntala
lauk, og neyddist jafnvel til að selja hest sinn
og hús og flytja til tengdamóður sinnar 1895, má
telja að bandariska manntalið 1890 marki upphaf
rafvæddrar upplýsingavinnslu.
Ef til vill má þó með nokkrum rétti halda því
fram að þessi þróun eigi hálfrar aldar afmæli á
þessu ári. Talið er með góðri vissu að Herman
Hollerith hafi byrjað að þróa gagnavinnslutæki
sin árið 1886. Það ár reyndi hann þau við lausn
verkefna fyrir bandariska heilbrigðisráðuneytið.
Það var i Baltimore. Siðar voru þau reynd víðar
framh. á bls. 22
20