Tölvumál - 01.04.1991, Blaðsíða 21

Apríl 1991
Að senda umbrotin skjöl milli tölva
Gísli Már Gíslason, KÓS
Inngangur
Þegar mannkynið hafði þróað
með sér talmál um árþúsundir,
kom að því, að þörf var á boð-
skiptum milli manna á varanlegri
hátt en talað mál leyfði. Elztu
heimildir um ritmál eru frá tímum
Súmera, sem uppi voru um 3000
f. Kr. íMesópótamíu, millifljót-
anna Evfrat og Tígris, þar sem
nú nefnist írak. Fyrir okkur
Islendinga er eftirtektarvert, að
við tileinkuðum okkur ekki ritlist-
ina (ef frá er talið rúnaletur) fyrr
en þó nokkuð eftir stofnun
Alþingis, eða 1117, en þá þótti
kominn tími til að varðveita lög
landsins í rituðu máli. Með til-
komu prentlistarinnar á 15. öld
varð bylting í dreifingu ritaðs
máls, og hefur sú skipan mála
haldizt tiltölulega lítið breytt í
grundvallaratriðum fram á okkar
daga.
Á tölvuöld er dreifing ritaðs máls
að taka enn róttækari breytingum.
Nú er ekki lengur nægilegt að
dreifa lesefni svo að segja í eina
átt heldur er þess krafizt, að auk
þess að hægt sé að lesa skjölin,
geti menn líka notað þau aftur,
bætt við þau og breytt og
endursent eða sent þau til enn
annarra lesenda eða notenda um
víðfeðm tölvunet eða á segul-
miðlum eins og disklingum.
Krafan um að geta endurnotað
skjöl getur af sér ritsetjanleg
skjöl, sem verða að vera meira
en texti og myndir á læsilegu
formi. Þau verða að innihalda
ífekari upplýsingar. Upplýsingar
um formgerð, útlit, kannski
tilgang og fleira. Þetta leiðir af
sér staðla til að auðvelda skipti á
ritsetjanlegum skjölum milli
ólfkra tölvukerfa.
Alþjóðastaðlastofnunin (Inter-
national Standards Organisation
-ISO) hefur um árabil unnið að
gerð og útgáfú staðla um tölvutæk
skjöl. Þessir skjalastaðlar fjalla
einkum um:
1) innihald: hinn læsilegi
hluti skjalsins
2) rökræn formgerð: rökræn
uppbygging skjalsins
3) snið og stíll: útlit skjalsins
lnnihald getur verið af marg-
víslegum toga, svo sem texti,
rastagrafík o.fl. Rökræn form-
gerð skjals segir til um hvernig
má nota hluta þess á annan hátt
eða í öðrum tilgangi en upphaflega
var ætlað. Nefna má vistun í
gagnasafni, notkun í öðrum
skjölum, sendingu með tölvu-
pósti, notkun í töflureikni o.fl.
Með þvf að flytja þessar
upplýsingar með skjalinu má
komast hjá að endurbyggja við-
eigandi hluta þess á áfangastað
til að nýta þá í öðrum viðfongum.
Það getur verið tímafrekt að ganga
frá sniði skjals. Þessi vinna glatast
oft í flutningum, og viðtakandi
verður að endursníða skjalið,
sem verður þá ekki endilega eins
og höíúndurinn hafði hugsað sér.
Sniðskipanir hinna ýmsu rit-
vinnslukerfa eru sjaldnast eins.
Ef hægt væri að flytja þær með
skjalinu, væri unnt að spara mikla
vinnu, og tryggt væri að snið
skjalsins væri í samræmi við
ásetning höfúndar þess.
Markmið staðlanna
Að senda innihald skjals milli
tölva er oftast auðvelt. Sum
kerfi leyfa lfka flutning á sniði
og stflupplýsingum. Flutningur
á formgerð skjalsins er aftur á
móti sjaldgæfari. Markmið ISO
er að leyfa skjalaskipti með öllum
þessum upplýsingum, þannig að
viðtakandi geti unnið áfram með
skjölin eins og þau ættu uppruna
sinn á staðnum.
ISO-staðlar fyrir
skjalavinnslu og
skjalaskipti
Þeir ISO-staðlar, sem ljalla um
leiðir til að ná ofangreindum
markmiðum eru:
------------------ ISO-staðlar----------------------
* SGML - Standard Generalized Markup Language
Staðall fyrir uppmerkingu ritsetjanlegra
skjala og flutning þeirra milli ólíkra
tölvukerfa.
* ODA - Office Document Architecture
Staðall fyrir skipti á skjölum á þrenns
konar formi:
1. sniðið form
2. úrvinnsluhæft form
3. sniðið, úrvinnsluhæft form
21 - Tölvumál