Vísir - 16.10.1962, Blaðsíða 9

»
VlSIR . Þriðjudagur 16. október 1962.
9
„Það eru mikil
kynnast góðu
laun að
fólki44
Viðtal það, sem hér fer
á eftir, átti Vísir við Þór-
arin Björnsson skóla-
meistara á Akureyri
skömmu eftir að hann
var hér á ferð í vor á
þingi menntaskólakenn-
ara. Af ástæðum, sem
blaðið gat ekki við ráðið,
dróst birting þess úr
hófi. En nú, þegar skólar
hafa almennt hafið störf
á nýjan leik, þykir blað-
inu þeim mun meiri feng-
ur að geta birt viðtal við
þennan merka skóla-
mann.
Undirritaður þykist af eigin
reynslu vita, hversu feimnum
sveitapiltum slái hjarta i brjósti,
þá þeir fyrst ganga hlaðið undir
ufsum þessa gamla húss. Mikil
er smæð mannanna, og þarna
teygjast þessar burstir upp gegn
þeim óravíddum, sem okkur
kannski dreymir um. Það er eitt-
hvert lotningarfullt ákall til
hæstu hæða í stíl þessa húss,
sem ekkert annað hús á í sinum
línum. Kannski er líka þessi
himinsvifandi byggingarstíll skil-
getið afsprengi þeirrar bjart-
sýni, sem réð i hugum mannanna
á þeirri tíð, er skólinn var reist-
ur, eins og Þórarinn meistari
einhvern tfma ræddi um við nem-
endur sína endur fyrir löngu.
ið fyrsti reglulegi latínuskólinn
eða dómstóllinn á íslandi, því að
hina eldri skóla virðist fremur
mega telja einkaskóla," segir
prófessor Jón Jóhannesson í ís-
lendingasögu sinni. Norðlenzki
skólinn hefur átt því láni að
fagna sem nútíma stofnun, að
honum hafa veitt forstöðu af-
burðamenn. Kannski hefur stund-
um stafað slíkur Ijómi af per-
sónu meistaranna, að mönnum
hefur gleymzt skólinn, gleymzt
hve líf hvers eins er stutt, en
Alma Mater siung.
JJinir tveir fyrstu skólameist-
arar, sem eingöngu gegndu
því embætti á Akureyri, voru
Hafnarstúdentar svo sem verið
Rætt við
Þórarin
Björnsson
skóla-
meistara
TVTenntaskólinn á Akureyri rís
1 1 stoltur með burstum sínum
yfir krónur trjánna í Lystigarð-
inum, og hann getur einnig sem
stofnun verið stoltur af sögu
sinni. Hann er beinn arftaki
Hólaskóla hins forna. Blessað-
ur Jón biskup helgi stofnaði
fyrstur skóla á þeim stað.
„Skóli hans hefur ef til vill ver-
höfðu lærdómsmenn og oddvitar
íslenzks fólks um aldir. En með
komu hins þriðja, Þórarins
Björnssonar, á meistarastól
tengdist þessi menntastofnun
atómaldar sögu frumbernsku
Hólaskóla með skemmtilegum
hætti. Af því segir í sögu bless-
aðs Jóns biskups, þá er hann var
í Frans suður og hitti í Svarta-
skóla Sæmund prest, sem síðar
var kallaður fróði, að Sæmund
ur hafði með öllu gleymt upp
runa sínum íslenzkum og nefnd
ist þá Kollur. En svo lengi talaði
blessaður Jón fyrir Sæmundi, að
hann sagði um síðir: „Vera má,
at sönn sé saga þín, ok ef svá er,
þá mun finnast í túninu í Odda
hóll nökkurr, sá er ek lék mér
jafnan við.“
Látlausari og fegurri lýsing á
hræring einlægs strengs í ís-
lenzku brjósti finnst varla í bók-
um. ’að er eitthvað af elskusem:
og lýrik þessarar sögu í öllu lífs-
viðhorfi meistarans á Akureyri.
Og hann er lærður í Frans, í
sjálfum Svartaskóla. Og tengslin
við franska hámenningu eru tvö-
föld. Franskur var pater Rikini,
kapelán blessaðs Jóns, sem fyrst-
ur nafngreindur kenndi Hóla-
sveinum sönglist og versgjörð.
Ckagfirzk og hnnvetnsk glæsi-
^ mennska og höfðingjaandi
blandin aldamótalegri bjartsýni
og mennsku viðhorfi danskrar
menntunar höfðu löngum ráðið
lögum í Akureyrarskólanum frá
stofnun hans þar, þegar sex pilt-
ar lögðu leið sína suður yfir heið-
ar vorið 1927 til þess að þreyta
stúdentspróf við Hinn almenna
menntaskóla í Reykjavík. Allan
undirbúning undir þá þraut
höfðu þeir þegið við norðlenzka
skólann. Þá var hart barizt fyrir
rétti hans til að brautskrá vbgg
enta. Próf þessara pilta, ef vel
tækist, var hátt tromp á hendi
Sigurðar skólameistara. Að próf-
inu loknu vissu það allir, sem til
þekktu, að „Sigurður fær skól-
ann“.
í þessum hóp var Þórarinn
Björnsson. Hann hvarf síðan til
Frakklands, dvaldist við Sorb-
onne í París um 5 ár, lauk þar
lísensiatprófi í frönsku og latínu.
Hann kom heim í nóvember
haustið 1932 og hóf kennslu i
fræðum sínum við Menntaskól-
ann á Akureyri þá þegar eftir
áramótin. Á skólameistarastól
settist hann við ársbyrjun 1948.
Þórarinn Bjömsson brautskráir stúdenta á Sal í vor.
Þórarinn Björnsson skólameistari.
T/- ennsla Þórarins Björnssonar
er hlaðin sjarma, þeim blæ,
sem hann einn á, og enginn ann-
ar getur eignazt eða eftir líkt.
Vera má, að unnt væri að festa
nemendum í minni óreglulegar
sagnir franskrar tungu af
grammatískari heraga, en enginn
annar en hann hefur flutt seið-
magnaðan nið Signu, skrjáfið í
laufgöngum Versala eða sólmett-
aðar hæðir Champagnes inn í
þröngar skólastofur norður við
Dumbshaf. Hjá honum gátu
fjórir veggir fallið brott, tími og
rúm orðið óþekkt hugtök, en
menn reikað um ódáinslendur
franskrar klassíkur og hámenn-
ingar. Kannski höfum við gleymt
öllum staðreyndum, en minning-
in lifir líkt og sá ilmur, sem við
skynjum löngu eftir að blómin
hafa fölnað. Meistarasæti jafn-
stórbrotins persónuleika og Sig-
urðar Guðmundssonar var vand-
skipað, og enn er of snemmt að
bera „stjórnartíð" Þórarins sam-
an við feril fyrirrennara hans
tveggja. En ekki kæmi mér á ó-
vart, þótt hans yrði minnzt sem
hins mikla „demókrats“. Hafi
glæsimennska þeirra Stefáns og
Sigurðar minnt á hina menntuðu
einvalda, kann hitt og á stundum
að hafa gerzt, að skólinn sem
stofnun hafi gleymzt mönnum
frammi fyrir áhrifavaldi stjórn-
endanna. Líkt og frönsk mennt-
un Þórarins, skapar tradísjón við
hinn fyrsta söngmeistara Hóla-
sveina, þætti mér líklegt, að
skólastjórn hans hækkaði skól-
ann sem stofnun, festi mönnum
í minni, að líf hvers eins er stutt,
en listin löng.
A uk hinnar venjulegu skóla-
stjórnar hefur Þórarinn yfir-
umsjón með heimavistum skól-
ans. Starf hans sem skólamanns
er þannig ærið margbrotið. Vísir
notaði tækifærið fyrir skömmu,
er Þórarinn var hér á ferð á
þingi menntaskólakennara og átti
við hann stundarrabb, er honum
gafst tóm frá erindisrekstri.
Fyrst spurði fréttamaður Þór-
arin, hvort honum virtist mikill
munur á nemendur nú og þegar
hann fyrst hóf kennslu.
— Það er minni munur á fólk-
inu til að kenna því en orð er á
gert. Lakir stúdentar eru ekki
lakari nú en áður. Aftur á móti
kunna hlutföllin að hafa versnað,
þannig að með auknum fjölda
fjölgar þeim betri ekki að sama
skapi. Menn skemmta sér
meira nú en áður. Það er fleira,
sem togar í. Aðalvandinn er að
hafa kyrrð og næði. Möguleikar
manna nú eru fleiri og skapa þá
uættu, að þeim fylgi los. Vandi
nútímans er vandi valsins, sem
hinir margbreytilegu möguleikar
skapa.
— Virðist j.ér mikill munur á
einstökum bekkjum frá ári til
árs?
— Tveir bekkir vilja aldrei
vera eins. Það er því ekki
nærri alltaf, að góður bekk-
ur hafi góð áhrif á næsta bekk á
Framhald á bls. 10.