Vísir - 01.04.1968, Blaðsíða 8

V í SIR . Mánudagur 1. apríl 1968.
s
m
Útgefandi: “eykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn Eyjóifsson.
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoöarritstjóri: Axei Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Úlfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Slmar 15610 og 15099
Afgreiðsla : Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuöi innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiöja Vísis — Edda hf.
Innlend og erlend tilboð
IJtboð á framkvæmdum hafa rutt sér mjög til rúms
hér á landi að undanförnu. Flestir fagna þeirri breyt-
ingu, því að vissa er fyrir því, að framkvæmdir verða
ódýrari á þann hátt en ella.
í fyrstu var ekki um viðamiklar framkvæmdir að
ræða, gatnagerð, skólabyggingar og fleira þess háttar.
Einungis innlendir aðilar bjóða í þessi verk og hefur
oft verið mjög hörð samkeppni milli þeirra. Á síðustu
árum hafa hins vegar komið til sögunnar stórfram-
kvæmdir, sem hafa einnig freistað erlendra aðila, sem
yfirleitt hafa sterkari fjárhagsaðstöðu en innlend fyr-
irtæki. Við ýmsar virkjanir, hafnargerðir og fleiri
framkvæmdir hafa innlendu aðilarnir leyst vandann
ineð því að gera bandalag við fjársterk erlend fyrir-
tæki um tilboð, — og með töluverðum árangri.
En það hefur einnig komið fyrir, að íslenzk og er-
lend fyrirtæki hafa keppt úm að ná í slík verkefni.
Hefur þá komið upp það vandamál, hvort taka eigi
báða aðila jafngilda eða hvort eigi að ívilna innlendu
fyrirtækjunum á kostnað hinna erlendu. í þessu efni
togast á tvenns konar sjónarmið.
í fyrsta lagi er hið hreina hagræna sjónarmið að fá
verkið unnið á sem ódýrastan hátt, og því eigi að
taka lægsta boði, hvort sem það er innlent eða erlent.
Þetta sjónarmið skýrir sig sjálft.
Hitt sjónarmiðið er að efla fremur innlenda at-
vinnuvegi en erlenda, þótt framkvæmdirnar verði
dýrari, því að það geti á annan hátt verið hagkvæm-
ara. Þá skapist aukin atvinna í landinu, aukin við-
skiptavelta, auknar tekjur, og þar af leiðandi auknar
skatt- og tolltekjur ríkissjóðs.
Þetta sjónarmið var haft í huga, þegar innlendri
skipasmíðastöð var veitt smíði tveggja strandferða-
skipa, þótt erlendar skipasmíðastöðvar byðust til að
smíða þau fyrir nokkru lægra verð. Með því móti var
bætt atvinnuástandið á Akureyri, ríki og bæ veitt
sex milljón króna tekjuaukning, — og nýttar bygg-
ingar og fjármagn.
En þá vaknar sú spurning, hve langt eigi að ganga
á þessu sviði. Hvað má innlent tilboð vera miklu
hærra en erlent og vera samt tekið fram yfir? í flest-
um löndum gilda um þetta ákveðnar reglur. í Noregi
og Svíþjóð er almennt miðað við, að innlend tilboð
megi vera allt að 10% hærri en erlend. í Bandaríkjun-
um má munurinn fara allt upp í 25%.
Bragi Hannesson bankastjóri hefur lagt til í borg-
arstjórn, að borgin taki tilboðum innlendra aðila,
þótt þau séu 5—10% hærri en erlend tilboð. Þama
hefur veiið hreyft máli, sem setja þarf almennar regl-
ur uni. Ríkisvaldið á að setja föst ákvæði um, hve
mikill munur megi vera á milli, svo að beggja sjónar-
miða sé gætt á skynsaman hátt.
• VIÐTAL
DAGSINS
er við David Pitt, ungan
Englending, sem setzt
hefur að hér á landi.
T^áar þjóöir hafa í augum
fólks jafnsterk sérkenni og
Bretar. Maður meö harökúlu-
hatt, regnhlíf og dagblað undir
handleggnum hlýtur að vera
Englendingur — eða þá í meira
lagi ensklundaður. Raunar
kemur fleira til en útlitið eitt,
því að engelskir hafa um langan
aldur tamið sér mikla skap-
gerðarögun — nokkurs konar
jóga — og sá sem hefur náð
valdi á ögunarkerfinu fær titil-
inn „sjentilmaður", sem er eftir-
sótt og þykir fínt. Ekki þýðir
þó fyrir óvandaða lubba, að
sækjast eftir titlinum, þvi að
maður verður að vera milljóner
og stríðshetja í þrjá ættliði til
að veröa gjaldgengur sjentil-
„Það er eins og fólk kunni ekki
að meta það sem það hefur"
maður.
En nú er af sú tíð, þegar
Bretland var mektugasta stór-
veldi jarðarkringlunnar, og
brezka ljónið haföi örlög þjóð-
anna í hrammi sínum. Vaxtar-
skeiöinu er lokið, en stofninn
stendur eftir.
Ýmsir Englendingar hafa
komið við sögu íslands og þau
viðskipti ekki ávallt verið vin-
samleg, þótt nú ríki vinsemd
milli þjóðanna. Það er ekki lítiö
rask á högum eins manns því
samfara, að taka sér bústáð í
framandi landi, því að römm er
sú taug, er rekka dregur föður-
túna til. En allmargir, sem til
Islands hafa komið, hafa fest
þar svo djúpar rætur, að þeir
hafa ákveðið að setjast þar að.
Nú er athyglisvert að fylgjast
með, hvernig þeim manni reiöir
af, sem tekur sér bólfestu í
framandi landi og tileinkar sér
tungu og siðu annarrar þjóðar
og stofnar þar fjölskyldu og
heimili. 1 þeim tilgangi förum
við til fundar við David Pitt,
ungan Englending, sem flutzt
hefur hingað og vinnur á skrif-
stofu I Reykjavík.
Hann er svarthærður og
grannvaxinn, kurteis mjög og
talar ákaflega góða íslenzku.
Það kemur upp úr kafinu, að
hann heitir David L. C. Pitt
og er fæddur I Wimbledon,
Englandi árið 1946.
„Þar er faðir minn lögfræð-
ingur og ræðismaður Islands.
Móðir mín er alin upp á ís-
landi, og faðir minn hitti hana
hér á styrjaldarárunum 1942,
en þá kom hann hingað sem
starfsmaður flotamálaráðuneyt-
isins, en þau gengu I hjónaband
árið eftir."
var sendur hingað á
heimavistarskóla árið
1962, og var þar I þrjá mánuði.
En ég kom aftur í september
1965 og siðan hef ég verið bú-
settur hér.“
„Þú segist hafa verið á heima-
vistarskóla hér; er ekki mikill
munur á enskum og íslenzkum
heimavistarskólum?" .
„Jú, ég var I heimavistar-
skóla á Englandi frá 8 til 12
ára. Það var afskaplega strang-
ur skóli, ef eitthvað bar út af.
var maður flengdur. Agi er
nauðsynlegur, en það er skammt
——»K.II ■limi—Ml
öfganna milli. Á Englandi er
hann kannski of mikill, en á
íslandi of lltill."
„Þú hefur haft reynslu af
skólum í báöum löndum?“
„Já, ég var í „college" (eða
hálfgildings menntaskóla) á
Englandi, en síðan sótti ég
námskeið hér í einn vetur viö
Verzlunarskóla Islands. Eftir
það skrapp ég til Englands, en
svo ko.n ég aftur hingað og
fékk mér vinnu.“
„Þú virðist kunna vel við þig
hérna.“
„Það er augljóst mál —
annars væri ég farinn. En hér
er ég kvæntur góðri konu og
hef nóg fyrir stafni.“
„Er lífið hér samt ekki fá-
breyttara en í Englandi?"
„í mínum augum eru skemmt
anir númer tvö — og það er
alltaf hægt að safna sér pen-
ingum fyrir skemmtiferð til út-
landa. En aðalatriöið er að hafa
nóg að gera og úr mörgu aö
velja."
„Finnst þér ekki mikill mun-
ur á þjóðunum, þeirri ensku og
íslenzku?"
„Mér finnst mjög áberandi,
hversu menntaðri og fróöari
meðalmaður hér er en annars
staðar gerist."
„Er ekki mikill munur á unga
fólkinu?"
„Jú,“ og nú bölvar hann upp
á íslenzku, „þar er þetta helv ...
„class-system" (stéttaskipting),
sem hér þekkist ekki. Hér geta
allir talaö við alla sem jafn-
ingja og hin sífellda keppni um
að viröast vera betri en náung-
inn er næstum óþekkt hér á
Islandi."
„Hvenær hittiröu eiginkon-
una fyrst?“
Það glaðnar yfir honum.
„Það var ...“ og nú vantar
hann orð: „One beautiful
evening (eitt dýrðlegt kvöld),
4. marz 1966. Við giftum okkur
27. maí ’67, og nú eigum við
son, sem einnig er fæddur á 27.
degi mánaðar. Hann heitir
Frank Óskar Chatman Pitt, en
konan mín heitir Svala Lárus-
dóttir.“
„Þú heitir Uka „Chatham". er
betta einhvers konar ættar-
nafn?“
„Já, ég er víst kominn af
William Pitt, sem var jarl af
Chatham og síðan hefur nafnið
—eacgBPfFTnnL m,
haldizt í ættinni. En ég ætla að
biðja þig um að minnast ekki á
það, svo aö fólk haldi ekki, að
ég sé að raupa af ættgöfginni."
■yiö fullvissuðum hann um, að
ekki sé ástæða til að óttast
slíkt, þvf að flestir Islendingar
geti rakið ættir sínar til stór-
menna og fomkonunga — meira
að segja á Englandsdrottning
mörg skyldmenni hér á landi,
því að eins og kunnugt er, mun
hún komin af Auöunni skökli.“
„Hvernig gekk þér að fá
vinnu hér?“
„Það gekk mjög vel. Ég labb-
aði inn á skrifstofuna hjá Rolf
Johansen og spurði, hvort hann
hefði ekki eitthvaö handa mér
að gera. Svo beið ég I nokkra
daga eftir svari, sem var já-
kvætt, og hér hef ég veriö síð-
an, og er mjög ánægður.“
„Við hvaö vinnurðu?“
„Þaö er helzt bókhald og
bréfaskriftir.“
„Það hefur komið að góðu
haldi, hversu auðvelt þér veitt-
ist að læra íslenzkuna."
„Ég veit nú ekki, hversu ve!
ég tala hana, en þaö sem ég
kann á ég konu minni og
tengdamóöur að þakka.“
„Hvað segir þú um íslenzkt
efnahagslíf og afkomu almenn-
ings — meö tilliti til Englands?"
„Hér er standardinn miklu
hærri. í Englandi er samkepn-
in milli einstaklinganna mun'
harðari, og þar gefast manni
færri tækifæri. Já, stundum
finnst mér eins og fólk hafi bað
allt of gott hér og kunni því
miður ekki að meta, það sem það
hefur.“
„Hvað gerir þú um helgar og
að loknum vinnudegi?"
„Ég fer heim, borða kvöld-
mat, les, spila á pianó, eöa
eitthvaö þvíumlfkt.“
„Horiröu ekki á sjónvarp?”
„Nei, ég hef ekki sjónvarp,
og vil það ekki inn á mitt
heimili, því að það er eins og
heimilislíf leggist að miklu
leyti niður, þegar sjónvarp
kemur inn fyrir hússins dyr.“
„Ertu ekki orðinn leiður á
þessum langa vetri og farið að
langa að skrepna til Ens1ands.?“
„Nei, mig langar ekki til Eng-
lands — en ég gæti vel hugsað
mér að skreppa til Mexikó.“
Þráinn.