Dagur - Tíminn Akureyri - 06.03.1997, Blaðsíða 3

3k9ur-®mrám
Fimmtudagur 6. mars 1997 -15
MENNING O G LISTIR
Margrét Vilhjálmsdóttir og
Baltasar Kormákur í
hlutverkum sínum. Margrét
leikur Maggie, sterku konuna
og rödd skynseminnar en
Baltasar er þessi þunga
persóna sem er svo algeng hjá
Tennessee Williams.
Mynd: Pjetur
Köttur á heitu blikkþaki
Margir þekkja kvikmyndina með Elísabetu Taylor
og Paul Newman, en höjundurinn var aldrei sáttur
við þá fegruðu uppfœrslu. Leikritið Köttur á heitu
blikkþaki eftir Tennessee Williams verður frumsýnt í
Þjóðleikhúsinu í kvöld, ífyrsta sinn í íslensku
atvinnuleikhúsi.
Tennessee Williams er lík-
lega vinsælasti leikrita-
höfundur Bandaríkjanna
fyrr og síðar enda umdeildur á
meðal fræðimanna. Vafalaust
má rekja vinsældir leikrita á
borð við Sporvagninn Girnd,
Glerdýrin og Kött á
heitu blikkþaki til þess
hversu óhikað Williams
beitir aðferðum kvik-
mynda og útvarps auk
þess sem hann notfærir
sér ameríska jass- og
alþýðutónlist. Síðast en
ekki síst er það talmál
hins almenna manns á
götum stórborganna
sem einkenna verk
Willliams.
Leikrit hans gerast
oftast í Suðurríkjunum
á 4., 5. og 6. áratugn-
um en persónurnar
þrá fortíðina. Oft snýst
flóttan um þá stað-
reynd að fortíðin sem
var, er engu betri en
nútíðin sem er. Nútíð-
in er sársaukafull en
skánar þegar búið er
að breyta henni í
ímyndaða fortíð. Hin
dramatíska spenna í
verkum Williams er
kynferðisleg þar sem
dýrsleg hvöt er iðu-
lega falin á bak við
nánast gagnsæjan hjúp kven-
legrar siðsemi.
Að dreyma um
veröld sem var
Lífssýn Tennessee Williams er
þunglyndisleg og svartsýn en
lífskraftur persónanna gerir
þeim kleift að komast af vegna
hæfdeikans að horfast ekki í
augu við raunveruleikann.
Þetta eru margslungnar og
óáreiðanlegar persónur sem
leikstjóranum Hallmari Sig-
urðssyni fmnst gera verkið
verulega spennandi.
„Persónur verksins eru mót-
sagnakenndar, bæði í því sem
þær segja hver um aðra og ekki
síður um sjálfa sig, nákvæm-
lega eins og í lífínu sjálfu.
Vegna þessa er ekki hægt að
greina verkið með óyggjandi
hætti í eitt skipti fyrir öíl og það
er það sem gerir það ögrandi
fyrir leikstjóra og leikara. Um
leið og persónurnar eru óað-
gengilegar fyrir þessa sök gefa
þær manni býsna mikið frelsi til
eigin sköpunar."
„Maggie, kötturinn
sem leikritið dregur
hálfvegis nafn af, er
haldin þeirri náttúru
kattarins að koma alltaf
standandi niður, sama
á hverju gengur. “
Það er Baltasar Kormákur
sem leikur Bricks sem verkið
snýst að verulegu Ieyti um. Föð-
ur hans
leikur
Erlingur
Gíslason
og titil-
hlut-
verkið,
sem að
sögn
Hallmars
er að
mörgu
leyti talin
jákvæð-
asta
persóna
Tennesee
Williams,
er Maggie
og hana
leikur
Margrét
Vilhjálms-
dóttir.
„Maggie,
kötturinn
sem leik-
ritið dreg-
ur hálf-
vegis nafn
af, er haldin þeirri náttúru katt-
arins að koma alltaf standandi
niður, sama á liverju gengur.
Hún stefnir alltaf fram á við og
kannski eru vinsældir verksins
einmitt þessu að þakka."
Glassúr-útgáfan frá
1958
Hallmar segir að það hafi oft
staðið til að setja upp Kött á
heitu blikkþaki en einhverra
hluta vegna hafi það ekki orðið
fyrr en nú. „Þetta er án efa vin-
sælasta verk Tennessee en hér-
lendis hefur atvinnuleikhús
ekki sett verkið upp. Ef ég man
rétt var það leikfélag Sauðár-
króks sem sýndi leikritið fyrir
nokkrum árum og þá í þýðingu
Örnólfs Árnasonar og í leik-
stjórn Andrésar Sigurjónsson-
ar.“
Þegar talið berst að hinni
frægu kvikmynd segir Hallmar
að höfundurinn hafi nú alltaf
verið ósáttur við þá fegruðu út-
gáfu af átökunum og umijöllun-
arefninu sem leikritið býr yfir.
„Til eru sögur um að hann hafi
farið í biðraðir fyrir framan
kvikmyndahúsin og bent fólkinu
á að fara eitthvað annað, hvað
sem til er í því. -En við tökum
að sjálfsögðu ekkert mið af
þessari uppfærslu. Það eru til
tvær útgáfur af lokaþætti leik-
ritsins og að einhverju leyti not-
um við þann þátt sem notaður
er í frumuppfærslunni en við
túlkunina sækjum við vissar
hugmyndir til fyrstu gerðar
Williams af þessum þætti.
Það var að sögn Williams
faðir hans sem á nafnið. „Ed-
vina,“ var hann vanur að segja,
„þú gerir mig jafn órólegan og
kött á heitu blikkþaki.“ -mar