Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.1984, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR 26. MAl 1984.
9
Frá þingslitum. — Þingið hljóp heim án þess að samþykkja vilja fólksins i útvarpsmálum.
DV-mynd GVA.
Megiim vid ráða okk
ar eigin útvarpi?
Viljum við ekki ákveða sjólf, hvað
við hlustum á í útvarpi eða sjáum í
sjónvarpi?
Þeir stjórnmálamenn, sem ráða,
telja, að við eigum ekki að ráða sjólf,
jafnvel svo einfðldum hlut.
Okkur sé ekki treystandi. Þess í
stað þurfi einhverjar nefndir og ráð
til að hafa fyrir okkur vit.
Þetta gerist enn, þótt videoleigur
séu á hverju strái og fjölmargir
Islendingar eigi nú þegar videotæki.
Þetta gerist á Islandi vordaga
1984, þótt jafnvel forhertustu stjórn-
málamenn viðurkenni, að stjómvöld
hér geti ekki lengi staöið gegn þróun-
inni. Við getum brátt haft samband
við - gervihnetti, sem senda
sjónvarpsefni frá öðmm löndum.
Viöa um land liggja kapalkerfi.
Landsmenn hafa haft vit fyrir stjóm-
málamönnunum og reyna að fylgja
þróuninni þótt hiö pólitíska afl sé
sem lík í lestinni.
Varðhundarnir
svœfðu frumvarpið
Ungir sjálfstæðismenn boðuðu til
fundar í fyrradag og ræddu:
„Frjálst útvarp — hvert verður
framhaldið?”
Utvarpslagafrumvarp mennta-
málaráðherra var „svæft” í þinginu.
Það gekk þó aöeins skammt i átt til
frjálsræðis.
Varðhundum kerfisins á Alþingi
tókst samt að svæfa frumvarpið i
þettasinn.
Hér verður byggt á ummælum
fundarmanna í fyrradag og
hugleiðingum, sem vöknuöu við
áheyrn um frelsi fólksins i landinu.
Fólk hef ur í mörg ár lýst í skoðana-
könnunum fylgi við fr jálst útvarp.
Það þarf stefnufestu til aö endur-
flytja frumvörp um slfk mál ár eftir
ár eins og sumir þingmenn hafa gert.
Frumvörp þeirra hafa aldrei
komið til atkvæðagreiðslu á Alþingi.
Alltaf hafa verið nógu margir á
þingi, sem vildu hneppa vilja fólks-
ins i þessu máli í spennitreyju.
Þaö þarf þvi árvekni til þess að slik
mál ,,deyi” ekki, einfaldlega.
A fundinum var skorað á frjáls-
lynda stjómmálamenn að standa
saman til að koma auknu frelsi í
þessu máli gegnum þingið fyrír ára-
mót.
Menn skyldu hafa hugfast, að í út-
varpslagafrumvarpi Ragnhildar
Helgadóttur felst að vísu aukið frelsi
en engan veginn nægilega aukið
frelsi. Aö minum dómi gengur
frumvarpið alltof skammt í frjáls-
ræðisátt. Frelsiö, sem þaö boðar,
dugir neytendum ekki.
Hvert frumvarpið
af öðru
Guðmundur H. Garðarsson flutti I
apríl 1977 frumvarp um að hnekkja
einokun Ríkisútvarpsins. Hann
endurflutti frumvarpið á næsta
þingi. Þá sáu menn í verkfalli opin-
berra starfsmanna, hvemig var að
vera án útvarps og sjónvarps.
Páll Pétursson, sem nú er for-
maður þingflokks Framsóknar,
geröi gys aö frumvarpi Guömundar
og kallaði frjálshyggjuna „orðlepp”.
A þinginu 1978—79 flutti Ellert B.
Schram frumvarp um að heimila
landshlutasamtökum útvarpsrekst-
ur.
Guðmundur H. Garðarsson,
Friðrik Sophusson, Albert
Guömundsson og Olafur G. Einars-
son endurfluttu frumvarp
Guðmundar um frelsi í þessum
málum.
Friðrik Sophusson og fleiri fluttu
um þetta frumvarp á þinginu 1981—
82. Að stofni til var það í ætt við fyrri
frumvörp Guðmundar H. Garðars-
sonar.
Þessi mál voru öll svæfð.
Síðan gerist það i september 1981,
aö Ingvar Gislason, þáverandi
menntamálaráðherra, skipar nefnd,
útvarpslaganefnd, í máliö. Frum-
varp um frelsi í útvarpsrekstri
var flutt á þinginu 1982—83 og svæft.
Nefndin skilaði áliti i október 1982 og
lagði drög að frumvarpi, sem gerði
ráð fyrir afnámi einkaréttar Ríkisút-
varpsins en töluvert takmörkuðu
frelsi. Astæða er til að ætla, að
framsóknarmenn hafi lagzt á málið
síðan. Það er ekki fyrr en nýlega, að
Ragnhildur Helgadóttir mennta-
málaráðherra flytur frumvarp, sem
byggir á nefndarálitinu. Það frum-
varp hefur nú enn verið stöðvað, sem
voru örlög svo margra fyrri frjáls-
ræðisfrumvarpa eins og hér hefur
verið rakið.
Jón Baldvin Hannibalsson flutti á
þinginu 1982—83 óbreyttan fyrsta
hluta af drögum útvarpslaganefndar
ífrumvarpsforml.
l.aniiaiMlaiis-
pislillinn
Hankur Helgason
aðstoðarritstjóri
Hér hafa ýmsir merkir menn
komiö við sögu. Engu að síöur er það
enn rikjandi sjónarmið á Alþingi, aö
almenningur i landinu sé ekki nógu
viti borinn til að ráða sjálfur, hvaða
útvarps- og sjónvarpsefni hann
hefur.
Hið óhjákvæmilega
verður veruleiki
Þeir, sem vilja fr jálsræði í þessum
málum, benda á, að timinn hlýtur að
vinna með þeim. Hið óhjákvæmilega
verður veruleiki, hvað sem stjóm-
málamennirnir segja. Hið
óhjákvæmilega hefur þegar orðið
veruleiki með kapalkerfum víða um
land og videokerfum í fjölbýlishús-
um, svo dæmi séu nefnd.
Frjálslyndir segja kannski, að i
þessarí umferð komumst viö ekki
lengra en sem nemur útvarpslaga-
frumvarpi Ragnhildar. Þó er bent á
breytingartillögur, sem fram komu á
síðasta þingi, frá Friðriki Sophus-
syni og Guðmundi H. Gai’ðarssyni ann-
ars vegar og ennfremur frá Kristínu
S. Kvaran og Guömundi Einarssyni.
Þessar tillögur hnigu i átt til meira
frjálsræðis en frumvarpið gekk út á.
Frumvarp Ragnhildar ber okkur
ekki alla leið aö fyrirheitna landinu.
Megum við ekki ráðstafa þessu sjálf
án afskipta misviturra stjórnmáa-
manna? spurði Friðrik Friöriksson
1. varaformaður Sambands ungra
Sjálfstæðismanna á fyrrgreindum
fundi.
Þróunin hefur gengið í þá átt að
veita einstaklingum og frjálsum
samtökum þeirra meira frelsi. A
Islandi hefur á fáum árum oröiö
gifurleg aukning i útgáfu ýmiss
konar sérrita, sagði Guömundur
Einarsson þingmaður á fundinum.
Hópar gera vart við sig á markaðn-
um, og markaðurinn svarar. Þetta
mun gerast í f jölmiölun hér á landi,
en útvarpslögin hindra.
Við getum ekki byggt um okkur
girðingu. Guömundur sagöi, aö í stað
þess að byrja með frumvarp, sem
takmarkar frelsi, ættum viö aö byrja
með hreint borð og hindranalaust.
Siðan gætum við spurt okkur, hvers
vegna ætti að setja einhverjar
hindranir hér og þar.
Hvers vegna má til dæmis ung-
mennafélag fyrir norðan ékki setja
upp útvarp, þótt sveitarstjórn þar sé
á móti því? Samkvæmt útvarpslaga-
frumvarpinu þyrfti f élagið samþykki
sveitarstjómar.
Blaðaréttarnefnd?
Einhver stærsta hindrunin
samkvæmt frumvarpinu yrði póli-
tiskt skipuð útvarpsréttarnefnd, sem
á að hafa hönd i bagga með öllum
sköpuðum hlutum. Segjum sem svo,
sagði Guðmundur, að viö værum
stödd fyrir 100—200 árum og veltum
fyrir okkur blaöaútgáfu, sem væri
tæknilega möguleg. Ættum við þá að
skipa „blaðaréttarnefnd”, sem
ráðskaðist með, hvaða blöð væru
gefin út og hvaða auglýsingatekjur
þau hefðu? Ætti nefnd frá ríkinu aö
ákveða, hvort gefa mætti út blað í
Svarfaðardal og ákveða auglýsinga-
taxtaþess?
Samkomulags-
grundvöllur?
Halldór Blöndal alþingismaður
sagði á áðurnefndum fundi, að
núverandi útvarpslagafrumvarp
væri samkomulagsgrundvöllur á
þinginu. Menn kæmust ekki lengra í
þessari umferö. Til dæmis óttaðist
Alþýðuflokkurinn „tök afturhalds-
ins”, yrði fjölmiðlun frjálsari.
Fulltrúar Alþýöubandalags og
Kvennalista óttuöust, að grundvelli
yrði þá kippt undan rekstri Ríkisút-
varpsins. Sjálfstæðisflokkur plús
Bandalag jafnaöarmanna væru í
minnihluta á þinginu, þótt þeir gætu
kannski náð saman, um að ganga
lengra.
Utvarpslögin yrðu áfram rædd nú
á sumarmánuðum fyrir forgöngu
Ragnhildar Helgadóttur. Mönnum
væri ljóst, að ógerningur væri annaö
en að slaka á klónni með einkarétt
Ríkisútvarpsins.
Jón Baldvin Hannibalsson
alþingismaður sagði á fundinum, að
sumir óttuðust ofurvald „peninga-
fursta og gróðapunga” á markaðn-
um, yrði frelsi aukið mun meira.
Hins vegar væri tæknilegu rökin
fyrir auknu frelsi gild svo og þau rök,
að Ríkisútvarpið hefði gott af sam-
keppni. Takmarkað frelsi væri óhjá-
kvæmilegt. Utvarpslagafrumvarpið
gæti orðið samkomulagsgrundvöllur
i þinginu.
Þannig var niðurstaðan, að ekki
væri þingmeirihluti fyrir því að
ganga að ráði lengra en hið mjög svo
takmarkaða útvarpslagafrumvarp
gerir ráð fyrir. Dlu heilli virðist svo
sem fólkið i landinu fái ekki nema i
litlu ráðið því, hvað það heyrir í út-
varpi eða sér í sjónvarpi. DV greindi
í vikunni frá kapalvæðingu í Evrópu.
I flestum ríkjum Vestur-Evrópu
ryðst nútíminn fram. Jafnvel
franskir sósíalistar taka þátt í fram-
förunum. Islendingar virðast ætla að
dragast aftur úr, svo um munar, ráði
ríkjandi stjómmálaviðhorf ferð.
Haukur Helgason.