Dagblaðið Vísir - DV - 10.06.1986, Blaðsíða 12

12
nv. ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚNl 1986.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALLSTEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR H F. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Brenndir Bolvíkingar
A-flokkarnir sigruðu í sveitarstjórnarkosningunum.
Víða mynda þeir meirihluta eða verða alla vega sterk-
asti aðili meirihluta. Þá er jafnan nefnt, hvort sveitarfé-
lagið skuli fara að fordæmi Bolvíkinga og gera það, sem
kallað hefur verið Bolungarvíkursamningar við starfs-
fólk sitt. Því er fróðlegt að skoða, hvernig þeir hafa
farið út úr kosningunum, sem gerðu hið fræga Bolung-
arvíkursamkomulag. Eins og oft er sagt: Brennt barn
forðast eldinn.
Samningur Bolungarvíkurkaupstaðar við starfsmenn
sína gerir ráð fyrir, að starfsfólkið fái 30 þúsund króna
lágmarkslaun á mánuði fyrir 8 stunda vinnudag. Flest-
ir þeirra hafa þegar náð þessum áfanga. Þeir, sem fyrir
höfðu yfir 30 þúsund fyrir dagvinnu, fá enga hækkun.
Yfirvinna er áfram greidd samkvæmt taxta BSRB.
Mörgum hefur þótt fýsilegt, að önnur sveitarfélög feti
í fótspor Bolvíkinga. En hvernig hefur þetta gengið á
Bolungarvík?
Meirihluti bæjarstjórnar á Bolungarvík, sem upp-
haflega gerði þetta samkomulag við verkafólk, sem
starfar hjá bænum, var skipaður sjálfstæðismönnum,
framsóknarmönnum og H-listamönnum. Hinir síðast-
nefndu voru einkum alþýðuflokksmenn. Eftir að bærinn
hafði gert þetta samkomulag við verkafólk sitt, spurði
alþýðubandalagsmaðurinn, sem var í minnihlutanum,
hvers vegna samkomulagið næði ekki til allra bæjar-
starfsmanna. Samþykkt var, að svo yrði. Síðan fóru
alþýðubandalagsmenn af stað og kröfðust þess, að slíkt
samkomulag tæki einnig gildi á almennum vinnumark-
aði. Sjálfstæðismenn, sem stýrðu fyrirtækjunum, voru
spurðir, hvers vegna þeir hefðu nýlega talið ófært að
hækka lægstu laun sem þessu næmi á almenna vinnu-
markaðnum, en nú gætu þeir boðið bæjarstarfsfólki
slíka hækkun á silfurbakka.
Við það sat, að fólk á almenna vinnumarkaðnum gat
ekki fengið þessa hækkun á Bolungarvík fremur en
annars staðar á landinu.
Sjálfstæðismenn töpuðu miklu fylgi og manni. Fram-
sókn þurrkaðist út. H-listamenn klofnuðu, og alþýðu-
flokksmenn buðu fram sér en vegnaði illa. Alþýðu-
bandalagið stórjók fylgi sitt.
Þetta er lærdómsrík niðurstaða fyrir þá meirihluta-
menn í sveitarstjórnum, sem nú ræða hugsanlegt
samkomulag við starfsmenn sína á þessum nótum.
Samningurinn á Bolungarvík reyndist með öðrum orð-
um þyrla upp moldviðri. Auðvitað sætti verkafólk á
almenna vinnumarkaðnum sig ekki við, að starfsfólk
sveitarfélagsins fengi slík sérréttindi umfram það. Við
meirihlutamönnum blasir nú, að slíkt samkomulag gæti
kostað fylgi. Minnihlutamenn gætu æst almennt verka-
fólk til andstöðu við sérréttindi starfsfólks.
Enda sagði forystumaður alþýðuflokksmanna á Bol-
ungarvík í viðtali við DV, að Bolungarvíkursamning-
amir yrðu ekki framlengdir um áramótin. Finna yrði
annað kerfi, sem tæki tillit til starfsaldurs og ábyrgðar.
Annað væri ekki réttlátt.
Þessi alþýðuflokksmaður viðurkennir að hafa verið
frumkvöðull Bolungarvíkursamninganna.
A-flokkunum þætti kannski fýsilegt, þar sem þeir
taka völd, að gera eitthvað í sama dúr. En slíkt kerfi
er ekki réttlátt. Engar einfaldar lausnir eru á vanda
láglaunafólks, því miður.
Haukur Helgason.
.Réttur almennings til að ferðast er mjög mikilvægur.
Almenningur
og umgengni
við landið
í þessum flokki greina verður fja.ll-
að um fjölbreytileg áhugasvið
almennings í umgengni við landið
og hvemig hagsmunir fólks em ólík-
ir í þeim efhum. (Stuðst er lítillega
við bækumar Umhverfisrétt eftir
Gunnar G. Schram (Reykjavík, 1985)
og Eignarhald á afréttum og al-
menningum (Ritsafh Sagnfræði-
stofnunar 4, Reykjavík 1981) eftir
Gunnar F. Guðmundsson).
Eignarréttur - afnotaréttur
Allt fram á 20. öld gátu nánast
engir aðrir en bændur nýtt sér af-
rétti og óbyggðir hér á landi. Notin
vom fyrst og fremst sauðfjárbeit. Við
þessar aðstæður skipti ekki svo
miklu máli hver átti landið, bara ef
það var óvefengjanlegt hverjum bar
upprekstrarrétturinn, enda var
formlegur eignarréttur oft óljós.
Þegar atvinnuhættir breyttust og
fólki fjölgaði komu til sögunnar nýj-
ar þarfir og ný áhugamál sem hafa
skapað andstæða hagsmuni og jafh-
vel árekstra um notkun. Þá fór
eignarrétturinn allt í einu að skipta
máli. Á eignarréttinum em reistar
kröfur til notkunar eða friðunar,
kröfur sem oft takmarka afnot ann-
arra nái þær fram að ganga.
Ólíkir hagsmunir
Fyrst skal vikið að þörf almenn-
ings til útivistar, þörf til að komast
út úr ys og þys borgarsamfélagsins,
þörf til að komast upp í óbyggðir,
þörf til að njóta ósnortinnar náttúm,
þörf fyrir tilbreytingu.
Þessir hagsmunir almennings em
afar margbreytilegir eins og komið
verður betur að í næstu grein. Hvers
konar skemmtiferðalög, veiðar,
fjallaklifur, rallakstur, berja- og
grasatínsla, svo eitthvað sé nefht.
Undir hagsmuni almennings má
eflaust líka flokka virkjanir þótt
sumar virkjanir séu nú baggi á okk-
ur.
Almenningur hefur að sjálfsögðu
augljósa hagsmuni af náttúmvemd.
Megintakmark hennar hlýtur að
vera að eyðileggja landið ekki meira
en orðið er. Þannig er náttúmvemd
Ingólfur Á.
Jóhannesson
sagnfræðingur og
landvörður
ekki bara einhver „sértrú" ofetækis-
manna. En stundum rekast þessi
sjónarmið á við það sem okkur lang-
ar til í hugsunarleysi.
Hagsmunir bænda af beit em aug-
ljósir.
Ötalinn er túrisminn, vaxandi at-
vinnugrein. Innflutningur erlendra
ferðamanna er talinn keppikefli og
reynt er að laða þá til landsins. Sú
gagnrýni heyrist jafiivel að sums
staðar sé meira gert fyrir þá en ís-
lendinga.
Umferðarréttur almennings
Réttur almennings til að ferðast
er mjög mikilvægur og raunar er
slíkur réttur undirstaða þess að
landsins verði notið. Einhverjar tak-
markanir hljóta þó ætíð að verða á
honum, t.d. um varplönd.
Um allt land utan landareigna,
lögbýla eða óbyggða er almenningi
heimil för og dvöl „í lögmætum til-
gangi“ eins og það er orðað í
náttúmvemdarlögum. Einnig má
fara án sérstaks leyfís um eignarlönd
manna séu þau ógirt og óræktuð,
t.d. em lögin túlkuð þannig að tjalda
megi þar til fárra nátta án leyifis.
Yfirleitt er ómögulegt fyrir ókurin-
uga að vita hvort ógirt land og
óræktað tilheyri lögbýli eða ekki.
Þegar ég ferðast geri ég því einfald-
lega ráð fyrir að allt slíkt land sé
utan lögbýla, jafhvel þótt ég viti að
svo sé ekki alltaf.
Hvað þá um umferðarrétt um girt
land? Skv. laganna hljóðan má ekki
fara um slíkt land nema með leyfi
landeiganda. Þetta leiðir af sér um-
talsverða og að mínu mati óréttmæta
takmörkun á umferðarrétti almenn-
ings, enda hefur þetta ákvæði
náttúmvemdarlaganna verið gagn-
rýnt talsvert.
Athyglisvert er að umferðarréttur
er miklu verr varinn í lögum en eign-
arréttur. Landeigandi getur einfald-
lega girt land og þar með bannað
fólki umferð á því landi. Þessu þarf
að breyta. Lagt hefur verið til að
fólk verði að fara í gegnum hlið á
slíkum girðingum. Ég hygg að það
sé einföld lausn og fullnægjandi og
varla telst það ósanngjöm krafa.
Ingólfur Á. Jóhannesson
„Almenningur hefiir að sjálfsögðu aug-
ljósa hagsmuni af náttúruvemd. Megin-
takmark hennar hlýtur að vera að
eyðileggja landið ekki meira en orðið er.“