Dagur - 19.06.1924, Blaðsíða 2

94
DAOUR
24. tbl.
markinu, að tillögunni var visað til
stjórnarinnar. Húseignir landsins standa
auðar og illa notaðar, en rfkið borgar
stórar upphseðir f húsaleigu.
26. Vínsala á Siglufirði. Eftir
ósk margra Siglfirðinga flutti E'nar
Arnason þingsályktun um að skora á
stjórniná að leggja niður vínsölu á
Siglufirði. Undir umræðunum tók flutn-
ingsmaður tillöguna aftur að fenginni
yfirlýsingu stjórnarinnar um, að hún
mundi taka tillöguna til greina og
álita og verða við óskum Siglfirðinga,
ef unt væri.
27. Kosningar til /Uþingis. Árni
Jónsson og Halldór Stefánsson báru
fram frv. um breytingar á kosninga-
lögunum. Helztu breytingarnar voru
þessar. Heimilt skal sýslunefnd »þegar
ástæður eru fyrir hendi, svo sem
mikill kjósendafjöldi, vfðátta, tor-
færur á leið til kjörstaðar og þvf lfkt
að skifta hreppi f tvær kjördeildir*
samkvæmt settum reglum. Qnnur höf-
uðbreyting var færsla á kjördeginum
til sumars. Frumv. hlaut mikinn byr
f Nd. en meðan það var til umræðu
tók að rigna yfir þingið mótmælum
úr kaupstöðum og sjávarþorpum gegn
tilfærslu á kjördeginum. Ed. vfsaði
málinu til stjórnarinnar með rökstuddri
dagskrá, sem fól f sér bendingu til
stjórnarinnar um að taka efni frv. til
rannsóknar og undirbúa málið til
næsta þings.
28. Landsbankl fslands. Fjár-
hagsnefnd Ed. bar fram fyrir hönd
stjórnarinnar frv. til laga um bankann
bygt á fyrirhugaðri breytingu á fyrir-
komulagi bankðmálanna f landinu og
var þvf vfsað til stjórnarinnar til
frekari undirbúnings og aðgerða.
29. Seðlaútgáfa rikisins. Bjöm
Kristjánsson bar fram frv. um stofn-
un, sem á að heita ofangreindu nafni
og annast alla seðlaútgáfu fyrir rfkið.
Yrði það eigi annað en seðlabanki.
Frv. var, eins og frv. um Landsbank-
ann, vfsað til stjórnarinnar.
30. Sendiherran. Tr. Þórhaiisson
bar fram frv. um afnám laga um
sendiherra f Kaupmannahöfn. í þess
stað skyldi Alþingi ákveð^ á fjárlög-
um framlög til utanríkismála og skrif-
stofuhalds f Khöfn. í meðferðinni
breyttist frv. þannig að heimilt væri
að hafa sendiherra, ef fé væri veitt
til þess á fjárlögum. Frv. hafði mikinn
byr f Nd. og fylgdu þvf margir
íhaldsmenn en Sjálfstæðismenn lögðust
á móti. Gekk það greiðlega gegnum
2 fyrstu umr. En svo kom afturkippur
f málið og það var dregið á langinn
og átti ekki þvflfku fylgi að fagna við
3. umr. sem við hinar fyrri tvær. Og
er það kom til Ed. svæfðu íhalds-
menn málið þar. Er talið að koma
Jóns Sveinbjörnssonar konungsritara
hafi valdið þessum veðrabrygðum.
Hér á eftir verður getið nokkurra
mála sem eigi urðu atgreidd vegna
dráttar og tafa:
31. Einkasala á áfengi. Sveinn
Ólafsson og Jörundur báru fram frv.
um breytingu á lögum um einkasölu
á áfengi. Skyldi fela forstjóra Lands-
verzlunar forstöðu Áfengisverzlunar
rfkisins og skýldi fá lyfjafróðan mann
honum til aðstoðar og til eftirlits
Iyfjabúðum. Þar var enn ákveðið, að
»á vfnanda þann og áfengi, sem
heimilt er að fiytja til landsins, skal
leggja 25 — 75%, miðað við verð þess
komins f hús hér á landi að með-
töldum tolli«. Þetta var samþykt f
Nd. en dagaði uppi f Ed.
32. Bygðarleyfi. í fyrra var gerð
breyting á sveitarstjórnarlögunum þann-
ig að tfminn, sem til þess þarf, að
vinna sér sveitfesti, var styttur úr 10
árum f 4. Samfara þessu þykir nauð-
synlegt að gefa sveitarfélögum og
bæjarfélögum heimild til þess að
takmarka aðstreymi fólks og jafnvel
vfsa, af höndum sér fótki ef sérstakar
ástæður eru fyrir hendi. Bernharð
flutti frv. f þessa átt. íhaldsmenn
lögðust margir á móti og margir
jafnaðarmnna f Reykjavfk og þykir
mörgum furða um þá sfðarnefndu, þar
sem frv. miðar beinlfnis að þvf, að
tryggja þann verkalýð, sem fyrir er f bæj-
unum fyrir hófiausu aðstreymi vinnu-
lausra manna. íhaldinu tókst að draga
þetta mál svo að það gat ekki orðið
afgreitt.
33. Háskólinn. Jón Þorláksson
flutti frv. um breytingu á háskólanum.
Skyldi hann færast allmikið saman og
vera f þessum 3 deildum: Guðfræði-
deild, læknadeild, laga- og heimspekis-
deild. Upp f frv, þetta var tekið frv.
Tr. Þ. um að biskup yrði jafnframt
kennari f guðfræðideildinni. Með þess-
um lögum átti að fella niður kennara-
stól f klassiskum fræðum, hagnýtri
sálarfræði og fleiri embætti við há-
skólann. Frumvarp þetta komst til
Ed. en varð ekki útrætt.
34. Víöboð. Jak. M. flutti frumv.
um að veita Otto B. Arnar sérleyfi
til þess að reka vfðboð (broadcasting)
á íslandi um 15 ára skeið með þar
tilteknum skilyrðum. Vfðboð er það
er fréttir, tilkynningar, ræður, söngur
0. fl. er sent þráðlaust vfðavega og
getur hver, sem vill, með þar til
gerðum viðtökutækjum tekið á móti
þvf er sent er. Skyldi sendistöðin vera
svo sterk að hún næði um alt land.
Frv. þetta sofnaði á þinginu.
35. Klæðaverksmiðja. Þórarinn
og Pétur Ottesen fluttu svolátandi
þingsályktunartillögu: »Alþingi ályktar
að skipa 5 manna nefnd, til þess að
rannsaka og undirbúa fullkomna klæða-
verksmiðju fyrir landið.* Tillagan
komst til Ed. en var aldrei tekin
þar fyrir til úrslita.
36. Landsbókásafnið. Jónas Jóns-
son flutti frv. til lága um að sámeina
kennarastarf f hagnýtri sálarfræði við
Háskóla íslands og forstöðu Lands-
bókasafnsins. Tilgangur þessa frv. var
sá, að fá þvf til leiðar komið, að
Guðm. Finnbogason tæki sem fyrst
við forstöðu Landsbókasafnsins. í
greinargerðinni segir svo: »Hér er
farið fram á að sameina kenslu f
hagnýtri sálarfræði við forstöðu Lands-
bókasafnsinB. Sparast með því önqur
launin. Vinnan hins vegar áreiðanlega
ekki meiri en svo, að núverandi
prófessor f hagnýtri sálarfræði mun
eiga auðvelt með að inna haná af
hendi. Á hinn bóginn er núverandi
forstöðumaður Landsbókasafnsins svo
bilaður að heilsu, að óumflýjanlegt er,
að þar verði mannáskifti þegar á
þessu ári. Prófessorinn f hagnýtri
sálarfræði hefir áður verið starfsmað-
ur við Landsbókasafnið, er maður
fjölmentaður og einn hinn nafnkend-
asti ritböfundur landsins, sem nú eru
uppi. Sýnist þvf sjáifsögð búmenska
af rfkinu, að gefa honum fult verksvið
fyrir hæfileika sfna, jafnframt þvf
sem tekið er fult tillit til fjárhags
landsins.< Þrátt fyrir þessi rök lagðist
íhaldið f Ed. á móti þessari sjálfsögðu
skipan og sparnaði og feldi frv. J. J.
En þá tók J. J. það ráð að hann bar
fram tillögu til þingsályktunar um að
rannsaka
37. stjórnarljœltí við Lands-
bókasafnið, og flutti svo hljóðandi
tillögu til þingsályktunar: Efrideild
Alþingis ályktar, að fela mentamála-
nefnd að rannsaka hversvegna hinir
kjörnu fulltrúar háskólans hafa nú (
mörg ár neitað að taka þátt f stjórn
Landsbókasafnsins, eins og lög standa
til. Svo og það, hversvegna landsstjórn-
in hefir virt að vettugi álit eftirlits-
nefndarinnar. Jafnframt er nefndinni
falið, að gera tillögur um hversu
gera megi þegar í stað umbætur á
stjóin safnsins, að þvf leyti, sem þar
hafa verið á meinlegir gallar á undan-
förnum árum.« — Þetta hafði tilætluð
áhrif. Jón Magnússon fór þegar á
'stúfaná, til þess að koma til leiðar
þeirri breytingu, sem farið var fram
á f frumv. J. J. Jón Jakobsson sagði
af sér og Guðmundur Finnbogason
tók við forstöðu Landsbókasafnsins.
Þannig urðu íhaldsmenn f Ed. að við-
urkenna réttmæti þess máls, sem þeir
neyttu aflsmunar, til að drepa. Má
segja um J. J. f þessu máli eins og
Brján, að hann »féll en hélt vélli*.
Frh.
Fréttir.
Það sorglega slys viidi tii þann
12. þ. m. að maður druknaði hér á
pollinum, örskamt frá landi. Hafði
hann og annar maður verið sendir
frá skipinu Bára með varpakkeri, en
er þeir voru að láta það útbyrðis
sökk báturinn undir þeim.
Frá skipinu var ekki hægt að bjarga,
þvf þar var ekki annár bátur, en
mönnum sem komu á bát úr landi,
heppnaðist að bjarga öðrum mannin-
um. Hinn maðurinn sem druknaði
hét Jónas Friðriksson frá Kambhóli
og var 22. ára gamall, mesti myndar
og dugnaðar maður.
Bókavörður Jónas Sveinsson biður
að geta þess að þeir sem bafi bækur
af safninu verði tafarlaust að skila
þeim.
t
Frú Valgerður L. Briem.
Minningarorð.
Frú Valgerður Lárusdóttir Briem
var fædd 12. okt. 1SS5 á Eskifirði.
Foreldrar henuar voru sfra Lárus frf-
kirkjuprestur Halldórsson (ý 1908)
prófasts á Hofi, og Kristfnar Péturs-
dóttur organleikara Guðjohnsen. Hún
fluttist til Reykjavfkur með foreldrum
sfnum rétt fyrir aldamótin, og giftist
eftirlifandi manni sfnum sfra Þorst.
Briem 6. maf 1910 og eignuðust
þau 5 dætur. Sú yngsta dó f fyrra
vor fára mánaða gömul, en hinar eru
f föðurgarði, Kirkjuhvoli á Akranesi.
Foreldrar hennar eignuðust alls átta
börn, en á lffi eru nú aðeins frú Guð-
rún Lárusdóttir f Ási og Pétur Lár-
usson nótnasetjari, Hofi f Rvfk.
Frú Valgerður andaðist 26. aprfl.
" Eg veit það verður kveðinn harmur
að öllum, sem hana þektu. Þvf eg
geng að þvf sem sjálfgefnu, að hún
hafi átt ftök i björtum allra þeirra
mörgu, sem kyntust henni. Eg var
svo heppin, að þekkja hana vel; og
eftir því sem eg þekti hana Iengur
og betur, þvf meira dáðist eg að
henni. Hún var stórgáfuð kona og
hugsjónarfk. Sál hennar vár fádæma
fögur, stór og hrein. Að vöggugjöf
hafði hún fengið frábæra listagáfu.
Einkar fagra og mikla söngrödd; sám-
fara þvf var hún með afbrigðum söng-
vin. Einhverju sinni var eg og fleiri
heyrnarvottar að þvf, að Pétur organ-
leikari, bróðir hennar, Iék nýsamið
lag fyrir hana, aðeins einu sinni, og
hún hlustaði á f sfma. Fór hún þegar
að orgelinu og lék það. Nokkru sfðar
er fundum þeirra systkina bar saman,
lék hún þetta fyrgreinda lag og spurði
Pétur bróður sinn hvort rétt væri, og
kvað hann já við þvf. Skáldkona var
frú Valgerður ennfremur, sem hún fór
þó dult með. Kvæðin yfirleitt fögur
að efni og formi. En allra mesta að-
dáun þeirra, sem þektu hana, vakti
hjartagöfgi hennar og trúartraust. Þeim,
sem það þektu, verður það með öllu
ógleymanlegt. Allir aumstaddir, ein-
stæðingar og olnbogabörn, sem á leið
hennar urðu, áttu jafnan örugt athvarf
bjá henni.
Viðmót hennar bar vott um einkar
hlýja og djúpa sál. Með einu handtaki
og brosi gat hún látið langþjáða sjúkl-
inga gleyma, á meðan hún var nær-
stödd, þjáningum og sorg. Mild var
hún < dómum sfnum, og átti jafnan
afsakandi orð fyrir sérhvern þann,
sem á einhvern hátt bar skarðan hlut
frá borði almenningsálitsins, þiátt
fyrir það þó hún sjálf væri hin grand-
varasta til orða og athafna. Yfirlætis-
leysi hennar og háttprýði, mun engum
úr minni lfða, sem þektu.
Frú Valgerður átti vissulega lund-
erni Jesú Krists. Með eigin augum
sá eg hana verða við þyngstu, en
jafnframt fegurstu kröfu hans. —
Trú hennar var eins og bjarg, sem
ekki bifast, á hverju sem gengur, en
jafnframt eins og lýsandi og vermandi