Dagur - 24.01.1929, Blaðsíða 2

14
DAGUB
4» tbl.

• ••• ••• • • •'•••-••-•-•-
Miklar birgðir af álnavöru nýkomnar:
Léreft — hvít og misiit.
Tvisttau — fjöldi tegunda.
Fóður — allskonar.
Purkur og Þurku-dreglar.
Borðdúkar og Borðdúkadreglar.
Kjólaiau.
Karlmannafatatau.
Athugið vörurnar! Verð og gœði
þola allan samanburð!
Kaupfélag Eyfirðinga
Myndastofan
Qránufélagsgötu 21 er opin alla daga
frá kh 10-6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
Nojðmanna við fótskör slíkra fremd-
armanna. Síðar stundaði hann nám
við lýðháskólann í Askov. Árið 1881
sneri hann heim og vildi nú veita
hinum nýju menningarstraumum
yfir ættland sitt og græða lýðskóla
hreyfinguna í islenzkum jarðvegi.
Og er það engin tilviljun að hann
hóf tilraunir sínar í Eyjafirði. Voru
þá f4Eyjafirði hinir mestu mætismenn,
sem unnu, bæði andl. og verkl.
framförum, svo sem Þórsteinn Dan-
íelsson á Skipalóni, Einar Ásmunds-
son umboðsmaður í Nesi og síra
Arnljótur á Bægisá. Kom Gu‘ð-
mundur norður að tilhlutun síra
Arnljóts, og vann hjá honum að
jarðabótum.
Haustið 1882 réðst Guðmundur
til Eggerts, bónda á Litla-Hamri í
Eyjafirói. Hófst skólinn 15. Nóv.
1882 og stóð til 30. Apr. 1883. Á
skólanum voru lengst af 8 sveinar.
Auk þess naut Eggert bóndi sjálfur
kenslu. Var hann þá 32 ára að
aldri. Má af því sjá, hversu fróð-
leiksþörf hans var mikil, er hann
réðst í að setjast á skólabekk og
hafa þó engraf fræðslu notið í
bérnsku sinni.
-----o-----
Munkarnir áMöðruvöllum verða
sýndir á Nýja Leikhúsinu i
Oslo með Ingolf Schance i
hlutverki Óttars.
Fregnir og myndir frá sýningu
Leikfélags Akureyrar á »Munk-
unum á Möðruvöllum« hafa vakið
svo mikla eftirtekt í útlendum
blöðum að hinn frægi norski leik-
ari Ingolf Schance hefir sent höf.
skeyti og óskað eftir að fá að
sýna leikritið í nýja Leikhúsinu
í Oslo. Er það óvanalegt og mikill
heiður fyrir ungan höfund að fá
þessháttar tilboð frá þektu leik-
húsi.
Erlendis hefir eftirtekt og þekk-
ing á ísl. leiklist stórum aukist
upp á síðkastið.
-------0-----
„Árin og eilifðinu.
Síra Haraldur sál. Níelsson prófessor
var alment eða undantekningarlaust
talinn andríkasti, áhrifamesti og djúp-
vitrasti prédikari þessa lands. Hvar og
hvenær sem hann sté í ræðustól,
þyrptist fólkið að honum, sárþyrst í
f hið lifandi vatn úr kenningabrunni
prédikarans. Enginn fór erindisleysu til
þessa fjölgáfaða snillings. Hraustum
og heilbrigðum óx ásmegin veikir og
vanmátta fengu styrk, þreyttir hvíld,
þyrstar sálir svölun. Haraldur Níelsson
var dýrmæt guðsgjöf andlegu lífi þjóð-
arinnar og guðskristni í landinu. Um
þetta bar öllum saman, sem hafa minst
hans að honum látnum. Enginn veit
hvað átt hefir fyr en mist hefir. Hið
sviplega fráfall H. N. fékk mjög á
hugi allra Iandsins barna og þó eink-
um þeirra fjölmörgu víðsvegar um
landið, sem hafði hlotnast sú gæfa að
krjúpa við fótskör kennimannsins og
kynnast hinu þróttuga, persónulega
kennivaldi, er hann var gæddur, og
finna hitann af sannfæringareldinum í
sál hans leggja sér að hjarta. Mönnum
var það ljóst, að við andlát H. N.
var orðið það skarð fyrir skildi, sem
seint mundi fylt verða. Framkoma
slíks andans skörungs og ljóssins hetju
er enginn hversdagslegur viðburður,
sízt meðal smáþjóðar.
Einn geisli skein þó í hugarmyrkr-
inu. Haraldur Níelsson hafði látið eftir
sig prédikanasafn þjóðinni til handa.
»Árin og eilífðin« var dýrmætur arfur
frá hans hendi. Pað eina, sem fundið
varð að því prédikanasafni, var, að
það væri of lítið. Það náði ekki yfir
alla helgidaga ársins. Nú hefir ekkja
H. N., frú Aðalbjörg Sigurðardóttir,
bætt úr þessu með útgáfu nýrra pré-
dikana: Árin og eilífðin II. í safni
þessu eru 34 ræður, hver annari ynd-
islegri, svo að hreinasta unun og and-
leg nautn er að lesa þær. Að öðru
leyti verður hér ekki gerð tilraun til að
lýsa ræðum þessum, enda gerist þess
naumast þörf. Prédikanastarf Haralds
Níelssonar var svo alkunnugt að því
þarf ekki að lýsa. Pess gerist raunar
engin þörf að mæla með bókinni.
Pjóðin tekur henni áreiðanlega tveim
höndum og hún rennur út.
Húslestrar á heimilum munu því
miður víðast niður lagðir. Ef til vill
á það að einhverju leyti rót sína að
rekja til þess, að húslestrabók hafi
engin til verið, er fullnægði kröfum
nútímans. Eftir útkomu prédikana Har-
alds Níelssonar, hafa menn enga af-
sökun í þessu efni. »Árin og eilífðin«
á að komast inn á hvert íslenzkt
heimili, og menn ættu að bindast
samtökum um að taka aftur upp hinn
gamla og góða sið að lesa húslestra
að minsta kosti á helgidögum. Væri
þess full þörf að menn lyfti hugum
sínum endrum og eins upp úr hvers-
dagsþrasinu og bergi í sameiningu
úr heilsubrunnum Haralds Níelssonar.
/. E.
—------o------
Tíu ára afmœli fullveldis
íslands minst í Khöfn.
Mótið, sem haldið var í Kaup-
mannahöfn til minningar 10 ára
fullveldis íslands, var mjög vel
sótt. Það var haldið í einum af
stærstu samkomusölum borgar-
innar í »Oddfellow Palæet«, og
var hann alveg troðfullur. Fóru
þar fram ræðuhöld, hljómleikar
og að síðustu var íslands-kvik-
mynd Lofts Guðmundssonar sýnd
við mjög góðan orðstír.
Vér setjum hér svolítið ágrip
af umsögn eins Kaupmannahafn-
ar-blaðs um mótið:
Þegar salurinn var alskipaður,
kom Kristján konungur, drotn-
ingin og ríkiserfinginn inn, var
þeim heilsað, og er þau voru kom-
in til sætis, talaði fyrstur dr.
Arne Möller forseti Dansk-ís-
'lenzka félagsins. Sagði hann m. a.
að þegar ísland varð sjálfstætt
ríki fyrir 10 árum síðan, var það
ekki aðeins með 1000 ára gömlum
sögulegum rétti, en einnig með
rétti nýrra framfara og fram-
kvæmda bæði andlega og verk-
lega. íslenzk þjóð hefði sýnt það,
að hún í listum, vísindum og
menningu stæði öðrum norður-
landaþjóðum jafnhliða. Nú væri
hlutverkið það að auka þekkingu
þjóðanna hver á annari og efla
skilning og samlyndi.
Eftir ræðu hans voru leikin ís-
lenzk lög; og því næst kom aðal-
ræðumaður kveldsins, dr. Knud
Rasnmssen, Grænlands- og íshafs-
farinn frægi, upp í ræðustólinn.
Hann kvaðst mundu helga erindi
sitt hinu unga fslandi. Byrjaði
hann á að lýsa íslandi eins og það
hafði komið honum sjálfum fyrir
sjónir þegar hann á æskuárum sá
það í fyrsta sinn fyrir 30 árum
síðan — hversu ólíkt það væri
Danmörku með hinum mildu
beykiskögum og lygnu ám. Hér sá
maður land, þar sem hinn eilífi
eldur stöðugt braust um í iðrum
jarðarinnar, og með eilífan ís og
snjó á fjallatindunum. En þjóðin
tók hinum ungu gestum með opn-
um örmum, mætti þeim með
trausti, sýndi þeim hlýtt hjarta-
lag í hvívetna.
Þessir eftirkomendur fornra
höfðingjaætta, sem flúðu land til
þess að þurfa ekki að lúta norsku
ríkisvaldi, hafa haldið við og alið
hjá sér ríka mennmgar-þróun í
sínu fátæka, hrjóstuga landi. Það
stríddi á móti sögu og tilfinningu
þjóðarinnar að láta stýra sér af
erlendu valdi. Jafnvel á hinum
myrkustu tímabilum í sögu lands-
ins lifði alla jafna skáldskapar-
gáfan meðal alþýðunnar. ísland
varðveitti rétt sinn — þann rétt
sem sá hefir, er ætíð heldur sér
uppréttum — kynslóð eftir kyn-
slóð. Þetta eigum vér, sem sjálfir
erum lítil þjóð, að skilja og dást
að.
En andleg menning er ekki nóg.
Hver þjóð — alveg eins og hver
einstakur maður — verður að
geta staðið sig í stritinu fyrir
hinni daglegu tilveru. Hvemig
hafa menn nú farið að því að
bjarga sér í landi, sem hvorki
framleiðir korn, málma né tré?
ísland er þrisvar sinnum stærra
en Dánmörk, en íbúar þess eru
þrjátíu sinnum færri, og velmeg-
un sex sinnum minni á hvern í-
búa. Af þessu leiðir að sú
áreynsla sem þarf til þess að
brjóta veg til framfara verður
500 sinnum meiri á hvern ein-
stakling á íslandi en í Danmörku.
Dr. Knud Rasmusen lýsti þar
næst framförum landsins með
lifandi tölum eins og þær hafa
orðið á öllum sviðum í þau 30 ár,
sem eru liðin síðan hann fyrst
kyntist því. Hvernig akvegir
hefðu verið lagðir, brýr smíðaðar,
sióferðirnar kringum landið batn-
að og margfaldast. Hann mintist
á hvernig aðferðirnar við fiski-
veiðarnar hefðu gerbreyst og að
islendingar nú ættu duglegustu
fiskimenn heimsins, og að tog-
arafloti þeirra væri með meira
og betra nýtízkusniði en dæmi
væri til annarstaðar. Þá sýndi
hann einnig hvernig framlög til
landbúnaðarframfaranna hefðu
margfaldast úr 2000 upp í 200000
kr. og á 100 árum hefði útflutn-
ingurinn aukist úr 3 upp í 150
miljónir kr. En þó getur maður
búist við miklum framförum enn-
þá. Ef vel tekst með áveiturnar á
Suðurlands-undirlendinu þá ættu
aðeins þær' að geta veitt öllum nú-
verandi íbúum fslands viðurværi.
Hverar og fossar með þúsundum
hestafla bíða enn eftir virkjun. —
Og þetta er það ísland, sem var
svo fátækt, að menn fyrir rúmri
öld síðan létu sér í fullri alvöru
detta í hug að flytja íbúa þess
yfir á hinar józku heiðar!
Dr. Knud Rasmussen talaði því
JVliðsföðvaríæki
fyrirliggj andi.
Tömas Björnsson.