Dagur - 20.12.1950, Blaðsíða 11
11
JÓLABLAÐ DAGS
Sagt frá íúenzkri fjallabyggð, Austurdal í Skagafirði
Merkigil í Austurdal.
Þar býr lign í tindum
Eítir Björn Egilsson á Sveinsstöðum
JsLANDér fátækt af gulli og græn-
um skógum. Þó á það í fórum sín-'
uiu ýrnsa mikilsverða fjársjóði.
Einn þeirra er fegurð fjalla og dala,
fegurð l)iu,nar margbreytilegu stór-
bfotnu náttúru landsins. Flestir
íslendingar hafa séð eða lieyrt get-
ið uru nokkra bina fegurstu staði,
svo sem Þingvelli og Þjórsárdal.
Míklá náttúrufegurð er víða að
finna, bæði í byggð og óbyggð, þar
stííti fáir landsmanna eiga þess kost
að njóta hennar, vegna þess, ltvað
jiessif fögru staðir liggja fjarri sam-
gönguleiðum.
Austurdalur í Skagafirði er einn
slíkur staður og sannarlega ma
segja, að jxar ,,býr tign í tindurn".
Þeir munu vera fáir nú á tímum,
sem þekkja Austurdal, Jregar frá
er talið það fólk, sem ]>ai býr enn-
þá, eða þaðan hefur flutt og enn
er á lífi. Austdælingar eru liljóð-
látir uln dalinn sinn fagra. Þeirn
fer sem trúuðum manni, er ógjarn-
an vill opinbera innstu tilfinning
ár sínar í trúmálum.
Eg hef.átt Jiess kost, að kynnast
þessúm dal nokkuð. Fegurð lians
hefur vakið athygli mína og lioll-
vættir hans liafa greitt götu mína
yfir einstigi og ár. Þess végna vil
eg segja Irá honum lítið eitt.
Landslag
Austurdalur er austastur af
'Skagafjarðardölum. Hann liggur
til suðausturs, inn með fjallgarði
jreim, sem er á ntilli Eyjafjarðar ®g
Skagafjarðar. Fjallgarður þessi er
einn hinn mesti og hrikalegasti á
landinu. Hann er víða skorinn
sundur af dölum og giljurn, en
jökulfannir stærri og smærri hið
elra. Jökulsá-Eystri fellur um dal-
inn og kemur hún úr Hofsjökli
beggja megin Illviðrahnjúks. Hún
er mikið vatnsfall og íeyndist áð-
ur hin mannskæðasta. Jökulsá
eystri og Jökulsá vestri, sem fellur
um Vesturdal, koma saman við
mynni Austurdals og ntynda Jrar
Héraðsvötn.
Vegalengdin frá ármótum fram
dalinn að Nýjabæ, sem lengst mun
hafa verið fremsti bær í dalnum,
er um tuttugu kílómetrar.1) Dalur-
inn nær mikið lengra frameftir.
Gljúfur er að Jökulsánni frá ár-
mótum tíu kílómetra fram í dal-
in. Þar fyrir framan fellur bún ým-
ist á eyrum eða rnilli kamba í af-
mörkuðum farvegi. Fyrir framan
gljúfrið eru vöð á ánni, en stór-
grýtt er hún alls staðar. í minnsta
vexti tekur hún neðan á síðu, en
er oft óreið yfir sumarið.
Þrír dalir allstórir skerast aust-
ur og suðaustur í fjöllin úr Aust
urdal austanverðum. Fjallabrún-
irnar eru víðast hvassar og klett-
óttar og hæð þeirra á tíunda hundr-
að metra yfir sjó.
Merkigilsá fellur í Jökulsá eystri,
svo sem fjórum kílómetrum fyrir
framan árinót Jökulsánna. Hún
kemur af dal þeim, sem norðastur
er þeiira þriggja, er áður voru
nefndir. Hann heitir að norðan-
verðu Gilsbakkadalur, en að sunn-
an Merkidalur. Merkigilsá fellur
í djúpu og hrikalegu gljúfri frarn
í Jökulsá, en uppi í dalsmynninu
eru klettarnir minni og þar liggur
vegurinn yfir mjóum sneiðingum,
bröttunt og knöppum. Merkigilsá
er ekki vatnsmikil, en stórgrýtt og
straumhörð. Hún var brúuð fyrir
nokkrum árum, en áður var hún
oft liinn mesti farartálmi. Samt sem
áður getur Merkigilið verið illr
. yfirferðar, þegar hjarnað er og svell-
I) Vegalengdir þa>r, scni liér verða nefnd-
ar, nninii vera niilægt því réttar, þó nákvæm-
ar mælingar séu ekki fyrir hendi.
#
«