Dagur - 13.09.1995, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 13. september 1995 - DAGUR - 5
*
„Eg hef enga trú á
stórbændastefnunni.
Eg er á móti henni.
Þvert á móti vil ég jöfnuð
milli bænda.
Mér líst ekkert á það
að smábændur skuli vera
allt að því kúgaðir til
að hætta búskap.“
Mynd: BG.
Hann er ennþá léttur áfœti ogfimur í hreyfingum, nákvœmlega eins og blaðamaður man eftir honum á uppvaxtar-
árunum heima í Svarfaðardal. Ekki þarfað spyrja að lundinni, hún er létt eins og hún hefur alltafverið. Helgi á Þverá,
sem í dag fagnar aldarafmæli, hefur lítið breyst, það er eiginlega alveg makalaust hversu vel hann heldur sér.
Og Helgi fylgist vel með, það er ekki komið að tómum kofanum hjá honum þegar talið berst að þjóðmálunum.
Og hann lætur ekki margt framhjá sérfara í útvarpi og sjónvarpi, hannfylgist meira að segja með rokktónleikutn,
sem jafnan eru síðast á sjónvarpsdagskránni um helgar.
„Þetta er nú meiri blessuð haust-
blíðan," sagði Helgi þegar blaða-
maður og ljósmyndari Dags heim-
sóttu hann í gær, „hún hefur bjarg-
að miklu fyrir bændur." Og víst
eru það orð að sönnu. Veðrið var
einstakt í gær, Svarfaðardalsáin
svo spegilslétt að fjöllin spegluð-
ust í henni. Og Þverárkýmar virt-
ust hálf lamaðar af hitanum, þess-
ari einmuna blíðu eiga þær ekki
að venjast í september.
Helgi og Guðrún dótturdóttir
hans tóku vel á móti Dagsmönn-
um í gær og buðu til stofu. Og
fyrsta spurningin tengist þeim
tímamótum sem Helgi er á; hver
er lykillinn að því að verða hundr-
að ára?
„Því er nú vandsvarað,“ sagði
Helgi og hugsaði sig vel um. „En
líklega hef ég verið líkamlega vel
gerður. Og síðan hef ég oft talað
um að hreyfing sé nauðsynleg, að
ekki sé minnst á jafnvægi hugans.
Og áfengra drykkja eða tóbaks hef
ég ekki neytt í seinni tíð. Reyndar
reykti ég þegar ég var unglingur
en hætti því svo þegar ég fór að
kenna. Ég gat ekki sagt krökkun-
um að þeir ættu ekki að reykja eða
drekka vín ef ég gerði það svo
sjálfur. Ég sé ekki eftir þessari
ákvörðun minni, það segi ég satt,“
sagði Helgi, „en ég er ekkert viss
um að ég hefði hætt ef ég hefði
ekki farið í kennsluna.“
Kunni vel við kennsluna
Helgi kenndi einn vetur á Ár-
skógsströnd en var síðan til fjölda
ára við kennslu á Dalvík, fyrst
einn en síðan með Ásgeiri Sigur-
jónssyni. „Ég fékk aðstoðar-
kennslu í lestri og stærðfræði, en
annars kenndi ég einn öll fög,“
sagði Helgi og minnist með hlýju
- segir Helgi
Símonarson á
Þverá í Svarf-
aðardal, sem er
100 ára í dag
þessara ára, en hann lét af kennslu
á Dalvík 1943. „Mér líkaði ágæt-
lega að kenna og ég hlakkaði allt-
af til að byrja á haustin. En svo
rann upp sá dagur að ég þurfti að
gera það upp við mig að fara al-
farið í kennsluna eða helga mig
bústörfunum. Það var erfitt að
þurfa að afneita öðru hvoru, en
svo fór að ég hætti kennslu og fór
alfarið í búskapinn.“
Spurningin er sú hvaða stefnu
líf Helga hefði tekið væri hann
ungur maður í dag. Hann er ekki í
nokkrum vafa og svarar eins og
skot: „Ég hefði farið í langskóla-
nám, annað hvort í norræn fræði
eða sögu. Ég hef alltaf haft áhuga
á þessum fræðigreinum, ég las
sögu mér til fróðleiks og ánægju
og sömuleiðis hef ég ætíð haft
mikinn áhuga á góðu íslensku
máli.“
Andvígur
stórbændastefnunni
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að landbúnaðurinn, einkum
þó sauðfjárræktin á við vanda að
etja. Helga á Þverá þykir slæmt
hvernig komið er fyrir þessum
gróna atvinnuvegi. „Ég er ekki
bjartsýnn á framtíð landbúnaðar-
ins og mér þykir á ýmsa lund hafa
verið teknar rangar ákvarðanir. Ég
hef enga trú á stórbændastefnunni.
Ég er á móti henni. Þvert á móti
vil ég jöfnuð milli bænda. Mér líst
ekkert á það að smábændur skuli
vera allt að því kúgaðir til að
hætta búskap. Ég fæ ekki annað
séð en að slík stefna hafi í för með
sér að margar sveitir fari að meira
eða minna leyti í eyði.“
Helgi á Þverá hefur alltaf verið
samvinnumaður. Ofáir eni þeir
aðalfundir KEA sem hann hefur
setið. „Já, það er rétt að ég hef
verið mikill samvinnumaður,"
sagði Helgi og hristi hausinn þeg-
ar hrun Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga bar á góma. „Minnstu
ekki á það. Það var erfitt að hugsa
til þess þegar Sambandið liðaðist í
sundur. Ég var mjög ósáttur við að
svona skyldi fara, ég get ekki
svarað því hvernig þetta mátti ger-
ast. Þó tel ég að þeir sem stjóm-
uðu fyrirtækinu hafi gripið allt of
seint í taumana.“
Tryggvi var minn maður
Þjóðmálin hafa í gegnum tíðina
verið Helga hugleikin. „Já, ég hef
alltaf fylgst vel með og á tímabili
var ég ákaflega pólitískur. Jú, ég
var framsóknarmaður, en ég var
þó aldrei góður framsóknarmaður,
að þvf leyti að ég samþykkti ekki
allt sem flokkurinn gerði.
Tryggvi Þórhallsson er sá
stjómmálamaður sem mér finnst
standa upp úr. Hann var minn
maður og ég fylgdi honum þegar
Framsóknarflokkurinn klofnaði á
sínum tíma. Ég studdi því
Bændaflokkinn um tíma, en fór
aftur til Framsóknarflokksins og
hef stutt hann æ síðan. Að vísu
kaus ég Stefán Valgeirsson, þegar
hann klauf sig út úr flokknum, en
engu að síður taldi ég mig fram-
sóknarmann.
Mér finnst pólitíkin í dag ósköp
dauf, það er engin skerpa í henni.“
Mikill íþróttaáhugamaður
Iþróttaáhugamaður hefur Helgi
alltaf verið, hann segir hreyfingu
allra meina bót og þakkar henni
að hluta að hann skuli vera svona
hress á aldarafmælinu. Ósjaldan
hefur Helgi tekið þátt í víðavangs-
hlaupum og um síðustu helgi var
hann að sjálfsögðu mættur til þess
að fylgjast með víðavangshlaupur-
um á Dalvík. Og hann lætur fátt
framhjá sér fara í heimi íþróttanna
í sjónvarpinu. Knattspyman er í
sérstöku uppáhaldi. „Já, það er nú
heldur,“ sagði Helgi og bros færð-
ist yfir andlit hans. „Blessaður
vertu, það fer enginn leikur fram-
hjá mér í sjónvarpinu. Ég fylgist
vel með ensku knattspymunni.
Liverpool er mitt uppáhaldslið, ég
hef séð svo fallega leiki hjá þeim.
Auðvitað hafa önnur lið sýnt góða
leiki, en bestu leikirnir sem ég hef
horft á em hjá Liverpool. Ég glápi
líklega of mikið á sjónvarpið, ég
held að þeim finnist það,“ sagði
Helgi og brosti til Guðrúnar dótt-
urdóttur sinnar. Helgi fylgist líka
vel með útvarpinu, ekki síst bein-
um lýsingum af íþróttakappleikj-
um, og hann segist lesa töluvert.
Sjóninni hefur að vísu hrakað ei-
lítið, en Helgi segist sjá vel til
þess að labba úti. „Það sem helst
háir mér eru fætumir, en ég þjáist
ekkert.“
Helgi telur sig hafa verið gæfu-
mann. „Já, það segi ég satt. Þótt
auðvitað að ég hafi orðið fyrir
ýmsu í lífinu, þá tel ég að góðu
stundirnar hafi verið miklu fleiri.
Ég er ósköp sáttur við bæði Guð
og menn.“
En hafði Helgi á Þverá ein-
hvem tímann leitt hugann að því
að hann myndi fagna hundrað ára
afmælinu?
„Nei, það hefði ég aldrei getað
ímyndað mér. Ég hefði alveg eins
getað búist við því að falla frá á
miðjum aldri, þá fannst mér að
eitthvað væri að mér. En þetta
skánaði og ég hef ekki-fundið fyr-
ir neinu, sem vert er að minnast á,
á síðari ámm. Ég hef yfirleitt ver-
ið heilsuhraustur og ekki kennt
mér meins og ég borða allan mat,
nema sætt skyr, mér verður bumb-
ultafþví."
Unga fólkið fari varlega
Helgi hefur gott minni og ártölin
vefjast ekki fyrir honum. Ég spyr
hann um hans fyrstu bemsku-
minningu. „Ég man fyrst eftir mér
fimm ára gömlum, á aldamótaár-
inu. Ég man vel eftir kirkjurokinu
20. september 1900 þegar kirkj-
urnar héma í dalnum, Urðakirkja,
Tjamarkirkja og Upsakirkja, urðu
illa úti í sunnan hávaða roki. Ég
man svo vel eftir því að við krakk-
amir sátum á rúminu og héldum
hvert í annað. Þegar hviðumar
gengu yfir þrýstum við okkur
saman.“
Kominn er tími til að kveðja
afmælisbamið Helga Símonarson
á Þverá. Hann er að lokum spurð-
ur um hvort hann hafi einhver
ákveðin skilaboð til unga fólksins,
kynslóðarinnar sem erfa mun
landið. Helgi hugsar sig lengi um,
segir síðan: „Ég vil biðja unga
fólkið að fara varlega, gera ekki of
miklar kröfur til lífsins og hugsa
um andlegu hliðina.“ óþh