Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.1995, Blaðsíða 10

10
FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 1995
Menning
Myndstef 1 samningaviðræðum við Ríkissjónvarpið um höfundarréttarmál:
Myndlistarþáttur fæst
ekki sýndur á meðan
Myndstef, höfundarréttarsamtök
myndlistarmanna, hafa um nokkurn
tíma átt í viðræðum við Ríkissjón-
varpið um höfundarréttarsamning
líkt og tónlistarmenn hafa gert. A
meðan fæst ekki sýndur þáttur sem
gerður var um íslenska myndlist í
tilefni af 50 ára afmæli lýðveldisins.
Þátturinn, sem framleiddur var af
Valdimar Leifssyni, var tilbúinn til
sýningar um síðustu áramót en nú
eru allar líkur á að hann fáist ekki
sýndur fyrr en í fyrsta lagi næsta
vetur. Þá verða nærri 52 ár liðin frá
stofnun lýðveldisins.
Knútur Bruun lögmaður er for-
maður Myndstefs og hefur átt í við-
ræðum við fulltrúa Ríkissjónvarps-
ins. Hann segir að drög að samningi
séu tilbúin og hann bindi vonir við
að samningar takist innan eins til
tveggja mánaða.
„Árið 1992 tóku gildi ný höfundar-
réttarlög. Samkvæmt þeim breyting-
um var sjónvarpsstöðvum gert skylt
að semja við samtök myndhöfunda
sem hlotið höfðu til þess sérstaka
löggildingu en Myndstef var stofnað
árið 1991. Við fómm að kalla eftir
samningum við RÚV árið 1993 en það
var mjög erfitt að fá forráðamenn
þess að samningaborði. Það tókst
fyrir um hálfu ári og eftir það hafa
samningaviðræður gengið ágætlega.
Að mínu mati em viðræðurnar á
lokastigi í dag,“ sagði Knútur.
Þorgeir Gunnarsson, starfandi
dagskrárstjóri Ríkissjónvarpsins,
sagði við DV að fram að þessu hefðu
Uppgötvanatónlistarútgáfan
Tónlistaráhugi okkar flestra beinist sjálfsagt fyrst
og fremst að óumdeilanlegum snillingum tónlistarinn-
ar, segjum frá Palestrina til Sjostakovitsj. Og hvað sem
pólitískum rétttrúnaði eða kvennabaráttu líður á ég
ekki von á verulegum breytingum á viðurkenndri
snillingaskrá tónbókmenntanna, þó svo að einhveijar
breytingar verði ugglaust og eðlilega á „röðun“ snill-
inganna innbyrðis. Beethoven er auðvitað „inni“ eins
og stendur - þökk sé bíómyndinni um hann - en mér
er ekki örgrannt um að stjarna Brahms hafl dalað eitt-
hvað í seinni tíð. Charles Ives er nú tekinn alvarlegar
Geislaplötur
Aðalsteinn Ingólfsson
en fyrrum, sama má sennilega segja um Prokofjev og
nokkur önnur tónskáld úr fyrrverandi austantjalds-
blokk. „Alvarlegri" tónlist Leonards Bernsteins fær
nú meiri meðbyr en áður ef marka má umsagnir í
tónlistartímaritum - og svo framvegis. En allt þetta
snillingatal getur verið þreytandi til lengdar, auk þess
sem það lokar hlustum okkar fyrir miklum fjölda
ágætra tónskálda sem ef til vill settu ekki mark sitt á
tónlistina á eins afgerandi hátt og hinir viðurkenndu
snillingar en hafa engu að síður ýmislegt markvert
að músísera um. Sum þeirra hittu meira aö segja á
óskastund og skópu snilldarverk. Fyrir tónlistar-
áhugafólk, jafnt leikmenn sem fagmenn, er þaö snar
þáttur í hlustun - og söfnun - tónlistar að gefa gaum
þessum vanræktu erfiðismönnum í aldingarði tónlist-
arinnar til að athuga hvernig þeir setja mark sitt á
snillingana eða öfugt, eða bara til að njóta þeirrar
„skapandi sérvisku" sem oft kemur fram í verkum
þeirra, „sérvisku" sem snillingamir forðast að hleypa
út í tónlist sína.
Klókindi
Þrátt fyrir mikið framboð geislaplatna á íslenskum
markaði er lítið tillit tekið til sérþarfa tónlistarunn-
enda. Sá sem vill kynna sér, segjum áhrif vestrænnar
tónlistarhefðar á kínverska nútímatónlist hefur hing-
að til þurft að panta sínar geislaplötur að utan. Ástand-
ið hefur hins vegar batnað til muna í seinni tíð, þökk
sé klókindum þeirra sem kaupa inn fyrir Japis. Ró-
bert von Bahr, barón af BIS, hefur að sönnu gefið út
tónlist eftir marga skemmtilega sérvitringa en Marco
Polo útgáfan er hins vegar stómm ódýrari valkostur
fyrir nýfikna. Þaö er ekki að ófyrirsynju að Marco
Polo kallar sig „The label of discovery", uppgötvana-
útgáfuna. Þeir gefa út klassíska tónlist frá Tælandi,
kvikmyndatónlist við gömlu Frankenstein-myndimar,
tónlist fyrir jámbrautir, tónlist eftir fóður Mozarts,
sýnishorn af nánast öllu sem ratað hefur á nótnablöð.
Marco Polo er held ég eina útgáfan sem lagt hefur í
að gefa út tröllaukið kórverk Bohuslavs Martinu,
GUgamesh, sem er án efa eitt stórbrotnasta verk sinn-
ar tegundar á tuttugustu öld. „Gotneska" sinfónía
Havergals Brian er annað risastykki sem Marco Polo
hefur sent frá sér. í báðum tílvikum, og fleiri, hefur
Kattasinfónían, skopteikning um tónlist framtíðarinnar
eftir vin Schuberts, Mortitz von Schwind.
útgáfan nýtt sér austurevrópska kóra og tónlistar-
menn.
Einfaramúsík?
Býsna víða fyUir Marco Polo upp í göt í tónhstar-
þekkingu okkar. Sjálfsagt þekkja ekki ýkja margir til
kórverksins Stabat Mater eftir einn af risunum í
pólskri nútímatónUst, Karol Szymanowski, en af hon-
um gætum við margt lært. Eins er víst að við sjáum
ekki afganginn af Vínartónskáldunum fyrir Mahler,
en eitt af þeim bestu var án efa ZemUnsky, sem sam-
ræmdi áhrif Brahms og Wagners í sinfóníum sínum.
Tvær þeirra eru á Usta hjá Marco Polo. Og séum við
einfaldlega á höttunum eftir „einfaratónlist" og öðru
óvenjulegu þá er af nægu að taka hjá Marco Polo. Sin-
fóníur hljómsveitarstjórans Furtwánglers? Þær eru
hér. Kannast einhver við mikUvirka konu í hópi
franskra tónskálda, Ágústu Holmés (1847-1903)? Hana
er hér einnig að finna. Flestir þeir sem lesa verk skáld-
konunnar AnaUs Nin vita sennUega ekki að hún átti
sér bróður, Joaquin Nin-CulmeU, afkastamUiið tón-
skáld, sem hér er einnig á skrá. Einn af frumkvöðlum
afstrakt myndlistar, Litháinn Ciurlionis, var einnig
býsna gott tónskáld. Verk hans eru aðgengUeg á Marco
Polo. Hver var uppáhaldstónskáld Napóleons - Moz-
art, Beethoven? Óekkí. Hann hét Etienne Méhul (1763-
1817); tvær sinfóníur hans hafa ekki farið framhjá
Marco Polo. Og svona mætti lengi telja. Hver sem er
getur tekist á hendur könnunarleiðangur af þessu tæi
um lendur tónUstarmnar. Góða skemmtun.
Verk eftir Martinu,
Szymanowski, Zemlinsky o.fl. o.fl.
Marco Polo
Umboð á íslandi: JAPIS
myndUstarmenn aldrei fengið greitt
fyrir birtingu sinna myndverka.
Langoftast væri um kynningu á Usta-
verkunum að ræða frekar en sér-
staka umfjöllun. í umræddum mynd-
Ustarþætti væri hins vegar m.a. fjall-
að um verk látinna listamanna og
því nauðsynlegt að koma samninga-
málum á hreint áður en þátturinn
færi í loftið.
-bjb
Sænskurstyrkur
Björg Guðmundsdóttir, sænsku-
kennari og leiðsögumaður, hefur
fengið úthlutað styrk úr minningar-
sjóði um Per-Olof ForsheU, fyrrum
sendiherra Svíþjóðar á íslandi. Björg
fær styrkinn til að geta tekið þátt í
námskeiði um sænska tungu og
menningu í Svíþjóð í ágúst í sumar.
Per-Olof var sendiherra á íslandi frá
1987 tíl dauðadags 1991.
-bjb
Jung Chang
komintilíslands
Höfundur metsölubókarinnar
VUltra svana, Jung Chang, er komin
tU íslands í boði Máls og menningar.
Villtir svanir komu út hjá MáU og
menningu síðasta haust, hlaut
feiknagóðar móttökur og seldist upp
eins og víða annars staðar í heimin-
um. í tilefni af komu hennar hefur
bókin verið endurprentuð og mun
Jung árita bókina í bókabúö Máls og
menningar að Laugavegi 18 síðar í
dag.
Á morgun, laugardag, verður dag-
skrá með Jung Chang í Háskólabíói
sem hefst kl. 14. Þar les Hjörleifur
Sveinbjömsson úr þýðingu sinni á
Villtum svönum en síðan mun Jung
flytja erindi um bók sína og að því
loknu svara fyrirspurnum við-
staddra. Dagskráin fer fram á ensku
og er öllum opin á meðan húsrúm
leyfir.
I ViUtum svönum segir Jung í senn
sögu fjölskyldu sinnar og sögu Kína
á þessari öld frá sjónarhóli þriggja
kynslóða kvenna; sjálfrar sín, móður
sinnar og ömmu. Bókin hefur ekki
fengist seld í Kína en var vaUn bók
ársins í Bretlandi á síðasta ári.
-bjb
Rithöfundurinn Jung Chang.
Góðmennt
áBókmennta-
hátíð
Reykjavíkur
Fjöldi þekktra rithöfunda hefur
boðaö komu sína á Bókmennta-
hátíð ReyKiavíkur sem fram fer
10.-16. september nk. Eins og
fram hefur komiö í DV er Taslima
Nasrin sennUega þekktust þeirra
rithöfunda sem koma. AIls koma
25 erlendir rithöfundar, þar af 15
norrænir.
Or hópi norrænna rithöfúnda
má nefha KjeU AskUdsen, Lenn-
art Hagerfors, Mártha Tikkanen
og Jostein Gaarder. Bókmennta-
hátíð Reykjavikur var fyrst hald-
in 1985 og fer fram í íjóröa sinn
í haust. Aðaldagskráin fer fram í
Norræna húsinu. Yfirskrift há-
tíðarinnar aö þessu sinni er
„Skáldskapur og sannfræði“.
Með orðinu sannfræði er vísað til
texta sem ekki telst skáldskapur
í þrengsta skilningi þess orðs en
þar sem glímt er við sömu við-
fangsefni og í skáldskapnum af
öðrum sjónarhóli.
Blúsyfirdauð-
umhundi
Út er komin
ný Ún'alsbók,
Blús yfir dauð-
um hundi. Höí-
undurinn er
NealBaiTettjr.,
sá sami og
skrUaði Úrvals-
bókina Bleikur
vodkablús sem kom út á síðasta
ári og hlaut góðar móttökur. Þýð-
andi bókarinnar er Ragnar
Hauksson.
Blús yfir dauöum hundi er
fyndin og spennandi saga og fjall-
ar um Jack Track, bæjarlöggu í
smábæ í Texas. Undarlegustu at-
burðir taka að gerast í bænum
og veit Jack varla i hvom fótinn
hann á að stíga, Bókin er 256
blaðsíður að stærð og kostar 895
krónur út úr búð. í áskrift kostar
hver Úrvalsbók 538 krónur.
Sjöminjar
•■■-M__
iHarnar-
húsinu
Opnuð hefur veriö í Hafnarhús-
inu við Tryggvagötu sjóminja-
sýningin ísland og hafið. Að sýn-
ingunni standa Sjóminjasafn ís-
lands, Þjóðminjasafhiö og
Reykjavíkurhöfh. Á henni er rak-
in saga siglinga og sjósóknar fs-
lendinga með fjölmörgum merk-
um minjum.
kvfntettá
Breska útgáfhfyrirtækiö
Chandos Records hefúr öðru
sinni gefið út geisladisk með
flutningi Blásarakvintetts
Reykjavíkur. Diskurinn nefiiist
French Wind Music.
#
&
+