Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.1995, Blaðsíða 14

14
'..j
FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: (91) 563 2700
FAX: Auglýsingar: (91) 563 2727 - Aðrar deildir: (91) 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 99-6272. Áskrift: 99-6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritstj@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: (96)25013, blaðam.: (96)26613, fax: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Mengað og óhreint land
Erfitt er aö greina milli ímyndunar og veruleika 1 ráöa-
gerðum um sölu á margvíslegri vöru og þjónustu á þeim
forsendum, aö ísland sé hreint og ómengað land. í sumum
tilvikum verða athafnamenn fangar síbyljunnar um frá-
bæra kosti landsins umfram öll önnur lönd.
Á flöskumiða íslenzks vatns til útflutnings er sagt, að
það sé úr djúpum lindum á flögur hundruð metra dýpi
undir fjarlægum fjöllum. í rauninni er þetta vatn úr
Heiðmörkinni. Á sama miða segir, að vatnið sé náttúru-
legt lindarvatn. í rauninni er sett í það gos.
Vonandi lenda fjárfestar ekki í vandræðum, þegar upp
kemst um strákinn Tuma. Reynslan sýnir í útlöndum,
að seljendur vatns og gosvatns geta lent í miklum erfið-
leikum, ef varan uppfyllir ekki gefm fyrirheit. Þess vegna
er betra að fara með löndum í fullyrðingum vörumiða.
Á þessum flöskumiða eru hugfangnar lýsingar á meng-
unarleysi íslands, einfóldu lífi þjóðarinnar og mengunar-
vernd í veðurkerfum landsins. Sérstaklega er tekið fram,
að verksmiðjur séu færri en bílar í landinu. Virðist þetta
samið í óvenjulega kræfum ýkjustíl auglýsingastofa.
Froða af þessu tagi getur ef til vill gengið í auglýsing-
um fyrir innlendan markað, þar sem kröfur eru ekki
miklar. Hins vegar geta menn lent í vandræðum með
hástemmda froðu í útlöndum, ef einhverjum dettur í hug
að kanna, hvort nokkur veruleiki sé að baki henni.
í rauninni er ísland mengað land mikillar ofbeitar og
afleits frágangs úrgangsefna. Þjóðin stundar sama sem
enga lífræna ræktun í landbúnaði. Hún lifir engan veginn
einföldu lífi, heldur veltir sér í sóunarheimi einnota
umbúða. Hún er þjóð hamborgara og gosdrykkja.
Froðan í enska textanum á flöskumiðum útflutnings-
vatns endurspeglar óskhyggju á öðrum sviðum atvinnu-
lífsins. Verið er að markaðssetja íslenzkan landbúnað í
útlöndum sem lífrænan landbúnað, þótt hann sé næstum
laus við að geta flaggað slíkum lýsingarorðum.
Markaðssetning af þessu tagi getur hefnt sín, ef hún
byggist ekki á traustum grunni staðreynda. Útlendingar
koma til landsins. Þeir geta séð, hvemig við förum með
sorp. Þeir geta séð, hvernig sumar Qörur eru leiknar.
Þeir geta fundið dæmi um mengað og illa farið land.
Mjög gott væri, ef hægt væri að markaðssetja íslenzka
vöru og þjónustu sem ómengaða, hreina, lífræna og svo
framvegis. Miklu máh skiptir að fá góðan stimpil af slíku
tagi á sjávarafurðir okkar, landbúnaðarvörur, iðnaðar-
vörur á borð við vatn, og ekki sízt ferðaþjónustu.
En fyrst þarf að skapa forsendumar. Gerbreyta þarf
sorphirðu í það form, sem farið er að tíðkast meðal sið-
aðra þjóða. Stórir geirar landbúnaðarins þurfa að hætta
að nota tilbúinn áburð og draga verulega úr notkun
fúkkalyfia, svo að nokkur einföld dæmi séu nefnd.
Einkum er mikilvægt, að íslendingar leggi niður sóða-
lega umgengni, sem hvarvetna verður vart. Menn verða
að hætta að kasta frá sér msh eins og þeim þóknast. Það
er hugarfar þjóðarinnar, sem verður fyrst að breytast,
áður en farið er að selja ímynd hreinleika og fegurðar.
Forsendur slíkrar sölumennsku em því miður ekki
til. íslendingar em sóðar, sem búa í sóðalegu landi msls
og mengunar. Það er einfóld og dapurleg staðreynd, sem
kemur í veg fyrir, að hægt sé að láta rætast vihta drauma
um miklar tekjur af sölu ímyndaðs hreinleika.
Það kostar mikið fé að gera landið hreint. En á þvi
verður að byrja, áður en menn hætta miklum hármunum
til að selja íslenzka vöm og þjónustu sem hreina.
Jónas Kristjánsson
„ísraelsmenn segja Jerúsalem höfuðborg sína en ekkert ríki viðurkennir hana sem slíka,“ segir m.a. í grein
Gunnars. - Frá Jerúsalem.
Á valdi þrýstihópa
Það er enn á ný að sýna sig að
það er ekki Bandaríkjastjórn sem
mótar stefnuna gagnvart ísrael, og
þar með Miöausturlöndum í heild,
það eru þrýstihópar bandarískra
gyöinga og ísraelsmenn sjálfir.
Gyðingar eru mjög virkir í banda-
rískum stjórnmálum, einkum með-
al demókrata, og enginn frambjóð-
andi í þeim kjördæmumn þar sem
þeir eru fjölmennir getur gengið í
berhögg við vilja þeirra.
Þeir kjósa gjarnan frambjóðend-
ur fyrst og fremst eftir afstöðu
þeirra til Israels. AIPAC, lands-
samtök gyðinga til stuðnings ísra-
el, er þrýstihópur sem allir kjömir
forsystumenn Bandaríkjanna
veröa að taka tillit til, enda getur
stuðningur AIPAC, fjárhagslegur
og annar, ráðið úrslitum í kosning-
um.
Clinton er einn þeirra sem eiga
AIPAC skuld að gjalda. Samskipti
ísraels og Bandaríkjanna hafa
lengi verið mjög náin, fiöldi ísraels-
manna hefur einnig bandarískan
ríkisborgararétt og aðstoð Banda-
ríkjastjórnar, bæði hernaðarleg og
fiárhagsleg, er. aðalástæðan fyrir
því hvílíkt stórveldi ísrael er orðið
í Miðausturlöndum.
Jerúsalem
Mörg samtök bandarískra gyð-
inga, einkum í New York, eru mun
herskárri í málefnum hernumdu
svæðanna en ísraelsmenn sjálfir
og andstaða gegn samningunum
við Palestínumenn er útbreidd
meðal þeirra. Þetta hefur sýnt sig
nýlega á Bandaríkaþingi.
í síðustu viku var lögð fram í öld-
ungadeildinni, að frumkvæði Bob
Dole forsetaframbjóðanda, ályktun
um að skipa forsetanum að flytja
sendiráö Bandaríkjanna frá
Telavív til Jerúsalem. ísraelsmenn
segja Jerúsalem höfuðborg sína en
ekkert ríki viðurkennir hana sem
slíka. Ef sendiráðið yrði flutt þang-
aö væru Bandaríkin að lýsa yfir
einhliða stuðningi við innlimun
ísraelsmanna á borginni í ríki sitt,
í trássi viö samþykktir Sameinuðu
þjóðanna allt frá 1947.
Þegar ísraelsríki var búið til var
sem arabar hafa byggt að mestu,
og reisa þar íbúðabyggð fyrir gyð-
inga. Ef úr þessu hefði orðið væri
samkomulagið um sjálfstæði Pal-
estínumanna endanlega úr sög-
unni.
Með þessu tvennu, sendiráði í
Jerúsalem og neitunavaldi gegn
fordæmingu á landráni, hefðu
Bandaríkjamenn dæmt sjálfa sig
úr leik sem hlutlausir milligöngu-
menn í deilu ísraels og araba. Þéir
væru yfirlýstir stuðningsmenn
málstaðar ísraelsmanna.
Þaö má heita ótrúleg bíræfni hjá
Rabin forsætisráðherra að leggja
fram slíka tillögu, einmitt þegar
ekki er annað að sjá en samkomu-
lagið við Yassir Arafat sé aö veröa
að engu. Það sýnir að lítill hugur
fylgir máli. En hann varð aö hætta
við, eftir að fram kom vantraust á
KjaHariim
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
„Með þessu tvennu, sendiráði 1 Jerú-
salem og neitunarvaldi gegn fordæm-
ingu á landráni, hefðu Bandaríkja-
menn dæmt sjálfa sig úr leik sem hlut-
lausir milligöngumenn í deilu Israels
og araba.“
ætlunin að Jerúsalem yrði yfir-
þjóðleg borg þar sem allir, gyðing-
ar, kristnir og múslímar, ættu jafn-
an rétt. En eftir að ísraelsmenn
hertóku austurhlutann 1967 og inn-
limuðu í ríki sitt hafa þeir ekki ljáð
máls á því að sleppa nokkrum hluta
hennar aftur, enda þótt hún sé ekki
síður helgistaður múslíma og Pal-
estínumenn hyggist gera austur-
hlutann að sinni höfuðborg, ef ein-
hvern tímann semst um sjálfstæði
þeirra.
Neitunarvald
Sömuleiðis í síðustu viku beittu
Bandaríkjamenn neitunarvaldi í
Öryggisráðinu til að fella einróma
fordæmingu allra hinna aðildar-
ríkjanna á fyrirætlun ísraels-
manna um að innhma um 130 hekt-
ara lands í austurhluta Jerúsalem,
þinginu sem hefði fellt stjórnina.
Likud-bandalagsmenn stóð að
vantraustinu, ekki vegna þess að
þeir væru andvígir áformunum,
þvert á móti eru þeir miklu stór-
tækari í áformum sínum um lands-
upptöku en Rabin, heldur til að
koma stjóminni frá og taka sjálfir
við. Likud hafnar samkomulaginu
við Palestínumenn og ætlar ekki
að virða það ef flokkurinn fær völd-
in aftur í kosningunum næsta ár,
sem líklegt er talið. - En fleiri eru
í kosningahugleiðingum, þeirra á
meðal Clinton forseti og Bob Dole.
Stefnan gagnvart ísarel er sem
fyrr mikilvægt atriði í fiáröflun
frambjóðenda, og sem fyrr eru það
ísarelsmenn sjálfir sem ákveða
hvaða stefnu hollast sé fyrir fram-
bjóðendur að hafa.
Gunnar Eyþórsson
Skoðanir aimarra
Sérfræðilæknar reiða hnefann
„Svo virðist vera að sérfræðilæknum hafi tekist
það ætlunarhlutverk sitt að beygja nýja heilbrigðis-
ráðherrann í tilvísanamálinu. ... Sérfræðilæknar
hafa rekið hnefann framan í rílúsvaldið og virðast
ætla að komast upp með það. Ég trúi því reyndar
ekki að óreyndu að núverandi heilbrigðisráðherra,
Ingibjörg Pálmadóttir, ætli að láta sérfræðinga kné-
sefia heilbrigðisyfirvöld í þessu máli. Ætlar hún að
hafa Í00 milljón króna sparnað af landsmönnum?"
Gunnar Helgi Guðmundsson heimilislæknir;
Mbl. 23. maí.
Ríklssjóðshallinn
„Mikla nauðsyn ber til að nýta auknar tekjur til
þess að ná niður ríkissjóðshallanum. Það veröur
ekki gert með aukinni heildarskattheimtu. ... Út-
gjöld ríkissjóðs eru nú áætluð um 120 milljónir króna
á ársgrundvelli og tekjur eru einfaldlega ekki nógu
miklar til þess að mæta þeim. Ríkisstjómin hefur
sett sér þaö mark að eyða halla fiárlaga á kjörtímabíl-
inu. Þetta er erfitt verkefni, sem verður þó að ráðast
í ef hægt á að vera að koma böndum á vextina."
Úr forystugrein Tímans 24. mai.
Án atbeina sérfræðinga
„Hafandi starfað í þessum bransa lengi, lagt hönd
á uppbyggingu heilsugæslunnar í árafiöld, tel ég mig
þess umborinn að þakka þessum háttprúðu og hóg-
væru kollegum, sem undanfarið hafa verið að gefa
okkur langt nef, fyrir gott boð. Við treystum okkur,
takk fyrir, alveg til að reka heilsugæslu, sem talin
hefur verið af gestkomandi prófessorum sú besta í
heimi, án atbeina sérfræðinga á þröngum lækninga-
sviðum."
Ólafur Mixa, sérfræðingur í heimilislækningum;
Mbl. 24. mai.