Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.1995, Blaðsíða 15
FÖSTUDAGUR 26. MAl 1995
15
Hlíföarhjálmar við hjólreiðar:
Lögleiðingu strax
Um 62% dauösfalla hljólreiða-
manna í Bandaríkjunum stafa af
höfuðmeiöslum. Á Islandi eru tölur
nokkuö lægri. Nú hafa níu fylki í
Bandaríkjunum sett lög um notkun
hlítðarhjálma við hjólreiðar og enn
fremur Victoríufylki í Ástralíu.
Hjálmar hindra meiðsl
Niðurstöður rannsókna í Seattle
1989 leiddu í ljós að notkun hjálma
fækkaði slysum reiðhjólamanna
um 74-85% (case control studies).
Samkvæmt sænskum rannsóknum
hefðu 40-50% af þeim er létu lífið
í hjólreiðaslysum á árinu 1989-1992
lifað ef þeir hefðu borið hlífðar-
hjálma. 70% færri hefðu fengið
heilahristing eftir reiðhjólaslys.
Aðrar athuganir hafa leitt í ljós
að áhættuhlutfall þeirra er ekki
bera hjálma borið saman við þá er
KjáOarmn
Ólafur Ólafsson
landlæknir
„Reiöhj ólaframleiöendur hafa verið
mótfallnir lögleiöingu hlíföarhjálma,
m.a. af ótta viö minnkandi sölu og vitna
þá til þess aö sala mótorhjóla dróst
saman eftir lagasetningu um hjálma-
ákvæði.“
bera hjálma er 4-19 sinnum hærra.
Vissulega má efla umferðaröryggi,
hanna betur reiðhjól og þjálfa ungl-
inga betur en fátt dregur úr höfuð-
slysum nema hjólreiðahjálmar.
Hönnun hjálma er mikilvæg
í ljós hefur komið að plastfrauð-
hjálmar veita minni vemd en harð-
ir hjálmar. Þetta kom fram við
rannsókn í Noregi fyrir nokkru og
nú hafa frekari rannsóknir styrkt
þær niðurstöður. Menn hafa dregið
í efa þessar niðurstöður, líklega
vegna þess að þeir er standa að
umferðarfræöslu vissu ekki betur,
enda ekki rökstutt gagnstæða skoð-
un.
Næsta tafla sýnir áhrif lögleið-
ingar hjálma og árangur fræðslu-
herferða.
Ljóst er að lögleiöing hjálma er
besta ráðið til þess að auka hjálma-
notkun en einungis fræðslan dugir
skammt. Þessi niðurstaða er studd
fjölmörgum rannsóknum. Fullyrð-
ingar um hið gagnstæða er mark-
laust tal.
Viðurlög
í fmmvarpi, sem lagt var fyrir
Alþingi 1993, var gert ráð fyrir að
lögreglan tæki reiðhjól þeirra
bama sem ekki notuðu hjálma í
vörslu. Þetta er að mínu áliti
óskynsamleg tillaga og ekki líkleg
til að ná fram.
Mótstaðan:
Víða um lönd hefur aðalmótstað-
an gegn lagasetningu verið meðal
reiðhjólaframleiðenda.
Reiðhjólaframleiðendur hafa
verið mótfallnir lögleiðingu hlífö-
arhjálma, m.a. af ótta við minnk-
andi sölu og vitna þá til þess að
sala mótorhjóla dróst saman eftir
lagasetningu um hjálmaákvæði.
Einnig hefur orðið vart nokkurrar
tregðu meðal lögreglumanna (m.a.
vegna þess að lögleiðing hlífðar-
hjálma skapaði lögreglunni aukna
vinnu en einnig að lögreglan kýs
frekar samvinnu en hert viðurlög
í samskiptum við borgarann).
Nú hefur landlæknir ásamt heila-
skurðlækni, prófessor í bama-
„Fyrstu tillögur um lögleiðingu hér á hjálmum við hjólreiðar barna komu
fram fyrir 12 árum,“ segir m.a. í grein landlæknis.
lækningum og öðrum átt fund með
lögreglustjóranum í Reykjavík og
hans mönnum. Varð að samkomu-
lagi að óska eftir lögleiðingu hlífð-
arhjálma án viðurlaga til að byrja
með. Margt bendir til þess að sú
ráðstöfun beri góðan árangur því
líklega eru böm löghlýðnari en
fullorðnir.
Ábyrgð foreldra
Margir tala um að þessi ábyrgð
okkar sem foreldra verði okkur
ofraun. Foreldrafélög viða úti um
land virðast ekki telja að svo sé. í
mínum huga bera úrtölur manna í
þessu efni merki þess að málið hafi
ekki verið hugleitt vandlega.
En úrtölur í þessu máli hafa al-
varlegar afleiðingar. Fyrstu tillög-
ur um lögleiðingu hér á hjálmum
við hljólreiðar barna komu fram
fyrir 12 ámm í kjölfar landsþings
Landlæknisembættisins um slysa-
varnir. Vilja úrtölumenn reikna út
hve mörg börn hafa slasast alvar-
lega og látist vegna þess að ekki
var farið að kröfum lækna, m.a. af
ótta við foreldraábyrgð, á síðast-
liðnum 11 ámm? Mönnum ber
skylda til þess að hlusta betur á
niðurstöður slysalækna í þessum
málum en láta þær ekki sem vind
um eyru þjóta.
Ólafur Ólafsson
Áhrif lögleiðingar öryggishjálma
og árangur fræðsluherferða
■ Fyrir
□ Eftir
73%
fræðsluherferö
fræösluherferð
33%
22%
//
V //
//
v<y
4 *A
Fjölmiðlar, listir og íþróttir
Vannýttir möguleikar okkar Is-
lendinga til jákvæðs áróðurs landi
og þjóð em úti um allt. Svo skrítið
sem það er, koma þau, sem málun-
um gætu fleytt, næsta síðast auga
á þá.
Stjómmálamenn muna of sjaldan
eftir hvað við eigum mikið af frá-
bæru listafólki, frá bamsaldri og
upp úr. Fólki sem er á heimsmæli-
kvarða. Hljóðfæraleikarar, söngv-
arar og íþróttafólk, svo eitthvað sé
nefnt.
Betri fréttir og verri
Fjölmiðlar hafa mikið vald. Það
má nota með margvíslegum hætti.
Segja frá manneskjum sjálfskapar-
víta, drykkjuskapar eða afbrota.
Fólki sem ólánið eltir. Nauðgunum,
og öðrum fólskulegum sífjölgandi
ofbeldisverkum.
En það má líka nota þetta vald
til að bægja hættum frá.
Þaö má segja frá stórkostlegu
lista- og íþróttafólki sem prýöir
mannlífið og gefur því gildi.
Svo undarlegt sem það er fanga
hugi margra hinar verri fréttir.
Þær góðu ná ekki hugum manna.
KjaUarirm
Albert Jensen
trésmiður
Þetta minnir á hringleikhúsa-
menningu. Það er þama sem fjöl-
miðlar hafa óhemjuverkefni og
geta breytt. Skrítið ef skrílslæti eru
umijöUunarverðari en t.d. bama-
kóramót. Samkoma sem getur haft
varanlega góð áhrif á böm og allt
umhverfi þeirra.
Poppstjama sem ekki reykir, er
ekki í eiturlyfjum eða víni og ungl-
ingar hafa sem fyrirmynd, getur,
með hjálp fjölmiðla, nánast gert
kraftaverk. Reyndar allt lista- og
íþróttafólk sem þannig er. Nýlega
komu bamungir dansarar frá al-
þjóðlegri danskeppni. Þeir komu
heim hlaðnir verðlaunum, þar á
meðan fyrstu verðlaunum. Þetta
era böm og unglingar sem sönn-
uðu sig á heimsmælikvarða og við
eigum að gera þeim, sem öðm lista-
og íþróttafólki, hátt undir höfði.
Þjóðarauðinn á að nýta
Island er hlaðið náttúmauðlind-
um. Það þarf mikiö til svo þar sé
vel á haldið. Þar er mikið í húfi.
Til að allt fari vel þarf heilbrigða
sál í hraustan líkama. Að því eigum
við að stuðla. Eftir kórtónleika
ungs skólafólks varð áheyranda að
orði: Þetta talar enginn um! - Þama
vom ungmenni að nota tímann.
Ekki að eyða.
íþróttir og margvísleg list prýða
íslenskt samfélag . ríkulega. Á
heimsmælikvarða á þessi fámenna
eyþjóð söngvara (ekki bara einn),
hljóðfæraleikara, tón- og sagna-
skáld, dansara, einstaklings og
hópíþróttafólk. Menntun með þ'í
besta meðal þjóða.
Við getum nýtt þennan mikla
þjóðarauð á erlendum sem inn-
lendum vettvangi. Fjölmiðlar eru
þar bráðnauðsynlegir.
Albert Jensen
„Poppstjama sem ekki reykir, er ekki
í eiturlyfjum eða víni og unglingar hafa
sem fyrirmynd, getur, með hjálp Qöl-
miðla, nánast gert kraftaverk.“
Meðog
ámóti
Aukin fjárframlög til sauð-
Ijárræktar__________
Þjóðhagslega
hagkvæmt
„Það er
staðreynd aö
tekjur sauð-
fjárbænda
hafa lækkaö
vemlega á
tveimur síð-
ustu ámm í
kjölfar sam-
dráttar í sölu
á innanlands- i Hrtitaiunqu.
markaði. Það
er líka staðreynd að sauöfjárbú-
skapur er undirstaða byggðar á
stómm svæðum landsins og ekki
hefúr tekist að skapa aðra at-
vinnu á þessum svæðum þrátt
fyrir tilraunir í þá vem. Til dæm-
is er sauðfjárbúskapur 24,3 pró-
sent af öllum ársverkum í Vestur-
Húnavatnssýslu, 28,2 prósent í
Strandasýslu, 34,4 prósent í Aust-
ur-Barðastrandarsýslu og 34,6
prósent i Dalasýslu.
Stuðningur við landbúnað er
ekki séríslenskt fyriibæri. Þann-
ig fá kombændur í ESB hluta af
launum sínum sem styrk á land-
stærð. Þannig er markaðsverð á
komi lækkað til muna og þetta
niðurgreidda kom keppir við ís-
lenska fóðurffamleiðslu.
Þaö er því þjóðhagslega hag-
kvæmt að vetja fjármunum til að
forða þessari atvinnugrein frá
hrani. Það em líkur til að unnt
verði að flytja út dilkakjöt sem
hreina náttúruafurð á næstu
árum. Til þess þarf stuðning.
Stjómmálamenn þessa lands
hljóta að hafa þann metnað að
hér á landi verði áfram stundað-
ur landbúnaður og vtilji ekki að
heil héruð þessa lands fari í eyði
á næstu árum,“
Kommúnism-
inn er hruninn
„Kommún-
isiminn er
hruninn, líka
á íslandi.
Þessi ríkis-
reksturs-
stefna í land-
búnaðinum á
að heyra sög-
unni ttil. Ein-
faldasta
iausnin á
vanda sauðfjárbænda er að af-
nema kvótakerfið og taka upp
frjálsræöi í framleiðslu og verð-
lagningu.
Eg tel mjög varhugavert að fara
út á þá braut aftur að styðja fram-
leíðslugreinar með framlögum úr
rikissjóði. Það væri miklu skyn-
samlegra að fara þá leið að af-
nema kvótakerfið og gefa bænd-
um heimildir til að framleiða það
magn sem þeir teJja sig geta selt
á því verði sem þeir telja sig ráða
vtið og veita þeim frelsi til aö
skipta við þær afurðastöðvar sem
þeir kæra sig um.
Jafnframt mætti auka ftjáls-
ræði til heimaslátrunar undir eft-
irliti í þeim tilgangi aö auka sam-
keppnina og framboðið. SjáJfum
finnst mér eðlilegt að fólk viti af
hvaða framleiðanda það er aö
kaupa vörana þannig aö þaö geti
valið á milli þeirra eftir eðlilegum
reglum framboðs og eftirspumar.
Þetía finnst mér miklu árang-
ursríkar leið heldur en sú aö feta
sig aftur inn á leiö ríkiastyrkja
sem viö vitum hvar endar. Sú
leið hefur gert bændur að fátæk-
ustu stétt samfélagsíns. Rflds-
styrkir munu ekki bæta þaö
ástand heldur gera það enn
verra." -kaa
Slghvatur Björgvlnaaðn
alþinglsntaður.