Þjóðviljinn - 13.09.1939, Blaðsíða 1

IV. AKGAJVGUB
MIÐ.VIKUD, 13. SEPT. 1939
211 TÖLUBL.
1111
r
I
petain
marskálkur, sendiherra Frakka á
Spáni, sem nú er sagður eiga að
verða hermálaráðherra.
Erfítt að útvega syhur. Rúgmjöl stígur
tílfínnanlega strax. Óvíssa um kolaverðíð
, íí jtf'V v ; • . J ' ! *
Je K& •' ' * ' 'V..;
Vcrbalýdssamíöfcín vcrda að eí$a fullfrúa f nefnd-
nm þeím„ sem fýalla um afleiðíngar striðsíns.
PólskiÍherínnSlverst hraustlega ofureflínu,
cn varnarskilyrdi ycrsna Sal.BirlittU iM afteiðligar StnlSHB
Brefar flgtja herlifl lil Prahltlands
Samkvæmt eirtkaskeytum frá Kaupmannahöfn og Moskva
Enn standa yfír áhafír bardagar í Varsjá. Pólverjar hafa flutt þangad mih-
íð lið af öðrum vígstöðvum og treyst varntr borgarínnar. Þjóðverjar hafa kom-
ízt ínn i útborgírnar að norðan og sunnan og gerðu þeír hörð áhlaup í dag með
shriðdrehum óg stórskotaliðí. Varnarlíð borgarínnar tóhst þó að hrekja árásarlíð-
íð tíl baka og eyðileggja tvo þýzka skriðdreka.
í gær gerðu þýzkar sprengjuflugvélar 14 loftárásír á Varsjá, og tóku þátt
í þeím 70 sprengju- og árásarflugvélar.
Norðurher Píóðverja hefur maeff öflugri móf~
spyrnu á ausfanverðum vígsföðvunum, o$ vírðísf
sem pólska hernum hafí fekízf að halda sföð-
unní víð Bug-ffjófíð. Á vesfanverðum norður-
vigsföðvunum saekír þýzkí herínn fram og náfg-
asf nú Modfin, en sú borg er norðvesfur af Var-
sjá. Undanfarna sófarhrínga hafa Pófverjar dreg-
ið saman í Modlín mikíð fótgöngulíd, stórskofa-
líð og skríðdreka, og búízf rambyggilega fíl
varnar.
Þjóðviljinn reyndi i gær að fá
uppiýsingar hjá liimun ýmsu að-
ilum, sem bezt aettu að þekkja
til um útlitið viðvikjandi vöruút-
vegun, vöruverði og öðru. Átti blað
ið tat við Verzlunarráðið, S. 1. S.
Sjóvátryggingafélagið og formann
Verölagsnefndar um þessi ínál. En
í Suður-Póllandi sækir þýzkur
her frani i áttina til Lemberg og
komust fyrstu liersveitirnar í dag
yfir San-fljótið, en einnig á þessum
stóðmn vjrðist pólski herinn hafa
stöðvað írekari sókn.
Lemberg og fjöldi horga á Suð-
ur- og Austur-Póllandi urðu í dag
fyrir loftárásum. Er nú svo komið
að loftáfásir liafa verið gerðar á
flestallar stórhorgir og jámbrautar
miðstöðvar í Póllandi, og hefur
víða orðið mikið tjón.
Á miðvígstöðvunum hefur einnig
tekizt að hefta sókn þýzka hersins.
Þó er nú Lúblín alvarleg hætta
búin siðan Þjóðverjar náðu Rad-
omsk og Zwolen. Pólska stjórnin
hefur flutt frá Lúblin til Leintierg.
Beck ofurstj, utanríkismálaráðherra
dvelur íneð herforingjaráðinu við
vígstöðvarnar.
Nefnd pólskra hernaðarsérfræð-
inga, undir forustu Neugebaurers
hershöfðingja, er komin til London.
Af hemaðaraðgerðum þýzka hers
ins undanfarna sólarhringa þykir
líklegt að tilærlun herstjórnar Pjóð
verja sé sú, að herirnir, sem sækja
að norðan og sunnan mætist fyrir
austan Varsjá og loki þannig inni
mikinn hluta pólska liersins.
Stjórn Lettlands liefur kallað til
vópna árgangana 1914, 1915 og 1916
Sérstakri neind falin nm.
sjá með ollnm útflntningi
Brádabyr$daíö$ frá Ólafí Thórs ígær
Endurskípulagníng frönsku sfjórnarínnar?
Æðsta herráð Breta og Frakka
kom sajnan í dag á franskri
grundu. Fulltrúar Breta voru Cham
berlain forsætisráðherra og Chat-
field, hennálaráðherra, en fulltrú-
ar Frakka, Daladier forsætisráð.
lierra og Gamelin yfirhershöfðingi.
Á Timdinum náðist algert samkomu
lag um i)ll þau mál, sem rædd
voru.
Tilkynnt liefur verið i London
að til Frakklands sé nú komið
breskt fótgöngulið, stórskotalið,
skriðdrekar og flugvélar, til þátt-
tölcui i ;styrjöldinni á vestur-vigstöðv
unum.
Barclagar milli framherja Frakka
og Þjóðverja halda áfram, og er
virka víglinaif nú orðin 50 km. á
lengd. Á tveim þriðju hlutum af
þessari víglínu telja Frakkar sig
vinna nokkuð á, og liafi þeim alls-
staðar tekizt að standast þær áköfu
gagnárásir, er Þjóðverjar hafa gert
undanfarinn sólarhring.
I Paiís er talið að endurskipu-
lagning frönsku stjórnarinnar standi
fyrir dyrum. Heyrst hefur að Pétain
marskálkur, sem nú ei1 sendiherra
Frakklands á Spáni, eigi að verða
hermálaráðherra, Bonnet, nú-
verandi utanrikisráðherra, taki við
sendiherrastöðunni á Spáni, en
Dnladier verði forsætis- og utan-
ríkismálaráðherra.

Ólafur Thors atvinnumálaráðh.
gaf út í gær bráðabirgcjalög um
takmörkun á átflutningi á vörum
frá landinu.
Er aðalefni laganna som hér seg-
ir:
Engar íslenzkar afurðir má selja
tjl útlanda án leyfis úlflubiin gá-
nefndar, sem skipuð er af ríkis-
stjórninni. Þá eru ennfrenmr í lög-
ununi settar tálmanir fyrir sölu á
ertendum vörum, sem hingað hafa
verið fluttar. Sala slikra vara heyr-
ir þó ekki undir útflutningsnefnd
heldur beint undir ríkisstjórnina.
öll útflutningsleyfi, sem veitt
liafa veriö fram til þessa tima, ó-
gildast nema til komi staðfesting
útflutningsnefndar á þeim.
Þá heimitast ríkisstjórninni enn-
fremur að ákveða að engir megi
bjóða eða selja vörur til útflutnings
nema þeir hafi fengið sérstaka lög-
gildingu ríkisstjórnarinnar
I lok siðasta mánaðar voru sett
bráðabirgðalög um svipað ef.ni, en
ekki jafn ýtarleg sem þessi og
ganga þau úr gildi með hinum nýju
lögúm.
Til þess að standast kostnað af
störfum útflutningsnefndar, skulu
allir þeir, sem flytja vörur út úr
lanriinú greiða hálfan af þúsundi
af útflutningsverðmætum, þó aldrei
minna en 2 krónur fyrir hvert ein-
stakt leyfi.
Þrír eð:i finun menn verða skip-
aðir i nefnd þessa, en tilnefningu
þeirra var ekki lokið í gærkvöldi.
Breyfíngar á fcrd-
um Sfracfisvagna
Ferðir strætisvagnanna hafa all-
mjög verið dregnar saman, samkv.
auglýsingu hér í hlaðinu i gær.
Eru lireytingar þær á fyrri áætl-
un félagsins fyrirskipaðar af Póst-
og simamálastjöTninni, að tilhlutun
atvinnumálaráðherra, samkværnt
reglugerð um takmörkun á híla-
alcstri og bensínsölu.
Helztu breytingarnar á ferðum
Strætisvagnanna eru þessar:
Sundlaugavagninn er lagður nið-
ur og annast Kleppsvagnarnir, eí
ganga eins og áöur á hálftíma-
fresti, flutning farþoga í Sundlaugai
og Laugarneshverfi (5 mín yfir
hramhald á 4. síðu.
Munnfjöldirin þyrpist saman ti t/ötu i London.
I upplýsingar eru enn mjög af skorn-
um skammti, siikum þess hve allt
er breytilegt og óvíst enn um vör-
ur og vöruverð, fragtir og vátrygg
ingar erlendis.
Mest af samningum þeim, sem
íslensk verzlunarfélög höfðu gert
um vörukaup erlendis, var rift, er
útflutningsbönnin voru sett á vör-
yna í hinum ýmsu löndum. Varð
þetta strax mjög tilfinnanlegt í Eng
Iandi og Damnörku. Þó hefur tekizt
að útvega nægar vörur til að fylla
Brúarfoss frá Kaupmannahöfn. En
með honum er m. a. allmikið af
rúgmjöli, en enganvoginn eins mik-
ið og þörf er á. En mjög erfiðlega
gengur að fá vörur í Dettifoss í
Englandi. Einkum er afar erfitt að
fá sykur. Og í nugnahljkinu er inest
útlit fyrir að Dettifoss verði að
taka kol, til að fá eitthvað, ef
þau þá fást. sem þó þykir mjög
líklegf.
Um verðið á þessum vörum er
erfitt að segja nema livað þær
stíga allar. Rúgmjölið mun verða
30°/o dýrara ertendis en fyrir 1/2
mánuði og svo bætist við hækkun-
in vegna hækkandi tryggingar og
fragtar. Mun ekki fjarri að álykta
að lnekkun á vöruverði, sem hækk-
un á öllum vátryggingum veldur,
sé ein saman minst 10°/o að meðal-
tali, en oft hærri. Verður þvi liækk
unin strax geysileg á vörum eins
og kolum, þar sem fragtin á venju
legum timum er helmingurinn af
verði vörunnar liingað komnar.
Alþýðan á því hratt vaxandi dýr-
tíö i vændum. Verðlagsnefnd mun
enn sem komið er ætla sér að fram
fylgja ákvæöunum um lágmark á-
lagningar, en af því leiðir að, þeg
ar nýjar birgðir koma, miklu dýr-
ari en þær, seni fyrir eru, þá hlýt
Ur vöruverð í hænuin að vcrða mjög
misjafnt, ef verzlanir þá ekki hrjóta
lögin Verður því auðséð að mik-
illar aðgæzlu af liálfu alþýðunnar
er þörf, til að liindra að þau á-
kvæði, sem hægl er að heita til
hagsmuna fvrir hana, sé virkilega
beitt.
Nú fer úthlutun skömmtunarseðla
að hefjast. Skýrslusöfnun uin hirgð
ir er hafin. Það er nauðsynlegt að
gerðar séu margar tilraunir uin
hvort gefnar skýrslur eru róttar
með „húsrannsóknum‘‘. Það dugar
eiigin hlífð við birgðasafnarána.
Verkalýðurinn og samtök lians
gera kröfu til þess að eiga full-
trúa í þeim nefnduni, sem liafa
með styrjaldarráðstafanimar að
gera. Það er sjálfsagt mál að fjöl
mennasta stétt landsins, • sú sem
afleiðingar stríðsins mæða inest á
hafi fulltrúa í þessum nefndum, ef
þeim virkilega er ætlað að vinna að
Framhald á 4. siðu