Þjóðviljinn - 16.09.1939, Blaðsíða 1

IV. ARGANGUB
UAUGARDAG 16. SEPT, 1939.
Herðíð
5-krónu
söínunína
214. TÖLUBLAÐ.
Landsbankaklíkan leíðir nýfi gengtsfall yfir þfóðína, enn
gífurlegra en í vot. — Það verður fafarlausf að hæffa
að láfa krónuna falla með sterlíngspundínu
Sferlíngspundíð féll mjö$ míkið í $aer. í hluf-
fallí fil dollars er það nú komið níður i 3.67
(367 dollarar í 100 pundum),, en fyrír sfrlðíð voru
468 dollarar í 100 pundum. Nemur þeffa fall 22%.
Er þá íslenzka krónan fallín um meíra en hún
var felld í vefur — eða alls um 40%. Gengí ann-
ars $jaldeyrís hér verður með þessu mófí sem
hér se$ir:
Dönsk kr: 142,83
§ænsk — 175,76
Norsk — 167,67
Dollar 735,75
Það sér hver Islendingur hvaða
afleiðingu það hefur að gera ís-
lenzku krónuna að taglhnýtingi hins
fallandi punds. Það kemur til pieð
að auka stórkostlega dýrtíðina hér,
auka hana miklu meira en þyrfti
að verða. Ölt alþýða kemur til með
að blæða fyrir þessa fásinnu með
gífurlegri dýrtíð.
Þjóðviljinn hefur einn allra blað-
anna barjzt fyrir þvi frá stríðs-
byrjun að íslenzka krónan hætti að
fylgja sterlingspundinu. En vitanlegt
er að Landsbankavaldið, taglhnýt-
ingur og erindreki brezka bónka-
valdsins hér á Islandi, vill hanga
aftan, i pundinu Itvað sem það kost-
ar þjóðina. Fyrir því og klíkunni
kringum það, hinum stórskulduga
Kveldúlfi og öðrum slíkum fyrir-
tækjum, vakir ekkert annað en að
láta krónuna falla sem mest, til
að láta þjóðina á þann hátt borga
skuldir þeirra.
Með þessu gengisfalli ætlar gjald
þrota auðtnannaklíka að reisa sig
við. Með þessu ætlar hún að knýja
fram þá kauplækkun, sem hún ekki
tr.tysti sér til að fratnkvæmá i op-
inni baráttu við verkalýðinn. Með
því að leggja þannig rýting dýr-
tíðarinnar i bak þjóðarinnar á að
leggja ltana að veili, svo Kveldúlf-
ur geti lifað.
Og mennirnir, sem þetta verk
vinna, þykjast vera að bjarga þjóð-
inni. Flokkarnir, sem eru ábyrgir
fyrir þessu nýja gengisfalli, telja
sig vera fylgjandi sjálfstæði þjóðar
innar út á við, en gera svo
landið Itáð gengi annars lands með
ranglátum og heimskulegum lögum
sinum.
Yfirgnæfandi meirihluti islenzku
þjóðarinnar er á móti þessari nýju
gengislækkun, eins og hann líka
var á móti hinni. Þjóðin krefst
þess að þessi gengislækkun sé
stöðvuð, að króttan sé aðskilin frá
pundinu, hér. setn annarsstaðar á
Norðurlöndum. Þjóðin mótmælir
’því, að ísland sé gert brezk ný'
lenda hvað gengið snertir.
Það ætti þó minnsta kosti að
festa krónuna þamiig að pundið
eins og það var fyrir stríðið (4,68
dollararjsamsyaraði ekki meiru en
30 íslenzkum krónum, en nú er
það eins og 341/2 króna.
Vilji rikisstjórnin ekki tafarlaust
iireyta þ essu með bráðabirgðalög-
um, þá er óhjákvæmilegt að Alþingi
verði strax kallað saman til að
taka ákvarðanir í þessu máli.
Við skorum á verklýðsfélögin,
innfiytjendur og alia, sem þetta
mál varðar, að taka það Upp til
umræðu, til að knýja fram aðgerð-
ir í því.
Afhendíng
matvælasedl
anna
í dag og á morgun (laugardag
og sunnudag) fer fram úthlutun
matvælaseðlanna til íliúa lögsagnar
umdæmis Reykjavíkur. Verða seðl-
arnir afhentir í barnaskólunum fjór
um, og eiga nienn að mæta i skóla
þess skólahverfis, sem þeir búa í.
Til þess að fá afhenta Matvæla.-
seðla þurfa heimilisfeður og ein-
staklingar aö iiafa skilað útfylltum
skýr.slueyðublöðum þeim, er borin
hafa verið í hús undanfarna daga.
Á þeim skai greina nákvæmlega
tölu heimilisfólks og birgðir af rúg
mjöli, iiveiti, haframjöli, hrísgrjón-
um (og öðrum kornvörum) kaffi,
sykri og kolum. Skal skýrslan mið-
uð við 16. þ., m.
Lemberg i hættu
Sóhn þýzba hersíns á norðurvígstöðv-
unum heldur áfram. Hríngurínn um
Varsjá þrengíst
f VMKV, EINKASKEYTI FRA KIIÖFN OG MOSKVA.
Þý/.ki herinn heldur áfram sókn sinni austur af Varsjá og
nálgast nú Brest-Litowsk. Hringurinn um Varsjá þrengist og á
suóurvígstöðvunum er Lemberg í hættu. Flugárásir Þjóðverja á
óvíggirta pólska bæi færast stöðugt í aukana.
Þýzkar flugvélar hafa undaufarna daga haldið uppi stöðugum
loftárásum á stórborgina Lemberg í suðaustur-Póllandi, og er tal-
ið í fréttum frá Rúmeníu að árás þýzka landhersins á börgiúa
sjálfa muni vera yfirvofandi. ÖllU sambandi við borgina er þegar
slitið, en í Lemberg mætast allar helztu járnbrautarlínur í suð
austurhluta Póllands.
Ráðasf lapanír á
fotrréífíiidasvæd~
in i Sjanghaj?
EINKASKEVTI TIL ÞJÓÐV,.
MOSKVA I GÆRKVELDI.
Yfirforingi Ba,ndaríkjaflotans
við. Austur-Asíu. er kominn. til
Sjangliai og mun ráðgast þar við
herforingja Breta og Frakka í
Austur-Asíu... Er. þessi för yfir-
foringjans sett í samband. við
aukna hættu á nýrri árás Japana
á forréttindásvæði útlendinga,
Japanska stjórnin hefur
farið fram k að landamæri
erléndú: foiTéttindásvæðanna
í Shanghai verði endur-
skoðuð, og 13. sept, lokuðu Jap-
anir einni gö'tunni er liggur til for
réttindasvæðis Breta í Slianghai.
Bandáríkjástjórn Hefur lýst yf-
ir því, að Hun muni' ekki þola
nokkra ágengni af' Japans hálfu
á hagsmuni Bándáríkjáþegna.
Ný brauðbúð hefur verið opn-
uð á Njálsgötu 40. Bfauðin. eru
frá Joni Simonarsyni;.
Gamla Bíó sýnir nýjai mynd,
„14 dágar í Paradís". Er þetta
tal og söngvamynd- með hfjómlist
eftir Liszt,. Gfiég, Chopin o. fl.
Aðalhlutverk leika Olympe Brad-
na, Lewis Stone og Gene Raym-
ond.
Almenningur í Póllandi setur
nú vonir sinar á rigningatímann
sem í* hönd fer og telur að hann
muni gera áframhaldandi sókn
Þjóðverja örðuga. Hinsvegar er
nú þegar orðið ákaflega erfitt
með flutninga á þörfum pólska
hersins, þar sem járnbrautarlest-
ir geta ekki gengið reglulega að
degi til vegna hinna sífelldu loft-
árása Þjóðverja á helztu járn-
brautarlínurnar.
Sókn Frakka á vestur-
ví$sföðvunum heldurá*
fram
Sþkn franska hersins í Saar
heldur áfram, en mjög lítið er lát-
ið upp um hernaðaraðgerðir á
þessum slóðum. Franska her-
stjórnin færir það sem ástæðu að
vegna veðurskilyrða geti þýzkar
könnunarflugvélar ekki fylgzt
með hreyfingum hersins, og sé
það Bandamönnum í hag að sem
minnstar fréttir verði birtar um
hernaðaraðgerðirnar. Þá hefur
frétzt að Frakkar hafi einnig sótt
fram nyrzt á vígstöðvunum.
Orsakimar að hernaðar-
ósígrum Pólverja
Mískeítín$ yfírsiéfiavalds $a$nvarf undirstétium
0$ þjóðernismínnihlutum.
Matvælaseðlamir, sem nú v.
■rða
áfhenijr gilda út septemlier. Hverj- l ofí atvinnulifs. Erfitt er
um heimilismanni og einstakling er
ætlaður einn matseðill. Stofni seð-
ilsins, með nafni mannsins og heim-
ilisfangi á að skila viö næstu út-
hlutun mátvælaseðlá. Þess verður
vandlega að gaeta áð stofnar seðl-
anna týnist okki.
Úthiutunarstofa Reykjavíkurbæjar
Tryggvagötu 28, gefur allar upp-
lýsingar viðvikjandi matvælaskömmt
uninni.
Útvarpið birti í gær í fréttum,
að Pravda hefði sagt að „þess-
mundi skámmt að bíða'að. pólska,
ríkið verði limað sundur og leyst
upp‘‘. Alþýðublaðið í gær: fær einka
skei/ti(!!) um sama orðalag. Þjóðr
viljinn birtir hér greinina úr Pravda
og geta menn þar séð að, „frétt-
jin‘‘ í Aiþýðublaðinu er samskonar
lygafrétt og „fréttin" um> efjii ekkir
árásarsamningsins.
Einkaskeyti frá Moskva.
Pravda, aðalblað Kdmmunjstafl.
Sövétrikjanna birtir i gær ritstjórm
argrein með fyrirsögnijmi: Hinar
innri orsakir ósigra Póilands. 1
Er greinin svohljóðándi:
„Enda þótt aðeins séu einír iitt
riagar frá byrjun styrjaldarinnar
milli Þýzkalands og Póllands, er
augljóst að Pólland hefur beðið
hernaðarlega ósjgra, er leiða til
ínissis allra miðstöðva stjórnmála-
rð skýra
svo skjóta ósigra eingöngu með
ofurefli Þjóðverja á sviði styrjaldar
tækni og herskipulagningu, og vönt-
un á virkri hjálp Pölverjum lil
handa frá Englandi og Frakklandi.
I styrjftldinni milli þýzku og pólskit
herjanna iiefur hvergi verið að
ræða um virka mótspyrnu pólska
hersins, og auk þess bera fregnir
frá Póllandi það með sér, að sam-
lieldni pölska ríkisins liafi þegar
v.ið fynstu hernaðarósigrana orðið
fyrir- alLverulegu áfalli. Ástæðurnar
til þessa ástands eru fyrst og
fnemst innri veikleikar pólska rik-
iSins.
1 Póllandi bua margar þjóðir.
Pólverjar eru aðeins 60°/o íbúanna,
hin 40°/o eru þjóðernisminnihlutar,
Úkraínar, Hvít-Rússar, Gyðingar, o.
fl. 1 Pöllandi búa um 8 milljónir
Úkraina og um 3 milljónir Hvit-
Russa. Tala þessara þjóðernisminni
hluta er hærri en íbúatala Finn-
lands, Eistlands. Lettlarids og Lit-
háens samaniögð.
Stjórnarstefna ráðamáþna i Pól-
landi einkennist af kúgun þjóðern-
ismiimihluta og þá einkum Úkraína
og Hvít-Rússa. Stjórnendur Pól-
lands, sem gorta.af frelsisást sinni,
hafa gert aíli, sem i þeirra valdi
stendur til að gera á Veslur-Úkra
inu og yesturhluta Hvíta-Rússlands
réttlausar nýlendur, er fengnar
hafa verið )>ólsku landherrunum til
arðráns. Stjórnarstefna pólsku
stjórnarinnar á þessum svæðum er
í éngu frábrugðin kúgunarstefnu
rússnesku keisarastjórnarinnar.
Stjóriiendur Póllands liafa viðhald
ið kúgunarstjórn sinni á þjöðernis-
minnjhlulum Úkraína og Hvit-Rússa
með refsileiðöngrum, grimmdarverk
um og því aö etja saman hinum
Framhald á 4, síðu