Þjóðviljinn - 18.11.1947, Blaðsíða 5

l>riðjudagur 18. nóv. 1947.
Þ JÖÐVILJINN
5
€pIæsifiegBir lundnr þjóðvarnarmanna
leimfar I einu hlfóði uppsögn : her
tns ©| heiðarlega
Þjóðvamarfélag íslendinga boðaði til almenns
fundar um framkvæmd herstöðvasamningsins í
Tjamarbíó s.l. sunnudag. Húsið var fullt útúr dyr-
um og urðu mjög margir frá að hverfa. Er áætlaði
að inn hafi komizt um 500 manns. Meðal ræðu-
manna og fundarmanna vaf alger einhugur um
að framkvæmd samningsins hefði verið smánar-
leg og íslenzkum liagsmunum mjög í óhag og að
segja bæri samningnum upp þegar er ákvæði
hans leyfa. Var ályktun þess efnis samþykkt í
einu hljóði og er hún birt á öðrum stað í blaðinu.
Fundur þessi sannar ótvírætt að Reykvíkingar
fylgjast vel með allri þróun herstöðvamálsins og
hafa einsett sér að má af þjóðinni þann smánar-
blett sem hún ber gegn vilja sínum eftir svik
hinna þrjátíuogtveggja 5. okt. 1946.
Samþykkt Þjóðvarnarfundarins
„Almennur fundur í Tjamarbió í Keykjavík, haldinn
að tilhlutan Þjóðvarnarfélags Islendinga, sunnudaginn 16.
nóvember 1947, skorar á ríkisstjórnina að leggja sig fram
um, að samningurinn um flugvöllinn á Reykjanesi verði
þannig framkvæmdur, að réttar og hagsnuma íslendinga'
verði gætt í hvívetna.
Fundurinn mótmælir harðlega og eindregið þeirri á-
gengni, sem Bandaríkjamenn hafa sýnt íslenzku þjóðinni
með því að skýra og framkvæma, að vísu óljós og lítt
hugsuð, ákvæði samningsins, einvörðungu sér í hag, og
tehir slíkt með öllu ósamboðið virðingu Bandaríkjanna sem
lýðræðisþjóðar. Beri því brýn nauðsyn til, að nú þegar
verði sett reglugerð, er taki af allan vafa um þau efni, sem
ágreiningi hafa valdið, svo sem um tolla, skatta o. fl.
Fundurinn telur, að íslcnzk stjómarvöld hafi liingað
til eigi sem skyldi, gætt íslenzkra Iiagsmuna í sambandi
við framkvæmd sanmingsins og sé slíkt illa fárið og r.iinn-
ir á, að samkvæmt 5. grein samningsins hefur lýðveldið ís-
land óskoraðan fullveldisrétt og úrslita yfirráð varðandi
umráð og rekstur flugvallarins, mannvirkjagerð og athafn-
ir þar.
Ennfremur skorar fundurinn á ríkisstjórnina að gera
nú þegar ráðstafanir, er séu til þess fallnar að trjggja
það, að ísland geti tekið að sér í vaxandi mæli rekstur flug-
vallarins.
Loks leggur fundurinn sérstaka áherzlu á, að neytt
verði fyrsta tækifæris til þess að heimta flugvöllinn undir
íslenzk yfirráð að fullu og öllu, enda er þá bezt unhið í sain-
ræmi við íslenzkan þjóðarvilja.“
Eiríkur Pálsson bæjarstjóri í
Hafnarfirði, varaformaður Þjóð
varnarfélagsins, setti fmidinn
og stjómaði honum. 1 ræðu
sinni minnti hann á hvernig fs
lendingar liefðu lagt sitt af
mörkum til að brjóta. á bak aft-
ur árásarstríð emræðisríkjanna
með því að veita Bandaríkjun-
um hemaðarafnot af íslandi
1941, í fullu trausti þess að
Bandaríkin myndu efna heit sín
um að hverfa af landi brott þeg
ar að stríði loknu. Þessi heit
voru sviidn. Bandaríkin tóku
þess í stað að semja við íslenzk
stjórnarvöld um áframhaldandi
afnot af íslenzku landi. Þannig
kom þakklæti þeirra fram.
Fyrst í staö var þessum tilmæl
um neitað, enda voru kosning-
ar framundan sem betur fór. En
þegar að kosningum loknum var
Keflavíkursamningurinn lagður
fram á Alþingi og samþykkt
hans sótt af miklu kappi, þrátt
fyrir eindregin mótmæli rnanna
og kvenna úr öllum fiokkum.
Samningurinn. var samþykktur
af Alþingi nuíð 32 atkv. og stað
festur af forseta íslands. Krafa
f jölda manna um þjóðarat-
kvæðagreiðslu var að engu virt.
En baráttunni gegn samningn-
u m er ekki lokið. Hún þarf að
vara þangað til að þessi leiði
blettur og aðrir slíkir verða
þurrkaðir af þjóð vorri. Þjóð-
vamarfélag íslendinga vill fús
iega taka þátt í þeirri baráttu.
Það vill vinna gegn ágengni
annarra íikja á sjálfstæði og
réttindi íslénzku þjóðarinnar og
gegn hverskonar erlenari íhlut-
un. Það vill styrkja grundvöll
hins íslenzka lýðveldis, efla
sjálfstæði þess og heill. Þess
vegna hefur félagið boðað til
þessa fundar eftir að ljóst er að
framkværiid Keflavíkursamn-
ingsins er sniðin að óskum og
vilja Bandarikjanna, sem sýna
furðulega ágengni í þessum efn
um og ósamboðna vii'ðingu
þéirra. Það er ljóst að íslenzk
stjórnarvöld hafa ekki í fullu
tré við liið erlenda ríki og mjög
skortir á um festu og einbeitni
af þeirra hálfu. Með fundi þess
um viljum við mótmæla ágengni
Bandaríkjanna á réttindi okkar
íslendinga.
Gylfi Þ. Gíslason prófessor
tók næstur til máls, í upphafi
máls síns rakti hann hversu
hættulegur samningurinn væri
þjóðinni. I honum felst skerðing
á fullum og algerum yfirráðum
íslendinga yfir landi sínu, með
honum fær erlent ríki bækistöð
á íslenzkri grund sem hefur
stórkostlega hernaðarþýðingu
og með honum fær erlent ríki
víðtæk skatta- og tollafríðindi.
Þessi sterku ítök hins erlenda
stórveldis höggva svo nærri
fullveldi okkar og sjálfstæði að
að við höfum ekki fulla aðstöðu
til að beita þessum réttindum.
Það er kynlegt að þeir sömu
menn sem réttilega töluðu það ó
samrýmanlegt íslenzku sjálf-
stæði og íslenzkum þjóðarmetn-
aði að Danir færu með landhelg
isgæzlu okkar á dönskum skip-
um berjast nú fyrir því að er-
lent stórveldi liafi bækistöð á
stærsta flugvelli landsins
stjórni honum algerlega og
njóti í sambandi við það margs
konar fríðinda. Þegar minnzt er
á framkvæmd samningsins er
rétt að hafa það hugfast að
hann er svo varhugaverður að
hversu góð og skelegg sem fram
kvæmd hans væri, gæti hún
aldrei hætt úr ágöllum samn-
ingsins sjálfs. Ræðumaður rakti
síðan hina hneykslanlegu fram
kvæmd samningsins á þeim 13
mánuðum sem liðnir eru frá
samþykkt hans og taldi í níu
liðum þau atriði sem honum
þótti varhugaverðust. 1) Banda
ríkin reka stórum víðtækari
starfsemi á vellinum en þau
hafa heimild til, 2) Bandaríkin
hafa svikizt um skatta- og tolla
greiðslur. 3) Bandaríkin hafa
svikizt um að þjálfa íslendinga
ngað til
í tækni flugvallarreksturs. 4)
Bandaríkin hafa næstum helm-
ingi fjölmennara lið á vellhium
en þau töldu sig þurfa. 5)
Bandaríkin hafa flutt inn lið án
landvistar- eða dvalarleyfis. 6)
Bandaríkin hafa engin gjöld
greitt af bifreiðum og slíkum
tækjum. 7) Bandaríkin flytja
inn algera bannvöru svo sem
áfengt öl. 8) Bandaríkin hafa
nær engan gjaldeyri selt ís-
lenzkum bönkum. 9) Bandaríkin
sjá um lækningar og lyfjasölu
án leyfis ísl. yfirvalda.
Af þessu er ljóst að íslenzk
stjórnarvöld hafa ekki sýnt þá
árvekni sem nauðsynleg er og
sjálfsögð. Ræðumaður henti á
að það hefði verið talið samn-
ingnum til gildis í fyrra að
tryggilega væri gengið frá upp
sagnarákvæðinu, en þegar hann
bar fram þá fyrirspurn til
stjórnarinnaB fyrir skömmu
hvort hún vildi gefa yfirlýsingu
um að hún vildi uppsögn á til-
settum tíma treystist enginn
ráðherranna til þess. Og fram-
kvæmdir Bandaríkjamanna
benda vissulega ekki til þess, að
þeir hugsi sér að hverfa á brott
eftir fimm ár. Þeir eru að
byggja mörg stórhýsi og heilan
bæ með skóla og kirkju og þvi
umlíku. íslendingar verða því
þegar að fara að undirbúa upp-
sögn samningsins og þjálfa nægi
legt lið til að taka algerlega við
flugvellinum. Til þess má ekki
koma að samningurinn verði
endurnýjaður.
Hákon Bjarnason skógræktar
stjóri tók þá til máls. Hann
benti á að öll þau varnaðarorð
sem sögðu voru fyrir samþykkt
samningsins hefðu nú rætzt. Og
ekki nóg með það, efndirnar
hafa reynzt langtum verri en
nokkur gat látið sér detta í
hug. Samningurinn er byggður
á því að Bandaríkin neituðu að
standa við herverndarsamning-
inn frá 1941, og íslenzk stjórn-
arvöld viðurkenndu þessa neit-
un. Það er varla nokkrum hulið
að flugvallarsamningurinn er
samningur um dulbúna herstöð
rnesta stórveldis lieims í landi
minnstu og fátækustu þjóðar
veraldar. Það er því fullvíst, að
Bandaríkjastjórn mun ekki
sleppa vellinum af fúsum og
frjálsum vilja, enda sannar sá
mikli kostnaður sem hún legg-
ur í völlinn það ótvírætt. Þess
vegnæ skiptir það öllu máli að
íslendingar leggi allt kapp á
heiðarlega framkvæmd samn-
ingsins. En Bandaríkin hafa
lagt kapp á að teygja samn-
inginn þrotlaust sér í vil það
sem af er. Ástæðan er kanski sú
að í fyrra komust þau langtum
lengra en þau bjuggust við. Þau
líta á samninginn sem her-
stöðvarsamning og því miður
virðist ríkisstjórnin vera alveg
á sömu skoðun. En þessi samn
ingur er í raun og veru nauð-
ungarsamningur af hálfu Is-
lendinga, honum var prakkað
upp á okkur fyrir harðfylgi
fárra forustumanna pólitískra
flokka meðan erlent herlið
dvaldist enn í landinu. Nýlega
hafa komið fram mjög skýr
dæmi þess að forvígismenn
samningsins hafa gefizt upp
við að verja hann. Þeir þorðu
ekki að vísa þingályktun Aka
Jakobssonar til nefndar þrátt
fyrir fyrri yfirlýsingar og þeir
bægð'u Jónasi Árnasyni frá
hljóðnemanum fyrir að lýsa
Keflavíkurflugv. svo að ill
samvizka er farin að elta þá
líka. Mörg dæmi eru þess að
jafnvel háttsettir embættismenn
hafa ekki fengið greinar birtar
í flokksblöðum sínum ef þeir
túlkuðu málstað Islands í her-
stöðvamálinu. Hvernig er ástatt
með þingræði á íslandi, hvar er
málfrelsið og hvar er ritfrelsið ?
Islendingum er hætt um þess-
ar mundir, en huggun okkar er
sú að við vitum um mikinn
fjölda flokksbundinna manna
sem eru á sama máli og við og
munu sýna það við næstu kosn
ingar, þótt þeir þori ekki sakir
strits síns fyrir daglegu brauði
að liafa hátt um þetta máli og
jafnvel ekki koma liingað á
fund. Svo mjög eru þeir hrædd
ir við refsiaðgerðir valdhaf-
anna.
Frú Sigríður Eiríksdóttir
hjúkrunarkona tók næst til
máls. Hún benti á hver «éhrif
sambúðin við setuliðið hefði
haft á siðgæði og siðferði ís-
lendinga, þegar heilir bílfarmar
af stúlkum voru keyrðar til her
mannanna kvöld eftir kvöld. Og
enn er stundað samsk. hátt -
arlag. Ungar telpur sem auglýst
er eftir í útvarpi finnast suður
á Keflavíkurflugvelli. Og nú
flytja þingmenn frumvarp um
sterkan bjór og rökstyðja með
því a.ð þar með sé hægt að taka
fyrir ólöglega bjórinnflutning-
inn til Keflavíkurflugvallarins!
Sigríður tætti síðan sundur
„röksemdir“ bjórmanna um
sjúkrahúsaþörf landsins.
Dr. Broddi Jóhannesson tók
næst til máls. Hann hélt snjalla
ræðu um hið sameiginlega einka,
mál allra íslendinga, ástina til
ættjarðarinnar, og hvatti menn
til að láta ekki ímyndaða
hræðslu, sem reynt væri að ala
á af ásettu ráði, móta afstöðu
sína í neinu,
Benedikt Gíslason frá Hof-
teigi beindi þeirri áskorun til
Þjóðvarnarfélagsins að það
bindist samtökum með Alþýðu
sambandinu, B.S.R.B. og fl.
fjöldasamtökum um að knýja
fram nýjar kosningar. Kvað þá
við lófatak um allan saiinn.
Tillaga stjórnar Þjóðvarnarfé
lagsins var síðan samþykkt í
einu hljóði með handaupprétt-
ingu og lófataki, en enginn blak
aði tungu eða hreyfði hönd til
andmæla.
Ölbruggið
Framhald af 8. síðu.
áhættu, ef um hefði verið að
ræða búfé, en ekki börn, eða
aðrar eiturtegundir en alkóhól.
Lagði Katrín þunga áherzlu
á að frumvarpið sé í andstöðu
við vilja mikils meirihluta þjóð-
arinnar, og skoraði á þingmenn
að fella það.
Umræðunni varð enn ekki lok
ið.