Þjóðviljinn - 12.03.1950, Blaðsíða 3

• íx

Þann 3. þ. m. lézt hér í bæn-
um Leonhard Sæmundsson,
pöðlasmiðs, frá Stokkseyri.
Leonhard var fæddur að
pietti í Villingaholtshreppi 15.
feept. 1866. Foreídrar hans voru
hjónin Guðrún Leonhardsdótt-
jr og Sæmundur Guðmundsson,
er þár bjuggu. En þau fluttu
síðar að Rauðarhól í Stokks-
eyrarhreppi, og þar ólst Leon-
hard upp ásamt systkinum sín-
um, en þau voru fjögur.
í uppvexti Leonhards voru
uppeldis- og lifsskilyrði með
allt öðrum hætti en nú tíðkasl.
Möguleikar til góðrar lífsaf-
komu voru þá fáir og mikil fá-
tækt ríkjandi hjá allri alþýðu.
Fóreldrar Leonhards voru fá-
tæk, enda kjörin erfið og fátt
■um möguleika til að breyta
þeim. En þrátt fyrir erfiðar
aðstæður tókst þeim hjónum
Guðrúnu og Sæmundi að veita
börnum sínum það veganesu
er síðar kom þeim að góðu
haldi í lífsbaráttunni.
Leonhard varð snemma at-
orkusamur og nýtti til fulls
þau tækifæri sem samtíðin
hafði upp á að bjóða og að
gagni gátu komið. Hann lærði
söðiasmíði ungur hjá Haraldi
á Hrafnkelsstöðum, enda var
þann lagvirkur og vel hag-
sýnn í öllum störfum. Tókst
hin bezta vinátta með þeim
Haraldi og entist meðan báðir
lifðu.
Þegar Leonhard liafði lokið
námi hóf hann scðlasmíði a
Stokkseyri og eignaðist brátt
fjölmennan hóp ágætra við-
skiptamanna og vina, bæði í
Árnessýslu og Rangárvalla-
sýslu, og jafnvel víðar. Hann
var með afbrigðum áreiðanleg-
ur og hreinn í öllum viðskipt-
um og öðlaðist því óskert
traust allra sem höfðu af hon-
um kynni.
Auk sinnar handiðnar stund-
.aði Leonhard sjóinn á vertíð-
'um, eins og þá tiðkaðist al-
mennt. Var hann formaður um
fjölda ára, bæði á opnum bát-
0101 og vélbátum, eftir að þeir
tkomu til sögunnar. I þá daga
ýar Stokkseyri. eihs og ráunar
jenn, mjög erfið veiðistöð, lend-
— Minaingaroxð
ingin hættuleg og bnmasöm.
Leonhard var heppinn og afla-
sæll formaðtir, djaffur ‘■þþ, en
gætinn, enda tókst honurn jafn-
an að sigla skipi sínu heilu 1
höfn.
Með sÖðlasmíðinni og sjó-
sókninni stundaði Leonhard bú-
skap, eins og flestra var hátt-
ur í þá daga. Má nærri geta,
að oft hefur vinnudagurinn
verið langur, þegar svo mörgu
varð að sinna samtímis, en
ekki þýddi um- það að fást,
enda var Leonhard gæddur
miklu kappi og óvenjulegu
vinnuþreki.
Frá Stokkseyri fluttist hann
til Reykjavíkur árið 1930 og
bjó hér síðan, lengst af í sama
húsi og synir hans þrír, . sem
á lífi eru, en þeir eru: Sæmund
ur, verkamaður, Valdimar, bif-
vélavirki, fofm. Fél. bifvéla-
virkja og Haraldur, verzlunar-
maður. Fósturdóttir hans,
Ásta, er búsett í Vestmanna-
eyjum. Hann var alla tíð heilsu
hraustur með afbrigðum, þar
til hann var lagður veikur fyr-
ir mánuði síðan inn á sjúkra-
hús Hvítabandsins og andað-
ist þar, eins og fyrr getur, hinn
3. þ. m. 83 ára að aldri.
Leonhard var kvæntur Krist-
björgu Gísladóttur frá Borgar-
arholti í Stokkseyrarhreppi,
hinni beztu og duglegustu konu
sem var manni sínum samhent-
ur og ómetanlegur lífsförunaut-
ur. Var hjónaband þeirra hið
farsælasta á allan hátt og þau
samtaka í að vinna að hag og
heill heimilisins og barnanna.
Lifir hún mann sinn.
Með Leonard Sæmundssyni
er fallinn í valinn einn bezti og
traustasti fulltrúi þeirrar kyn-
slóðar, sem nú er yfirleitt að
kveðja. Hún mótaðist í skóla
harðrar lífsbaráttu, bjó við
fábreytt og örðug kjör og varð
að tileinka sér mikla vinnusemi,
sparneytni og fyrirhyggju, til
að bjargast af. Þetta varð hlut
skipti Leonards Sæmundssonar.
Hann var mjög lieilsteyptur í
lund, traustur méð afbrigðum
og hjálpsamur svo að orð var
á gert. Vita þeir það bezt er
til þekktu hve oft hann hljóp
undir bagga með þeim, er erf-
itt áttu og höfðu fáa kosti til
bjargar. Að eðlisfari var hann
fáskiptinn og hlédrægur, enda
ekki mikið um félagsskap eða
félagsstarfsemi á uppvaxtarár
um hans. Þó kunni hann vel að
meta félagsskap og samveru-
stundir með vinum sínum og
kunningjum. Bein afskipti hafði
hann ekki af opinberum mál-
um, en fylgdist þó jafnan vel
með. Var hann frjálslyndur í
skoðunum, alla tíð, og eindreg-
inn verkalýðssinnj síðari ár æv-
innar.
Leonard verður jarðsettur á
morgun i kirkjugarðinum á
Stokkseyri.
Blessuð sé minning hans.
G.
o r a g ó u
Tónleikar sinfóniuhljóm-
sveitarinnar
Stundum ber svo við á g;óu ] Pudelski og Andrés Kolbeins-
á Islandi, einmitt um það leyti 1 son. Klarinett: Egill Jónsso.i

á ■ kolasifis
Þar sem eldri kolabirgö’ii' hjá kolaverzlunum
í Reykjavík eru aö’ þrotum kornnar, en möguleika
brestur enn til veröákvörðunar á kolafarmi þeim
sem nú er veriö aö afferma, hefur veriö ákveöiö í
samráöi viö Skömmtunarskrifstdfu Ríkisfns áð
takmarka söluna á eldri birgðum, meöan þær
endast, við 250 kg. á heimili, þar til útsöluverö
fæst ákveöið a nýjum birgðum.
KOLAVERZLANIR í REYKJAVÍK
árs, þegar sízt hvarflar að
nokkrum manni að Sóley væri
nú eiginlega meira réttnefni á
þvíliku landi, svo langstætt er
skammdegið orðið og svo mik-
ið lifir enn vetrar, ef að vanda
lætur — þá ber það stundum
við að hörpuþeyrinn er allt i
einu svifinn sunnan liingað
með strengjaþyt í ' samfylgd
söngfugla, boðinn velkominn,
leysingarómi, af lækjum og ám,
blóm spretta úr mold og brum
á lyngi, en mannsbarnið
trúir varla eigin eyrum,
gleði þesg er blandin
ugg, enn má vænta frosta og
hríða — og þó er þetta víst
svo sannarlega sjálf hljóm-
kviða vorsins ?
Það bregður nú varla til
þvílíks bata í ríki náttúrunnar
þessa góudagá, ef rétt er það
sem mælt er, að aldarfar og
veðurfar sé hvort öðru háð með
svipuðum hætti og orsök og af-
leiðing. Þó höfum við nú fagn-
að vori og hlýtt hinni ófull-
gerðu hljómkviðu þess í því ríki
í ríkinu, þar sem veturinn het-
ur átt hvað mesta þaulsetu
hingað til — ríki tónlistarinn-
ar í þessu landi
Hér er skemmst frá að
segja: Fullskipuð smfóníu-
hljómsveit hélt hér sína fyrstu
tónleika síðastliðið fimmtudags-
kvöld í kvikmyndahúsi Austur-
bæjar og enda þótt það rún.i
allmikinn mannfjölda innan
veggja, urðu þó allt of marg-
ir utan dyra, er þangað fýsti.
Dr. Páll ísólfsson flutti gest-
um ávarpsorð og lýsti því, hve
mikilsverðum áfanga hér vævi
náð og hver tildrög lægi að
því, að þessi óskadraumur væri
orðinn að veruleika — að
minnsta kosti í bili. Lék hljóm-
sveitin því næst þjóðsönginn
undir stjórn hans, og hófust
svo tónleikarnir.
Það er ekki úr vegi að gera
sér grein fyrir hvernig þessi
hljómsveit ér skipuð, sem nú
er þess umkomin að láta undur
Dísarhallar gerast í kvikmynda-
sal í Reykjavík. Alls eru í
hljómsveitinni 41 maður og léku
39 á þessum fyrstu tónleik-
um. Á 1. fiðlu leika: Bjctrn Ól-
afsson, Katrín Dalhoff, Jói
Sen, Þorvaldur Steingrímsson,
Þórir Jónsson og Óskar.Cortez.
Á 2. fiðlu: Jósef Felzman, Er-
ika Schwiebert, Jónas Dagbjarts
son, Skafti Sigþórsson, Ingvar
Jónasson og Snorri Þorvalds-
son. Brats: Hans Stephanek,
Sveinn Ólafsson, Indriði Boga-
son, Ólafur Markússon. Celló:
Heinz Edelstein, Einar. Vigfús-
son, Jóhannes EggertsSon, Þór-
hallur Árnason. Kontrabassi:
Einar Waage„ Erwin Köpþen,
Bjarni Böðvarsson, Axel Kristj-
ánsson. Flauta: Willy Bohring
og Árni Björnsson. Óbó: Paul
og Vilhjálmur Guðjónsson.
Fagott: Adolf Kem og Jan
Moravek. Horn: W. Lanzky-
Otto, Alois Spach og Jón Sig-
urðsson. Trompet: Paul Pam-
pichler og Karl O. Runólfssoi.
Básúna: Björn R. Einarsson,
Þórarinn Óskarsson og Halldór
Einarsson. Páka: Albert Klahn.
Stjórnandi var að þessu sinni
Róbert Abraham.
Fyrstur á efnisskránni var
Egmont-forleikur Beethovens
og þá Sjö rúmenskir þjóðdans-
ar eftir Béla Bartók, hrífandi í
fjölbreytni sinni og frumlegri
og skýrri hljómsetningu. Þá
léku, ásamt Agli Jónssyni
(klarinett), fjórir þeirra fimm
nýju liðsmanna, sem Björn
Jónsson, framkvæmdastj. Tón-
listarfélagsins, réð hingað ný-
lega frá Þýzkalandi, Diverti-
mento í B-dur fyrir fimm blást-
urshljóðfæri eftir Haydn —
Willy Bohring (flauta), Paul
Pudelsky (óbó), Adolf Kern
(fagott), Alois Spach (horn).
Þetta létta og glaðlega kamm-
ermúsíkverk þar sem Beethov-
en gæti verið höfundur að
fyrsta þættinum, var prýðilega
flutt og þó ef til vill af full-
mikilli hlédrægni; þessir menn
hafa fullkomið vald hver á
sínu hljóðfæri, og mun erfitt
að gera þar upp á milli, en
mikið gaman var að fagottinu
hans Kerns. — Að lokum flutti
hljómsveitin „Ófullgerðu hljóm-
kviðuna" eftir Schubert, þettai
-fagætlega -fagra verk sönglaga-
skáldsins, sem ekki átti orð til
að lýsa angist s'mni yfir þvt,
að hahn næði ekki valdi -á
sinfonísku formi!
Fáir munu hafa gert sér
hærri vonir um afrek hinnar
nýstofnuðu hljómsveitar á
þessum fyrstu tónleikum en
þær sem þar rættust, og þá með
litlum rétti. Undir agandi og
ðruggri handleiðslu Róberts
Abraham hefur hún þegar náð
ótrúlegri samstillingu, enda
gengur þar stjórnandi til verks,
sem er vaxinn öllum vanda
þeirrar vegsemdar.
Allir þeír sem renna grun
í það erfiði og önn, sem ligg-
ur að baki sigrum eins og þeim
sem hér hefur, unnizt til menn-
ingar- og vegsauka fyrir land
og þjóð, samfagna brautryðj-
endunum og þakþa starf þeirra
og stórhug. Það er Ríkisútvarp-
ið, sem um sinn hefur hlaupið
Isvo undir bagga með þessa
fyrirtæki fjárhagslega, að því
er borgið, unz bær og ríki hafa
léð því það lið, sem nauðsyn er
á innan tíðar og vonir stan'da
til að veitt verði. Fyrir þann
atbeina stendur nú hinn Ijósi
lundur gróinn — og fyrr en
hægt var að búast við eftir
almanakinu.
Þau örlög hafa löngum beðið
góugróðursins að visna í vetr-
arhörkum. Um þennan lund
hinnar æðstu listar, þar sem
við höfum nú fagnað vori og
horft fram á enn sælla sumar,
kynni að eiga eftir að næða svo,
að hann yrði kalviðir éinir. En
að óreyndu trúir því enginn
að svo fari — og veðrabrigði
aldarfarsins að minnsta kosti
eru okkur í sjálfsvald sett.
Þ. Vald.

Austurbæjarbío:
SIÐASTI BÆRINN I
eftir Óskar Gislason
Þetta er önnur íslenzka kvik-
myndin í venjulegri merkingu
orðsins, en Loftur í Nýjabíó
reið fyrstur á vaðið eins og
allir muna. Þvi miður verður
tæplega sagt að um áuðsæja
'framför sé að ræða, mynd Ósk-
ars er einnig næsta frumrtæð
og af miklum vanefnum gerð,
enda áttu þsir félagar við marg-
víslega örðugleika að stríða
eftir ávarpi leikstjórans að
dæma á undan sýningu: óblíða
veðráttu og ónóga og ófull-
komna tækni. Litirnir njóta
sín betur en í mynd Löfts, en
annars er margt líkt með
skyldum: myndatökunni sjálfri
talsverðra bóta vant, en tal
leikenda svo ógreinilegt að
vart skilst annað hvort 'orð,
og hefur alls ekki tekizt að
samræma það til fulte látbragði
og hreyfingum; frásögn þul-
unnar verður jafnvel ekki
' o.-’ ■ ■
greind nema á stundum. Oft er
myndin óhæfílega tilþrifalítil
og langdregin, og þó
sagan eigi að gerast
„endur fyrir löngu“ er margt
með litlum fortíðarbrag eins og
hjá Lofti áður; og það ætti að
vera hægt að finna hrikalegri
hamra og myndfegurri álfaborg
ir á íslandi en þær sem hér cru
sýndar. Þannig mætti eflaust
lengi telja, en aðstæður höf-
undarins er auðvitað skylt að
muna, og virða áhuga hans og
áræði.
Margir eru við mynd þessa
riðnir auk Öskars GÞIasonar,
Framhald á 6. síðv