Þjóðviljinn - 14.05.1954, Blaðsíða 7
Föstudagur 14. mai 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
fiáe «« 1«« ««
ih.j oy (tu&nt tjnw tiana
pppnjmw ntíia // eé
íJ-Htóí-.i ntmsftct '
ist' hiifHaiDA. ém ffyiti*
\| .-^4»^3SS^pP^®»«y«í»9>«« nly/ ^hprmyu My
^SÉS^Ri1" ^ **•hmtffifi* «/'
I ■ Nfff f*v;n pimMmi ma Tiw rn« pcnn SumsK fl&mrpm j
i ! f>»rn í-g þo mftqt* nar* t»at9?m.p tUl *«»
j ?,sí; « fimK m*«« **$»*» ctff ch^ Wo fá liHr W
*oí>n pp b> men fe iáu»' *g tjwigí m«ua «4 ^natfm^nt ‘ j
{ ’fww ítfft «1*? M *ní»ð//^
i v-rr! mút®ga_ >4 tmr ptítei matnsi tan rj w«áa»«ní wntKt,
■* ; mangíígw temí* «n*Sr wí )m*H» « hw w» #n «* Imj fM? j
;t« a w riip^Pjntn rptmgm mahn^Mírt w«£mrf
iw*. vv.tf,p tte?í J w»mst »1 hmwmowMU n
|}íihíTOfut^#n )mí. fw ewifo pujw, ptptntóni maiu* Ba &d l
r.
i x*i* tter/s$”<V i
^ jtjHK •««*» Ift* pm*fúi ogmi.'
« í?<piw?r. mröw « ic :
;Í«í: ibxkfMvi rsnnf'Cjmt I
te *Á<n iwpí ^n« jMtt- jg
DAGARIDANMÖRK
A meðan brimið þvær
hin skreipn sker
uðu fallegustu handritin og
drógu fegurstu skreyting-
arnar.
Undrandi renndi ég augum
með bókanna röðum:
eljuverk þúsunda, varðveitt
á skrifuðum blöðum,
kvað Jón Helgason og hann
heldur áfram:
hvar sem ég fletti, við eyru
mér ólguðu og sungu
uppsprettulindir og niðandi
vötn minnar timgu.
En á sumum síðunum er
eyðing tímans tekin til starfa,
blettir sveppa er eta sig
lengra og lengra — verði ekki
að gert. Og manni skilst að
það er aðskilur frá aðal-
byggingunum þessa kompu
með timburhillunum sem
geyma handritin sé einnig
timburskilrúm. Hvert er ör-
yggi handritanna ef upp kæmi
eldur í byggingunni? Hafa
lcannski ekki danskir prófess-
orar sagt að ekki megi flytja
þau héðan vegna þess að hér,
og aðeins hér, séu þau ör-
ugg?! Að vísu getur hvarflað
að manni sú hugsun hvort ó-
hætt sé að flytja þau Leím.
þangað sem við stjórnartaum-
ana sitja menn sem meta virð-
ingu sína til bandarískra daia,
menningu til aura, manngildi
í lilutafjárupphæðum cg ofur-
selja land sitt eldi s rengju-
regns. Jú, víst er það samt
óhætt. íslenzk menning er
sterkari en svo að nokkrum
menningarsnauðum gróða-
bubba héldist það uppi að
búa handritunum ekki hæfan
og öruggan stað. Og ef ekki
fyrir alinokkru hafin fjár-
söfnun til byggingar verðugs
Árnasafns ?
I þessari aflöngu útbygg-
ingu, er geymir marga
stærstu ritaða dýrgripi ís-
lands, myndi armlangan
mann vart skorta rnikið til
að snerta báða hliðveggi
fingrum samtímis. Ekki furða
þótt mikilsvirtir prófessorar
haldi því fram að liandritin
megi ekki hreyfa lréðan því
vísindamennirnir verði að
geta notið viðeigandi góðrar
aðstöðu til vinnu og rann-
sókna!
Og víst hafa rnargir góðir
menn setið löngum stundum
í útbyggingu þessari og unnið
gott verk. Einn þeirra er sit-
ur hér mörgum stundum,
Bjarni Einarsson lektor, er
einmitt leiðsögumaður minn
nú. En fiesta vinnudaga og
giftudrýgst starf mun prófess-
or Jón Helgason hafa átt
hér. Viunuborðið hans stend-
ur liér i grennd við gluggann,
Innan við múrvegginn átti
ég löngum mitt sæti,
utan við kvikaði borgin
með gný sinn og læti;
segir hann í kvæði sínu um
Arnásafn.
Handritsblað úr Jónsbók í Árnasajni
Að þessu sinni gefst ekki
tími til að sjá hann hér við
vinnuborðið sitt, — en sjáið
þið hann eltki öil fyrir ykkur
að morgai dags er hann legg-
ur af stað til síns eljuverlcs.
Við hliðið mitt ég heiman-
búinn stend,
á himni Ijómar dagsins
gullna rönd;
sú gjöí mér væri gleðilegust
: send
að góður vinnudagur færi í
hönd.
Já, hér situr hann, þessi
sonur borgfirzkra dala og
vinnur sitt hijóðláta eljuverk.
Senn er þess von að úr sess-
inum mínum ég víki,
senn skal mér stefnt inn í
skugganna fjölmenna ríki,
spyrji þá einhver hvar
athafna minna sér staði
cr það í fáeinum línum á
gulnuðu blaði.
Þær eru orðnar nokkuð
margar iínurnar hans Jóns
Helgasonar, unnar af meiri al-
úð en fiestum raun kunnugt.
Ég bið engrar afsökunar fyrir
að endurprenta hér línur úr
kvæði hans: Til höfundar
Hungurvöku:
Hér stíg ég enn mítium fæti
á fold
og fyili lungun í Wænum,
en þú ert örlitil ögn af mold
undir sverðinum gr- •um.
Þitt nafn er sandkc... i
hafsins hvl
og heimtist aldrei að landi.
Það féll í minn hlut að
hyggja um sinn
að handaverkuaum þínum,
mér fannst sem þú ættir
arfinn þinn
undir trúnaði mínum.
Þótt enn sé margt sem er
iila lest
og aldirnar leifðu skörðu,
er flækjan greidd sem ég
gat það bezt,
gamli maður í jörðu.
Þetta er ein fegursta ástar-
játning sem ég hef lesið.
En þótt prcfessor Jón
Kelgason kunni vafalaust vel
við sig hér kailar uppruninn
hann á stundum og hann
heyrir að
drýpur af hússins upsum
erlent regn,
ókunnir vindar kveina þar
við dyr.
Það er ekki tími til að
dvelja ltér langa hríð, annað
á ,,dagskránni“ kallar að, en
áður en hurðin að síðustu lok -
ast lítur mp.ður til baka yfir
„bókanna raðir“, þar sent
hluti af sá! Islands er geymd-
ur í framándi úthýsi, og spyr
í þögn:
Iivers vegna ertu hér,
hafrekið sprek á annariegri
strönd ?
J.tí.
Sum handritanna hafa auðsjáanlega verið meðhöndluð
sem dýrgripir á vel stæðum heimilum. únnur sýna
hvernig eymdin hefur prengt meir og meir að pjóðinni
— petta handrit „varðveittist“ td. sem fatasnið.
6. apríl .
Kaupmannahöfn var um
aldaraðir höfuðborg íslands í
rnenningarlegum og stjórnar-
farslegum skilningi. Það var
héðan sem íslenzku Hafnar-
stúdentamir sendu menning-
ar- og frelsisstrauma sam-
tíma síns heim til ættjarð-
arinnar. Það var hér sem þeir
endurvöktu frelsisbaráttuna.
Hér störfuðu Fjölnismenn og
Jón Sigurðsson. Hin gömlu
stræti Kaupmannahafnar óma
því af minningum úr Islend-
ingasögu. Þegar maður, sem
stundargestur, horfir yfir
þessa borg staldrar rnaður ó-
sjálfrátt við og reynir að
hlusta í þögninni bak við
götuysinn eftir fótataki þeirra
löngu liðnu landa sem hér
hcfu á loft fána frelsisbaráttu
íslands, lýtur ósjálfrátt höfði
í þögulli virðingu og þökk til
þessara sona Islands, sem nú
hvíla undir grænni torfu. Án
baráttu þeirra hefðum við
margir sona þess og dætra
hverfi í mannhaf annarra
þjóða. Já, „óskum heilla og
heiðurs hverjum landa, sem
heilsar aftur vorri fóstur-
jörð“ hafði Jónas sungið fyrir
meir en öld.
★
Það eru snögg viðbrigði að
koma úr veizluglaumnum og
viskíflaumnum í Hotel
d’Angleterre í Árnasafn, sem
hérlendir kalla Den Arne
Magnæiske Samling. Við höf-
um þrammað gegnum hvern
„forsalinn“ á fætur öðrum og
uppgötvum svo að raunveru-
lega erum við komin í út-
byggingu — úr gaflgluggan-
um horfum við eftir endilöngu
strætinu.
Já, hér, í þessum hillum eru
þau niður lcomin gömlu skinn-
handritin heiman af íslandi,
þau er Árni Magnússon safn-
aði af óþreytandi elju og ó-
metanlegri umhyggju. Suni
Jón Helgasoji prófessor við skrifborð sitt í Árnasafni.
enga lýðveldisstofnun lifaopj þeirra eru að vísu hingað
17. júní 1944. Án baráttu fengin með vafasömum hætti.
þeiri-a hefði enginn ísleuzkur
f oreeti heimsótt danska
grund. Án baráttu þeirra
ékkert sjálfstætt Is’and í dag.
Minnstu þess, íslendingur,
þú sem kemur til Kaupmanna-
hafnar.
ibr
Það var hér sem fyrst var
sungið ljóéið: Hvað er svo
glatt sem góora vina fundur.
Og það virðist „sannarlega
góðra vina fundur á Hotel
d’Angleterre í dag, 6. apríl,
þar sem forsetinn .tekur á
móti íslendingum. Okkur er
tjáð að íslendingar búsett-
ír víðsvegar um alla Dan-
mörku hafi ferðazt hingað til
þess að geta verið á þessum
vinafundi. Það lýsir fögnuður
af þessum 500-600 andiitum
sem hér eru inni. I stuttu á-
v-arpl minnir forsetinn á menn-
ingai"tengsl Islands og Dan-
merkur og jnfnframt á að Is-
Inud hefúr ekki ráð á því nð
En hvað um það, hér eru
saman komin flest dýrmæt-
ustu skinnhandrit íslenzk, þau
er ekki brunnu, fórust í hafi
e-3a glötuðust í eymd niður-
lægingartímabilsins heima á
íslandi. Upptalning þeirra er
ekki tilgangur þessarar grein-
ar, skrá vfir þau geta menn
lesið í „Betænkning vedrör-
ende de i Danmark beroende
islandske haandskrifter og
museum genstande" (Utgefin
1951).
Maður opnar með varúð
þessi bindi, sem björguðust
úr niðurlægmgunni en um leið
og þau era opin flasðir um
mann bylgja stolts yfir þeim
feðrum er áttu þá mcmiingu
er þurfti til að vinna slík
verk, — meðan suðlægari
þjóðir stunduðu valdabaráttu,
bókarlausa hírðmennsku, og
og veizlur. Það hafa ekki ver-
ið neinir umkomuleysingjar er
lögðu til efnið í þessi skiun-
haudrit, engir fúskarar er rit-