Þjóðviljinn - 14.01.1955, Blaðsíða 10

?ÍT'í$Vtt*<3ftí;Æ

T-TTrrmrnini ................ n
30) —rr ÞJÓÐVILJINN —r.Pöstudagur 14. janúa.r 1955
S - ' 't % V
Erich Maria REMAKQUE:
r--------------------------'
Að elsha...
.. . og deyjia
<__________________________j
***...
28. dagnr
voru galopnar.
Gráber hljóp þangað. „Varaðu þig,“ hrópaði einhver.
„Farðu varlega. Hvert ertu eiginlega að fara?“
Hann svaraði engu. Allt í einu.mundi hann ekM leng-
ur hvar hús foreldra hans átti að vera. Öll þessi ár hafði
hann séð það fyrir sér, hvern einasta glugga, útidyrnar,
tröppurnar — en þetta kvöld var hugur hans allur kom-
inn á ringulreið. Hann vissi ekki einu sinni hvorum
megin við götuna hann stóð.
Gráber starði gegnum húsdymar. Hann sá neðri
hluta af stiga. Hann leitaði að húsnúmerinu. Loftvama-
vörður kom aðyífandi.
„Hvað ert þú að gera hér?“
„Er þetta númer átján? Hvar er númer átján?“
„Átján?“ Vörðurinn lagfærði á sér hjálminn. „Hvar
er átján? Þú hefur auðvitað ætlað að segja, hvar var
átján?“
„Var?“
„Auðvitað. Ertu augnalaus?“
„Er þetta ekki átján?“
„Var ekki átján! Var! Það er ekki til lengur. Var er
rétta orðið.“
Gráber þreif um jakkalöf mannsins. „Heyrðu,“ sagði
hann ofsalega. „Ég er ekki hingað kominn til að hlusta
á brandara. Hvar er átján?“
Vörðurinn leit á hann. „Slepptu mér strax ellegar ég
blæs í flautuna og kalla á lögregluna. Þú hefur ekkert
hér að gera. Það er verið að hreinsa þetta svæði. Þú
verður tekinn fastur.“
„Þeir taka mig ekki fastan. Ég er að koma af víg-
stöðvunum.“
„Að hugsá sér! Og hvað er þetta hérna annað en víg-
stöðvar?“
Gráber sleppti manninum. „Ég á heima í númer
átján,“ sagði hann. „Hakenstrasse átján. Foreldrar mín-
ir eiga heima þar —“
„Það á enginn heima í þessari götu lengur."
„Enginn?“
„Enginn. Ég ætti að vita það. Ég átti heima héma
sjálfur." Ma;ðurinn lét allt í einu skína í tennumar.
„Átti heima! Átti heima!“ hrópaði hann. „Það hafa
verið gerðar sex loftárásir héma á tíu dögum, þú her-
maður af vígstöðvunum. Og á meðan hafið þið verið
að slæpast. Heilir og ósærðir eins og allir geta séð. Og
konan mín? Þarna —“ Hann benti á húsið, sem þeir
stóðu hjá. „Hver á að grafa hana upp? Enginn! Dauð!
Þaö er tilgangslaust úr þessu, segja leitarmennirnir. Of
* . - ■
mikið af brýnum verkefnum annars staðar! Of'margar
bölvaðar skýrslur og bölvuð skjöl og bölvaðar skrifstof-
ur sem þarf að bjarga." Hann rak tekið andlitið framaní
Gráber. „Viltu fá að vita nokkuö, hermaður? Enginn
hefur hugmynd um það sem er að gerast fyrr en það
kemur niður á honum sjálfum. Og þá er það of seint.
Hermaður af vígstöðvunum!“ Hann spýtti. „Þiö hug-
rökku hermenn á vígstöðvunum með öll ykkar heiðurs-
merki. Átján er þarna fyrir handan. Þar sem þeir eru
að grafa.“
Gráber skildi við manninn. Þar sem þeir eru að grafa,
hugsaöi hann. Þar sem þeir eru að grafa! Þetta er ekki
satt! Ég vakna bráðum í kjallaranum. Ég vakna í kjall-
aranum í nafnlausa rússneska þorpinu og þar er Imm-
ermann bölvandi og Múcke og Sauer. Þetta er Rúss-
land en ekki Þýzkaland. Þýzkaland er heilt og óskadd-
að —
Hann heyrði hróp og glamur í skóflum, svo sá hann
mennina við rústahrúguna. Vatn fossaði úr brotinni
vatnsleiðslu í götunni. Það glampaði á það í bjarmanum
frá daufum ljósunum.
Hann hljóp til manns sem var að gefa skipanir. „Er
þetta átján?“
„Ha? Farðu burt héðan. Að hverju ertu að leita?“
„Ég er að leita að foreldrum mínum. í númer átján.
Hvar eru þeir?“
„Maður minn, hvernig ætti ég að vita það? Er ég
guð?“
„Var þeim bjargað?“
„Spurðu annars staðar. Það kemur okkur ekki við.
Við gröfum fólk aðeins upp.“
„Er fólk grafið þarná undir?“
„Auðvitað. Heldurðu að við séum að grafa að gamni
okkar?“ Maðurinn sneri sér aftur að þeim sem voru
að grafa. „Hættið. Þögn! Willmann, sláðu!“
Verkamennirnir réttu úr sér. Það voru menn í peys-
um, menn í óhreinum hvítum skyrtum, menn í gömlum
samfestingum, menn í hermannabuxum og borgara-
jökkum. Þeir voru óhreinir og andlið þeirra vot. Einn
þeirra kraup niður í hrúguna, hélt á hamri og sló hon-
um í pípu sem upp úr stóð. „Þögn,“ hrópaði verkstjór-
inn. !
Það var þögn. Maðurinn með hamarinn lagði eyrað !
að pípunni. Andardráttur mannanna og suðið í múrryk-
inu heyrðist. Úr fjarlægð heyrðist í sjúkrabíl og slökkvi-
tækjum. Maðurinn með hamarinn barði aftur. Svo rétti
hann úr sér. „Þeir svara enn. En þeir slá hraðar. Það
hlýtur að vera orðið loftlítið.“
Hann barði nokkrum sinnum mjög hratt eins og til
að svara. „Byrjið,“ hrópaði verkstjórinn. „Lengra 1 þessa
átt! Til hægri! Við verðum að reka pípumax í gegn,
svo að þeir fái loft.“
Gráber stóð enn við hlið hans. „Er þetta loftvarna-
skýli?“
„Auðvitað. Nema hvað? Heldurðu að nokkur gæti
hreyft hönd né fót ef hann væri ekki í skýli?“
Gráber kingdi. „Er það fólk héðan úr húsinu? Loft-
vamarvörðurinn sagði að ekkert fólk væri hér lengur.“
„Vörðurinn er með lausá skrúfu. Það er fólk þarna
niðri að berja og það er okkur nóg. Okkur stendur á
sama hvað það á heima.“
Gráber tók af sér bakpokann. „Ég er sterkur. Ég get

Eg sé að nafnið þitt er nefht
í tveimur nýútkomnum bók-
um.
Ha, hva, hvaða bókum?
Símaskránni og útsvars--
skránni.
Eiginkonan við sjóveikan
manninn: Hertu nú upp hug-
ann, vinur minn. Sérðu ekki
skipið þama?
Eiginmaðurinn: Eg vil ekki
sjá skip, en segðu mér þegar
þú sérð bíl.
í=5SSS=a
Skipstjórinn: I>að er engin
björgunarvon. Innan stundar
verður skipið sokkið og við
öil drukknuð.
Sjóveikur farþegi: Guði sé
lof!
Skósmiðurinn: Héraa eru þá
stígvélin sem þér pöntuðuð
fyrir næstu pólferð yðar:,
þau hafa rejmzt sæmilega
sem ég gerði síðast?
Landkönnuðurinn: Ágætlega
— ég hef aldrei étið betri
stígvél í neinni rannsóknar-
ferð.
Heimilis-
þ á 11 u r
Enginn þarf að efast um að
niðursuðuvörur geta sparað
húsmóðurinni mildð um-
stang og ekki er vanþörf á
því, sérstaklega þegar jafn-
mikið er um að vera og ver-
ið hefur undanfarið. Mynd-
irnar hér að ofan sanna
þetta áþreifanlega. Ljósa-
pera var bundin um aiuian
úlnlið húsmóðurinnar og
Ijósrákirnar á myndunum
sýna hreyfingar hennar.
Myndhi til vinstri sýnir þær
hreyfingar sem þurfti til að
matbúa gulrætur og græn-
ar baunir, en á þeirri til
hægri var grænmetið niður-
soðið, enda hreyfingamar
mun færri og umstangið
minna.