Þjóðviljinn - 25.01.1955, Blaðsíða 6

B) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 25. janúar 1955
IMÓOVIUINN
Útgefandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurinn.
Hitstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fróttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfl Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði I Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Herðum undirskriftasöfnunina
Svo sem kunnugt er hóf Andspyrnuhreyfingin á s.L hausti
söfnun undirskrifta undir áskorun þess efnis, að Alþingi neytti
réttar síns og segði upp hemámssamningnum frá 1951, og
krefðist þess að herinn færi alfarinn úr landi. Að söfnun þessari
standa auk Andspyrnuhreyfingarinnar sjálfrar, Sósíalistaflokk-
urinn, vinstri armur Alþýðuflokksins og Þjóðvarnarflokkurinn.
Auk þess er vitað að mikill fjöldi fólks, sem fylgir Framsókn-
arflokknum að málum er hersetunni andvígur, og einnig mun
sú andstaða ná töluvert inn í raðir Sjálfstæðisflokksins. Þannig
mun óhætt að fullyrða að mikill meiri hluti þjóðarinnar er í
hjarta sínu hersetunni andvígur, *og engir fylgjandi aðrir en
þeir, sem algjörlega hafa látið blinda sig með óraunhæfum
áróðri um erlenda innrásarhættu úr annarri átt, sem engin var
til, eða hyggjast nota hinn bandaríska her sem bakhjarl- í stjórn-
mála- eða stéttaátökum innanlands. Og þeir eru því miður of
margir. Hins vegar hefur verið reynt af blöðum og öðrum
áróðursmálgögnum stjórnarflokkanna að lægja þessa mótmæla-
öldu.
Reynt hefur verið að slá á strengi óttans. Óttans við það,
að einstaklingurinn yrði látinn gjalda þess í einhverri nrynd ef
hann gerðist svo djarfur að sýna íslenzka hollustu í þessu efni.
Enn fremur hefur verið reynt að slá á strengi þess ótta, að ef
við misstum hernaðarvinnuna, þá fengjum við atvinnuleysi og
örbirgð að launum. Þá hefur i þriðja lagi verið reynt að slá á
Strengi vantrúarinnar, og því haldið fram, að barátta sem þessi
geti engan árangur borið, þar sem við séum svo fúmennir og smá
ir í samanburði við það mikla herveldi sem við eigum í höggi við.
Séu þessi rök skoðuð ofan í kjölinn reynast þau öll falsrök.
Jafnvel þótt ekkert sé efast um vilja valdhafanna til þess að
láta einhvers konar hefnd koma fram við þá, sem undir þessi
skjöl skrifa, þá verður sá vilji vitanlega máttlaus gagnvart öll-
um þeim fjölda, sem valdhafarnir hafa móti sér í þessu máli,
og því máttlausari sem þeir verða fleiri.
Auk þess munu nöfn þeirra er skrifa, ekki verða birt opinber-
lega, heldur fengnir ákveðnir aðilar, sem ekki verða rengdir, til
að votta undirskriftirnar. Enn fremur má á það benda að þeir
sem vinveittir eru stjórnarflokkunum, og reyna þó að koma
þessari hugsun inn hjá öðrum, eru í raun og veru að kveða
•upp yfir flokkum sínum þann svívirðilegasta dóm sem þeir geta.
Þá er það ekki síður blekking, að hernaðarvinnuna þurfum við
tii atvinnubóta. Með því að halda þeirri firru fram, er raun-
verulega sagt, að land vort geti ekki brauðfætt þjóðina, og þar
með er einnig sagt að hún geti enga framtíð átt, þvi ekki getur
hún um alla framtíð lifað á erlendri hernaðarvinnu.
• Nei, hver maður veit að framleiðslumöguleikar okkar eru því
nær ótæmandi og markaðir okkar nægir, og þess vegna er allt
talið um nauðsyn herstöðvavinnunnar til atvinnubóta ein hættu-
legasta blekkingin sem fram hefur verið borin í þessu sam-
bandi. Hitt er sönnu nær að bezt hefur íslenzku þjóðinni vegnað,
þegar hún hefur lagt mest kapp á að hagnýta náttúrugæði síns
eigin lands, með eigin framleiðslutækjum, og sem mest óháð
erlendum áhrifum.
Þá er vantrúin á það, að starfsemi þessi beri árangur. Ef
reynt er að örfa vanmáttarkennd þjóðarinnar gagnvart því,
hættulega ástandi sem hún er í, er það sama og segja henni að
gefast upp. En svo er nú samt, sem betur fer, ástand umheims-
ins þannig, að jafnvel herveldi eins og Bandaríkin geta ekki far-
ið öllu sínu fram gagnvart vopnlausri smáþjóð eins og Islend-
ingum. Almenningsálitið í heiminum er voldugt afl einmitt á
okkar tímum, þegar kúgun og nýlendupólitík auðvaldsstórveld-
anna er að sigla sitt lokaskeið. Ef mikill meirihluti íslenzku
þjóðarinnar undirritar kröfuna um að herinn hverfi brott, þá
munu Bandaríkin áreiðanlega ekki treysta sér til að sitja hér í
trássi við landslýð allan. Og meðan ekki næst sá fullkomni
árangur að herinn hverfi brott, hlýtur barátta okkar öðrum
þræði að beinast að því, að þjóðin haldi menningarlega velli
gagrcvart óheillaáhrifum hersetunnar. Og hver sú andstöðu-
bylgja, sem fylgi nær, verður snar þáttur í því að efla menn-
ingarlega viðspyrnu, og þannig draga úr þeirri hættu að þjóð-
in komi meira eða minna skemmd út úr átökunum þegar loka-
markið næst.
Aístaða íhaldsins til „raunhæfu lausnarinnar":
Aðeins mánuður síðan íhaldiðfelldi síð-
ast að byggja íbúðir í stað bragganna!
Þegar Gunnar Thoroddsen
þurfti að finna „rök“ fyrir því
á bæjarstjórnarfundinum s. 1.
fimmtudag að bærinn léti sig
engu skipta rannsókn á við-
gerðarþörf bragganna vegna
vetrarkuldanna og héldi að sér
höndum um almenna hjálp til
þeirra sem ekki hafa efni á að
hita braggana nógsamlega upp
í frosthörkunum, varð honum
gripið til kenningarinnar um
að það væri svo kostnaðarsamt
og því skynsamlegra að verja
fé til að byggja varanlegar í-
búðir yfir fólkið.
Að sjálfsögðu tók Morgun-
blaðið upp ummæli borgar-
stjóra síns og Vísir vill heldur
ekki láta sitt eftir liggja Á
laugard. segir heildsalablaðið í
„leiðara'* sem helgaður er „út-
rýmingu bragganna": „Á
braggamálinu er til aðeins ein
raunhæf lausn, og það er að
únnið verði af sem mestu
kappi við að reisa nýjar íbúð-
ir og dreifa kröftunum sem
allra minnst, svo að hinar nýju
íbúðir verði teknar í notkun
sem allra fyrst og hægt að
fjarlægja braggana."
Vel á minnst Vísir sæll! En
fyrir mánuði síðan felldi íhald-
ið í bæjarstjórn eftirfarandi
tillögu frá sósíalistum:
„Með tilliti til hinnar í-
skyggilegu þróunar í hús-
næðismálum höfuðstaðarins
tmdanfarin ár, ályktar bæj-
arstjórnin að hafa forgöngu
um eftirtaldar byggingar-
framltvæmdir á árinu 1955 í
framhaldi af Bústaðavegs-
húsunum og raðhúsabygg-
ingaframkvæmdunum: v
1. Hafin verði bygging
400 íbúða, sem sérstaklega
verði ætlaðar því fólki, sem
býr í herskálum og öðru
heilsuspillandi húsnæði.
2. Hafin verði bygging 100
tveggja herbergja íbúða,
sem leigðar verði ungu ný-
giftu fólki.
3. Hafin verði bygging 50
smáíbúða, hentugra fyrir
einstæðar mæður, sem hafa
böm á framfæri sínu.
Heiinilt er borgarstjóra,
með samþyltki bæjarráðs, að
taka hagltvæmt lán til að
hrinda þessum byggingum í
framkvæmd á þessu ári.“
Já, íhaldið felldi tillöguna og
það er ekki í fyrsta skipti sem
það hefur að engu raunhæfar
tillögur og ábendingar um í-
búðabyggingar í stað bragg-
anna. Allar slíkar tillögur hef-
ur íhaldið fellt í heilan áratug
og þess vegna er ástandið eins
og það er: Fleiri fjölskyldur
í bröggum og öðru óhæfu hús-
næði en nokkru sinni fyrr.
Áhugi íhaldsins hefur aldrei
beinzt að „raunhæfri lausn" á
húsnæðismálunum. Áhugamál
þess er aftur á móti að gæð-
ingar þess og braskaralýður
geti grætt ótakmarkað á neyð-
inni og húsnæðisskortinum.
Það talar fyrst um „raunhæfa
lausn" þegar brýn nauðsyn er
á neyðarráðstöfunum og að
fljótt sé brugðizt við til að
firra íbúa bragganna hættu á
heilsutjóni og kannski lífs-
háska. En það sem fyrir því
vakir er að hindra alla aðra
hjálp en þá sem er nógu auð-
mýkjandi fyrir fólkið. Öllum
raunhæfum byggingarfram-
kvæmdum sem gætu útrýmt
bröggunum á skömmum tima
er ihaldið andvígt. Það vill við-
hald bragganna, viðhald hús-
næðisskortsins, viðhald gróð-
ans hjá þeim sem gera sér
húsnæðisneyðina að féþúfu. Sú
er stefna íhaldsins í verki, það
sannar reynslan. Ummæli borg-
arstjórans, Morgunblaðsins og
Vísis eru aðeins ætluð í blekk-
ingarskyni, þau eiga að varpa
ryki í augu þess almennings
sem fordæmir réttilega af-
stöðu íhaldsins til þess að
braggabúarnir fái þá hjálp sem
nauðsynleg er til að afstýra
neyðarástandinu í braggahverf-
unum.
Jónas Þorbergsson sjötugur
Stundum berast manni merk
tíðindi síðar en skyldi. Svo
er um sjötugsafmæli Jónasar
Þorbergssonar fyrrum útvarps-
stjóra. Það er um garð gengið,
þegaÁ þetta greinarkorn kem-
ur á prent. Við það verður nú
að sitja. En eigi er þar með
'sagt, að síður fylgi hugur máli,
er honum eru nú sendar afmæl-
iskveðjur og heillaóskir, þó að
þær komi eftir dúk og disk.
— Jónas Þorbergsson er
Þingeyingur að ætt, fæddur að
Helgastöðum í Reykjadal 22.
janúar 1885, sonur Þorbergs
bónda Hallgrímssonar, er þar
bjó og Þóru Hálfdánardóttur
konu hans. * Hann ólst upp
heima í héraði, einatt við
þröngan kost og aðstæður, sem
veittu námfúsum unglingi lítil
skilyrði þess að sinna hugðar-
efnum sínum. Samt auðnaðist
honum að hefj'a nám í Gagn-
fræðaskóla Akureyrar, og var
þá kominn yfir tvítugt, en það-
an lauk hann prófi árið 1909.
Síðar fór hann til Vesturheims,
en hvarf þaðan heim aftur eft-
ir fárra ára dvöl. Áratuginn
1920—1930 stundaði hann
blaðamennsku og var fyrst rit-
stjóri Dags á Akureyri, en síð-
an Tímans í Reykjavík. Alþing-
ismaður var hann um þriggja
ára skeið, frá 1931—1933. Ár-
ið 1930 var hann skipaður út-
varpsstjóri, er Ríkisútvarpið
var stofnsett, og því starfi
gegndi hann í rúma tvo áratugi.
Það geta ekki orðið skiptar
skoðanir um það, að Jónas hafi
iijg
L.. ___
Jónas Þorbergsson
unnið mikið og merkilegt braut-
ryðjendastarf með því að korría
þessari nýju menningarstofnun
á fót og svo vel á rekspöl sem
raun ber vitni um, því að þar
á vissulega enginn einn maður
jafnmikinn hlut að máli sem
hann.
Jónas Þorbergsson er gáfu-
maður, Imeigður til bókmennta
og lista og ágætlega ritfær, eins
og ritgerðir hans og blaðagrein-
ar bera glögglega með sér.
Hann er maður hugsandi og
hleypidómalaus, hjálpsamur og
trygglyndur. Nokkur vísbending
um mannkosti Jónasar eru þær
almennu vinsældir meðal hins
fjölmenna starfsliðs Ríkisút-
varpsins, sem hann naut jafn-
an, meðan hann var útvarps-
stjóri, en þar frá munu hafa
verið mjög fáar undantekning-
ar. Þessir og aðrir vinir og
kunningjar munu senda honum
margar hlýjar kveðjur í tilefni
sjötugsafmælisins.
Björn Franzson
521
fyrlr 8 rétta
Úrslit getraunaleikjanna
laugardag:
Aston Villa 3 — Blackpool 1
Burnley 0 — Newcastle 1
Chelsea 0 — Manch. City 2
Huddersfield — Cardiff frestað
Leicester — Everton frestað
Manch. Utd 1 — Bolton 1 x
Preston 3 — W.B.A, 1 1
Sheff. Utd — Arsenal frestað
Sunderland 2 — Portsmouth 2 x
Tottenham 7 — Sheff. Wedn. 2 1
Walves 2 — Charlton 1 1
Liverpool 4 — Blackburn 1 1
Vegna þíðu í Norður-Englandi
féllu nokkrir leikir niður, þar
sem vatnsflaumur gerði velli ó-
nothæfa. Bezti árangur reyndist
8 réttir en aðeins 9 leikjanria á
seðlinum gátu farið fram. Voru 5
seðlar með 8 réttum, og 4 með
kerfi, sem gefa hvert 253 kr.
1. vinningur: 157 kr. fyrir 8
rétta (5).
2. vinningur: 16 kr. fyrir 7
rétta (97).