Þjóðviljinn - 30.11.1955, Qupperneq 7

Miðvikudagur 30. nóvember 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
C1* — — ■ ■■■ — ■ ■ ■■ —
Sameiningarflokkur al-
þýðu — Sósíalistaflokkur-
inn sendir þér sínar beztu
heillaóskir á sextugsafmœl-
inu og þakkir fyrir þá ára-
tuga fórnfúsa baráttu fyrir
rétti og valdi hins vinnandi
manns sem þú hefur háð í
verklýðshreyfingunni, sam-
vinnusamtökunum og á Al-
þingi Islendinga. Alþýða Is-
lands mun lengi minnast
hetjulegrar baráttu þinnar,
þegar hörðust voru átökin í
stéttabaráttu hinnar ungu
alþýðuhreyfingar og verka-
lýður Vestmannaeyja vann
með harðfengi fyrstu sigra
sína undir forustu þinni og
félaga þinna.
Miðstjórn
Sósíalistaflokksins
I Vestmannaeyjum stendur
eitt hús, sem í mínu ungdæmi
var kallað Bolsastaðir! Bolsar
voru slæmir menn. í Rúss-
la.ndi brenndu þeir kirkjur og
misþyrmdu prestum á hrylli-
iegan hátt. Hérlendis voru
þeir að vísu ekki eins afleitir
en nógu slæmir samt. Þeir
æstu verkalýðinn upp, heimt-
uðu hærra kaup og vildu taka
allt af þeim sem eitthvað
áttu. Og svo framvegis. Ja,
hvílíkir menn.
Það hlaut næstum að vera
einhver óvenjuslæmur bolsi,
að hús hans væri kennt við
þessa voðastefnu. Já, Isleifur
Högnason, húsbóndinn að
Bolsastöðum var óveiju-
„slæmur" bolsi. Hann lét sér
ekki nægja að fara hamför-
um í verkalýðsfélagi og
heimta hærra, kaup handa
körfunum og gangast fyrir
verkföllum, heldur þurfti
hann að rugla fólkið á sviði
verzlunarmála og hann ham-
aðist í pólitíkinni, á fundum,
í bæjarstjóm, á þingi — ja,
það vom meiri lætin.
ísleifur Högnason var um
áratugi meðal fremstu for-
ingja íslenzks verkalýðs.
Hann stóð í þeirri baráttu
meðan hún var hörðust, oft
í fámennum hópi verkfalls-
varða, sem ekki einasta máttu
þola aðkast og háðglósur,
heldur og líkamlegar mis-
þyrmingar stundum. Geklt
jafnvel svo langt, að skotið
var af byssu að Isleifi, þar
sem hann sat á skrifstofu
sinni — hvaða hlutverk sem
þeirri byssukúlu var annars
ætlað. Raunar fer varla
milli mála, til hvers verið er
að skjóta á menn úr byssum,
svona yfirleitt. — Hverja
þýðingu starf ísleifs og sam-
herja hans hefur haft á
frumbýlingsárum verkalýðs-
hreyfingarinnar, svo og á ár-
um kreppu og atvinnuleysis,
getur hver maður sagt sér
sjálfur.
Þá var ísleifur frumkvöð-
ull samvinnuhreyfingarinnar í
Vestmannaeyjum og einn af
ötulustu forystumönnum
þeirrar stefnu í landi hér.
Hann stjórnaði með prýði
kaupfélaginu „Drífandi" í
Eyjum, meðan sætt var fyrir
íhaldssjónarmiðum stjórnar-
innar. Kaupfélag verkamanna
í Vestmannaeyjum var stofn-
að 1931 fyrir forgöiigu Isleifs,
og veitti hann því forstöðu á
annan tug ára. Óx það stöð-
ugt og dafnaði undir stjóm
hans og varð höfuðvígi alþýð-
unnar í Ej-jum í verzlunar-
málum.
Jafnframt. þeim umfangs-
miklu störfum, sem liér voru
nefnd, gegndi ísleifur jafnan
forystuhlutverki í stjómmála-
baráttunni. Hann átti um
langt skeið sæti í bæja rstjórn
Vestmannaeyja, ávallt í flokki
hinna róttækustu og annaðist
þá rnörg umfangsmikil nefnd-
arstörf. Oft var hann þá einn
síns liðs, en stóð jafnan
traustan vörð um liagsmuni
alþýðunnar gegn ofríki kaup-
manna og atvinnurekenda og
meiri hlu ta valdi bæja rstjómar-
innar. ísleifur var einn af
þrem fyrstu fulltrúum rót-
tækrar islenzkrar alþýðu (á-
samt Brynjólfi Bjamasyni og
Einari Olgeirssvni) á Alþingi.
Var það flestra mál, jafnt
samherja sem andstæðinga, að
eigi heíði íslenzk alþýða
getað valið sér betri foringja,
að því er snerti mannkosti og
hæfileika.
Oft og lengi kom það í hlut
Isleifs að bera veg og vanda af
í-itstjóm og útgáfu Eyjablaðs-
ins og annarra málgagna al-
þýðunnar í Eyjum.
Hér hefur verið drepið á
nokkur af hinum margþættu
st.örfimi ísleifs Högnasonar —
og aðeins á þvi skeiði ævi hans
sem mér er kunnast. meðan
hann dValdist í Eyjum. Geri
ég ekki ráð fyrir, að hann
kunni mér neinar þakkir fyrir
skrif þetta né kæri sig um lof-
ræður — hann er ekki maður
slíkra hluta.. En samt þykir
mér vel við eiga — og raun-
ar ekki hægt að kornast hjá
— úr því minnzt er á ísleif
sextugan, að honum séu þökk-
uð hans miklu og góðu störf í
þágu alþýðunnar. Henni hef-
úr hann helgað líf sitt og
starfskrafta og unnið málstað
hennar meira gagn en flesta
grunar — sízt hann sjálfan.
Siíkt má ekki gleymast.
Óverðugt væri að minnast á
langan starfsferil Isleifs
Högnasonar í þágu íslenzkrar
alþýðu og flytja honum þakkir
fyrir, án þess að minnast um
leið hinnar ágætu konu hans,
Helgu Rafnsdóttur. Ekki ein-
asta það, svo sem títt er um
góðar konur, að hún hafi stutt
mann sinn og styrkt og verið
honum góður og uppörfandi
félagi í störfum hans, heldur
hefur hún og sjálf tekið virk-
an þátt í hagsmuna-og stjórn-
málabaráttu alþýðunnar á
margvíslegan hátt.. Hennar
störf í þeini baráttu eru kapí-
tuli útaf fyrir sig og hann
ekki smár. Það er því tvöföld
ástæða til að færa einnig henni
verðugar þakkir.
Bið ég að lokum þau ágætu
Bolsastaðahjón velvirðingar á
þessum fáu og fátæklegu orð-
um — en þau eiga að tjá
einlægar þakkir mínar fyrir á-
nægjulegar stundir samveru
og samstarfs og innilegar af-
mælisóskir.
Arni úr Eyjum.
Kæri ísleifur minn.
Mikið er að vita h\'að tíminn
getur liðið fljótt. Það er nú
bráðum hálfur annar áratug-
ur siðan kynni okkar hófust að
róði með óvæntri samsetu á
hinu háa Alþingi, þar sem þú
stóðst öndverður í andskota-
í'lokkinum miðjum, meðan ég
lyppaðist niður í sætið milli
þeirra Péturs ®g Vilmundar,
yfirkominn af hita og svækju
á sál og líkama. Svo vorum við
búnir að lifa hálfa öld áður en
við vissum af og nú taka tug-
irnir við hver af öðrum — eða
ertu kannski ekki sextugur í
dag? Þannig er mannlífið. Og
ekki vil ég fortaka að mér sé
einskonar fróun i þeirri stað-
reynd að þú verður þó ævin-
lega eilítið eldri en ég. Þannig
er manneðlið.
Og nú eru meira að segja
liðin þrjú ár siðan við flugum
saman, ásamt fleiri góðum fé-
lögum, austur í morgunsárið
— yfir fjöll og firnindi, skóga,
sléttur, eyðimerkur, unz múr-
inn mikli hlykkjaðist eins og
slanga fyrir sjónum okkar og
fyrirheitna landið blasti við. í
því ógleymanlega' æfintýri upp-
götvaði ég ekki einungis dýrð
mannsins í heild þegar hann
fagnar nýrri tilveru að unnum
sigri — ég sannreyndi einnig
með nýjum hætti þinn per-
sónulega kjarna: djúpsetta þrá
þína eftir réttlátu samfélagi,
heitan og einlægan samfögnuð
þinn með hinum kúguðu, sem
risnir voru til einhuga lífsvit-
undar, vökulan og óþreytandi á-
huga þinn fyrir smáu og stóru í
forkunnlegri nýbyggingu kín-
verska alþýðulýðveldisins.
pað var stórkostlegt ferðalag.
Það var eins og við værurn al-
staðar umkringd fögnuði eilífr-
ar æsku. Þá var nú ekki verið
að telja höfuðhárin né sýta lit
þeirra. Þá varstu ekki þess-
legur að standa nær sextugu,
enda virtist mér „sú Iitla“ ekki
gefa þér þannig lagað auga,
þrátt fyrir föðurlega tilburði
þína, þar sem þið svifuð um
hinar sólvermdu götur Kanton-
borgar með glóð suðræns him-
ins yfir höfðum ykkar. En af
því verður ekki fleira sagt hér
—- því skal ekki einu sinni
verða hvíslað i eyra þiniiar
yndislegu konu.
Nú vill svo einkennilega og
giftusamlcga til að á þessum
afmælisdegi þínum eru á förum
héðan af landi miklir aufúsu-
gestir þaðan að austan: full-
veðja snillingar í dáðustu forn-
list þjóðar sinnar sem fært
hafa okkar þjóð heim sanninn
um ekki aðeins kínverska há-
mennt, heldur og kínverska
ástúð og ríkan viija til frið-
vænlegra menningarskipta. Ég,
sem þekki hug þinn til gest-
gjafa okkar forðum, veit að
meiri afmælisgleði gat þér ekki
hlotnazt. Og kunnugir vita
skerf þinn til þess að slíkt
niætti takast.
Aðra verðleika þína munu
þessar fáu línur ekki rekja —
það munu aðrir mér hæfari
gera. Langa baráttu fyrir mál-
stað álþýðunnar mun sigur
hennar, einnig hér, að Ivktum
umbuna. Ég vildi aðeins á þess-
um mörkum ævi þinnar mega
senda þér og þínum hugheilar
árnaðaróskir f.yrir margar góð-
ar og glaðar stundir í ykkar
ranni. Fimmtugur, sextugur,
sjötugur: hárin og árin skipta
minnstu máli, ísleifur minn —
það sem máli skiptir er að hita-
magn fari um önd þegar hug-
sjónir rætast, að geta orðið
ungur og nýr við það að sjá
sannleikann brjótast gegnum
þjáningu og dauða sem fyllra
og fegurra líf. — Gambí, góði
bingdáti!
Jóhannes úr Köthun.
í dag er afmælisdagur ís-
leifs Högnasonar. Af því tilefni
rifjast upp í huga mér fjöl-
margir atburðir liðinna daga,
þar sem við rauðliðarnir í Eyj-
um, í mismunandi stórum hóp-
um, unnum að framgangi á-
hugamála okkar, fögnuðum
unnum áfanga eða auðguðumst
að lífsreynslu í ósigri, en burð-
arásinn í allri starfseminni var
jafnan afmælisbarn þessa dags.
Þegar kynni okkar ísleifs
hófust, hafði hann þegar marga
hildi háð og á ýmsu gengið um
sigursæld hinnar kornungu
verklýðshreyfingar, sem hann
stóð í brjóstvörn fyrir. Kaup-
mannavald það, er við var að
etja, hafði lítinn skilning sýnt
hinu vaknandi þjóðfélagsafli,
verklýðshreyfingunni, en þar
á móti orðið allvel ágengt i að
æsa óframsýna liðsmenn sína
til bardaga i vinnudeilum.
Ég hafði, þegar ég var á
barnsaldri, séð ísleif bíða lægra
hlut í verkfallsslag, eins og
það var kallað. — Ekki datt
mér þá í hug að maðurinn
mundi reyna öðru sinni að
leggja til slikra átaka.
En nú, þegar ég þekki ísleif,
veit ég, að enginn ósigur getur
liindrað hann í þvi að berj-
ast til þrautar fyrir málstaA
alþýðunnar — vígiínan getur
sveigzt íram og aítur — það
getur skipzt á vörn og sókn,
en baráttan heldur áfram.
Tveir eru einkum þeir kost-
ir i fari ísleifs Högnasonar,
sem ég dái. Annar er sá, hve
vel hann kann að taka ósigrí
og hef ég þegar nefnt af því
dæmi. Hinn er dugnaður hans
og þrek.
Á þeim árum, sem ég hóf
samstarf við ísleif, þá var hann
kaupfélagsstjóri við velstætt
og upprennandi félag, vann þar
alla daga af kappi og áhuga
meira en nú tíðkast almennt
hjá forstjórum.
Það mundi vissulega marg-
ur hafa látið þar við sitja og
þótt hinn nýtasti maður. En
það gegndi hreint ekki því
máli um ísleif.
Á kvöldin safnaðist að hon-
um einn starfshópurinn af öðr-
um til að sinna þeim verkefn-
um, sem að kölluðu hverju
sinni í bæjar-, verklýðs- og
þjóðmálabaráttunni.
Ég minnist þess t. d. að eitt
kvöldið unnum við að því fjór-
ir saman að fjölrita Eyjablaðið,
málgagn okkar í Eyjum, en það
kom þá jafnan út fjölritað
oft vel vandað að frágangi og
myndskreytt — því ísleifur er
ágætur teiknari.
Þegar því verki var að ljúka
upp úr miðnætti hafði það bor-
ið inn í orðræður okkar, að
þýzkt skemmtiferðaskip með
mörg hundruð farþega væri
væntanlegt til Eyja þó næsta
morgun.
ísleifur lét þá strax orð liggja
að því, að ó slíku skipi mundi
einkum ferðast yfirstéttarfólk
þriðja ríkisins, sem kynni vet
blóðveldi Hitlers og hefði ekki
þungar áhyggjur af aðföruin
þeim, sem þýzk verkalýðshreyf-
ing var beitt eða leiðtogar
hennar. Taldi hann vel þess
vert, að lofa þeim, er þar færu
á skrautfleyi, sjá, að einnig hér
væri hryðjuverkum nazista
mótmælt.
Var nú vakið upp í nokkr-
um húsum, þar sem ungir og
ósporlatir félagar okkar
bjuggu. Síðan voru móluð víg-
orð á húsveggi við landtöku-
stað og einnig ó breiða lérefts-
borða — og að morgni þöndu
ósofnir menn út kröfuna um
frelsi til handa þýzkum verka-
lýðsleiðtogum og heillaóskir
til þýzka kommúnistaflokks-
ins.
Auðvitað varð úr þessu felu-
leikur við lögregluna, því þá
taldi hún ekki meiri þörf á að
grípa aðra menn en þá er
sýndu Hitler virðingarleysi.
Og þennan dag vann ísleif-
ur enn í sínu kaupfélagi —
hvort hann hefur tekið sér fri
næsta kvöld, það veit ég ekki.
I dag er svo Isleifur Högna-
son sextugur og það er liðin
tylft ára síðan við Vestmanna-
eyingar hættum að njóta starfs-
krafta hans. En í dag munu
margir Eyja-menn minnast
hans með hlýjum hug og árn-
aðaróskum.
Karl Guðjónsson
í dag er ísleifur Högnason
sextugur og á ég bágt með
að trúa því, að rúm þrjátiu ár
séu liðin frá því er ég fyrsfc
var svo lánsamur að njóta vin-
áttu hans. Munu allir, sem
Framhald á 9. síðu.
Isleiíur Hösnason

sextusiur í dag