¦0) — ÞJÓÐVILJINN —- Miðvikudagur 9. marz 1960 Miðvikudagur 9. marz 1960 — ÞJÓÐVILJINN — (7 I t 1 58i I TTtt *• *¦» «*•»¦ «a Ea 3S g§ r.c: § Utc: fctr • •**« s ¦sxt m ***** cií: ¦s n iíifa H3Í ::» :s* 13 rsa. iHÍ 5!i K-"4I ísií! 1 JÍ!Í I síi Mt' [S & ur ¦r-t *n ¦ -* rn: IVILJINN TJtgefandi: SameinlnEarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurlnn. — Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Maenús Torfi Ólafsson. Blg- urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnús^on. * — Bitstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 línu-O. — Askriftarverð kr. 35 á mán. — Lausasöluv. kr. 2. Prentsmiðja ÞíóSviljans. t2i WJt ua Viðreisn atvmnuleysisins llvers vegna reyndist allt sem gengislækkun- "¦ arflokkarnir sögðu 1950 um blessunarleg •áhrif géngislækkunar á atvinnulíf og efnahags- líf íslendinga blekking tóm og öfugmæli? Þá var líka sagt að með gengislækkuninni væri ver- ið að leggja grunn að blómlegu . atvinnulífi, að heilbrigði í öllu efnahagskerfinu. Þá var líka sagt að kjaraskerðingin væri aðeins stundar- fyrirbæri, gert til þess að hægt væri að hverfa frá hvimleiðu styrkjakerfi. Tfvernig fór rrteð þessa spádóma gengislækkun- M armannanna fyrir rúmum áratug? Ekki vantaði að þá eins og nú væru þeir byggðir á útreikningum sprenglærðra „sérfræðinga", ný- kominna úr námi og starfi hjá mestu auðvalds- þjóð heimsins, Bandaríkjunum. Þeir reiknuðu og reiknuðu vikum og mánuðum saman, og sam- kvæmt útreikningum þeirra átti kjaraskerðingin að vera lítil, dýrtíðaraukningin átti að verða ein 11 stig til hækkunar. En ekki hafði þjóðin un- að við gengislækkunina nema níu mánuði þegar dýrtíðaraukningin mældist á ófullkominni vísi- tölu hvofki meira né minna en 27 stig. Með þetta í huga og það sem fram er komið um reikn- ings.kuns.tir hagfræðinganna sem undirbjuggu gengislækkunina sem nú er nýgerð, er mjög sennilegt að dýrtíðaraukningin af völdum henn- ar verði að meðaltali 40%, og voru færð að því rök í umræðunum á Alþirigi. /\g ekki fór betur með þá fullyrðingu. að verið væri að gera atvinnuvegunum kleift að standa á eigin fótum. Ekki var ár liðið frá geng- 'islækkuninni 1950 er ríkisstjórnin neyddist til að játa uppgjöf kerfis síns og taka upp báta- gjaldeyriskerfið, og svo var farið í hverjar upp- bæturnar af annarri. Og það sem sósíalistar höfðu sagt fyrir um atvinnuleysið reyndist rétt. Þegar tvö ár voru liðin frá gengislækkuninni kom í ljós við athugun verkalýðsfélaganna í Reykjavík að um tvö þúsund meðlima þeirra voru atvinnulausir. Það þýðir lítið fyrir gengis- lækkunarmennina að afsaka sig með Kóreustríði og aflabresti. Sjálft kefrfi þeirra e.r og hefur reynzt óhæft til lausnar á vanda íslenzks efna- hagslífs. T^eir vita þetta sem að „viðreisninni" standa, * en þeir ætlast til að jafnframt eymd og fá- tækt alþýðunnar verði hinir ríku ríkari og verkalýðshreyfingin hálflömuð. Hermann Jónas- son, fyrrverandi forsætisráðherra, sagði frá því_ á Alþingi fyrir skömmu að hann hefði rætt við þá hagfræðinga sem mest hafa undirbúið „við- reisnina" nú um svipaðar leiðir þeim sem nú væru farnar, og þeir hefðu játað alveg hrein- skilnislega að þetta kerfi væri óframkvæman- legt án atvinnuleysis, atvinnuleysi væri með nokkrum hætti einn þáttur þess. „Hæfilegt at- vinnúleysi" á að draga úr kaupgetu manna og framkvæmdum, láta verkamenn fara að keppa um hvert handtak og verða sljórri fyrir því að bæta kjör sín og beita samtökum sínum, bara ef þeir geti haldið vinnunni. Þannig reiknar rík- isstjórn Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins, svona kaldrifjað er efnahagskerfi hennar, ^þann- ig er „viðreisn" hennar. -ÚIT I 1! »« Þegar frumvarp ríkisstjórnarinnar um ir lá fyrir alþingi efndi Stúdentafélag sögumenn voru dr; Bénjaníiín Eiríkssori Um áraskeið hefur þaö verið hefð að félagsins, en nú brá svo viö að fulltrúar í veg fyrir að efnahagsmálafundinum voru ekki í neinum vafa um ástæðuna inum fóru talsmenn ríkisstjórnarinnar vert aö láta fleiri en fundarmenn verða Hér birtist fyrri hluti framsöguræðu ur í næsta blaði. gengislækkun og aðrar efnahagsaðgerð • Reykjavíkur til umræðu um það. Fram-. og Haukur Helgason barikafuiltrúi. útvarpa umræðum á fundum Stúdenta- stjórnarflokkanna í Útvarpsráði komu yrði útvarpað. Þeir sem fundinn sátu fyrir þessari furðulegu afstöðu. Á fund-- svo gersamlega halloka að ekki þótti vitni að. Hauks Helgasonar. Síðari hlutinn kem- R@S© an sem ekki mótti útvarpa Formaður, góðir stúdentar og aðrir áheyrendur, i Hinn 29. nóvember 8.1. -flutti fcrstjóri Efnahagssam- vinnustofnunar Evrópu, Ser- gent, fyrirlestur í hátíðarsal Háskclans. Hann talaði um efnahagsmál íslenzku þjóðar- innar með sérstöku tilliti til viðskiptahorfa íslendinga í - Vestur-Evrópu. Hr. Sergfent kom víða við. Hann talaði um sameiginleg- an markað rí.kjanna sex og um fríverz'unarsvæði hinna sjö Evrópuianda, um hvað ut- anríkisverzlun okkar Islend- inga hefði mjög beinzt að vöruskiptalöndunum, enn- fremur um fiskneyzlu og kartöflurækt. Það, sem vakti sérstaka athygli mína var með hve miklum myndugleik þessi herramaður taldi s;g geta tal- að til okkar Jslendinga. Ekki skal ég draga í efa ágæti * mannsins, en mér er nær að halda að hann þekki' ekki - greinarmun á þorski og ýsu. Svo mikinn ókunnugleik virt- ist mér hann sýna gagnvart íslenzkum viðhorfum. Því minnist ég á þetta er- indi að í því er að finna for- skriftirnar fyrir efnahags- málastefnu núverandi rikis stjórnar. Myndugleiki hr. Ser- gent hefur sýnilega haft til- ætluð áhrif á þá valdamenn, sem nú ráða hér ríkjum. Forskriftirnar, sem hinn er- lendi maður gaf ríkisstjórn- inni, voru taldar upp í nokkr- um töluliðum. í fyrsta )ið stendur evo m.a.: „útgjöld til neyzlu verða að aukast hægar en verið hefur". Setningin er orðuð með klókindum, en inn'hald hennar er umbúðar- laus boðskapur um að draga þurfi úr neyzlu í þessu landi. Þá er annar töluliður, en þar segir svo: „Takmarka þarf útlán bankanna enn meir. Nú er Seðlabankinn skuldbundinn til að veita sjálfkrafa lán með endur- kaupum á afurðavíxlum". Þá segir Sergent: „Draga þarf úr hinni nánu tengingu milli smásöluverðlags, launa og verðlags landbúnaðarvara" Á mæltu máli þýðir þetta krafa um að slíta tengslin á milli verðlagsvísitölu og kaupgjalds. Og enn segir Sergent: „Lagfs;ra þarf allt fjárhags- kerfið þannig, að þeir, sem framleiða til útflutnings, l)eri ekki skarðan hlut og þarfnist ekki aðstoðar rík'sins, og þannig að tekjumyndunin sé í nánara samræmi við arð- bærustu atvinnugreinarnar, en óháðari sérstökum ráð- stöfunum ríkisvaldsins". Þetta er bein krafa um geng- islækkun. Að siðustu gefur hr. Ser- gent þessa forskrift: „Og ég vil bæta við sjöunda skilyrð- inu, sem að mínu áliti er mjög mikilvægt. Gera verður innflutninginn frjálsan, að svo miklu leyti sem frekast er unnt. Ég endurtek það, að þetta skilyrði er bráðnauð- synleg, og við höfum reynsl- una". Ef við nú berum saman of- antaldar forskriftir og frum- varp það, sem hér er til um- ræðu, sjáum við að forskrift- unum er fylgt til hlítar. Það á að draga úr neyzlu þjóðarinnar. Verði frumvarp- ið um efnahagsmál að lög- um þá verður sannarlega dregið úr neyzlunni. Með ýmsum ráðstöfunum, met sjálfri geng'slækkuninni, með minnkahdi atvinna og hækk- uðum vöxtum Það mælir því enginn í móti, að gengislækk- unin ein sér stórhækkar allar erlendar vörur strax og svo aftur síðar margar innlend- ar vörur. Sennilega munu launakjör verkamanna og annarra launþega verða skert um á milli 20-25%. í greinar- gerð fyrir frumvarpinu er að vísu aðeins reiknað með 14% hækkun — sem með öðrum ráðstöfunum verði lækkuð niður í 3%, en rétt mun vera að taka þá fullyrðingu með gát. Við munum öll hvað gengislækkunarstjórnin í marz 1950 sagði. Þá átti hækkunin ekki að vera nema 10-11%. Um næstu áramót þar á eftir kom í ljós að hækkunin hafði numið 27% — og voru þó engin verkföll eða aðrar svokallaðar trufí- anir það árið. Við skulum staldra nok'k- uð við þetta atriði. Hin s.k. visitölufjölskylda er talin hafa 60.900 krónur á ári, en fyrir átta stunda vinnudag hefur Dagsbrúnarverkamað- urinn tæpar 50.00-0 krónur á ári. M.ö.o. Dagsbrúnarverka- manninn vantar um það bil 11.000 krónur á ári til að geta lifað lífi vi'sitölufjöl- skyldunnar. Að hann getur tórað byggist á þeirfi stað- reynd að yfirvinna er fyrir hendi. En athug'ð vel: Þessa yf:r-. vinnu á að afnema, því jafn- framt gengis^ækkuninni á að draga úr atvinnuframkvæmd- um og stórhækka vexti — og kem ég að hvorutveggja síðar. Svo er enn annað, sem skiptir höfuðmáli. í samræmi við áðurnefndar fors'kriftir verður vísitala á kaupgjald afnumin og bönnuð með lög- um. Þrátt fyrir margt vafa- samt í sambandi við vísi- töluna þá hefur hún ætíð reynzt mikil vern.i fyrir alla launþega. Þessarar verndar eiga þeir ekki lengur að fá að njóta og þegar þetta allt er hugleitt: sjálf gengisbreyt- ingin, minnkandi atvinna, hækkaðir vextir og afnám vísitölunnar—þá þarf ekki að hafa mikið ímyndunarafl til að hugsa sér hlut t.d. Dags- bfúnarverkamannsins, haf- andi áfram tæpar 50.000 kr. árstekjur, sem ríkisstjórnin ætlar honum. Ég held að hverjum hljóti að vera ljóst að þessar ráðstafanir, sem ég nú hef minnzt á eru óraunhæfar — óframkvæman- legar. Um skeið hefur islenzk- ur verkalýður búið við til- tölulega góð lifskjör, miðað sennilega við hvaða aðra þjóð sem er. Það liggur því í hlut- arins eðli að þessi sami' verkalýður mun taka þessa áætluðu þróun mála til mjög vandlegrar athugunar. Þá er forskriftin um að. •draga úr útlánum bankanna.; Að vísu er minnzt á aukn- ingu sem nemur 200 milljón- um króna, en miðað ýið toinaK aðrar aðgerðir þá þýðir þetta Ilaukur Helgason stórfelldan samdrátt. Þegar yfirfærslusjóðsgjaldið hækk- aði hér á árunum úr 16% upp í 55% þá jukust útlán bankanna eo ipso — og þrátt fyrir ihaldssama bankapóli- tík um 579 millj. kr. auk gíf- urlegrar útlánaaukningar hjá hinum ýinsu sjóðum. Nú er fyrirhuguð miklu stórfelld- ari aðgerð en hækkunin úr 16% í. 55%. Og samt hugsa valdhafarnir sér, bæði í ríkis- stjórninni og Seðlabalikanum, að lána ekki f'eiri krónur út á hverja framleidda vöru- einingu en hingað til hefur verið gert. Það mætti segja mér að mörgum útgerðar- manninum — svo dæmi sé tek- ið — þætti þröngt fyrir sín- 4im dyrum — og fyrsta af- leiðingin yrði sú að fram-' leiðsla á fiskafurðum, framleiðsla á erlendum gjald- eyri, myndi dragast stórlega saman. Ég tel þennan fyrir- hugaða samdrátt á útlánum bankanna bæði óraunhæfan og óframkvæmanlegan. ÞS er forskriftin um áð gera sem mest af innf.utn- ingnum frjálsan. Til þess að það verði kleift stendur til að taka að láni a'lt að 800 milljónir króna í dollurum — og sérstaklega er fram tekið að þetta lán megi ekki nota til fjárfestingar í fyrirtækjum er gætu framleitt gjaldeyri eða sparað gjaldeyri. Þessu láni, sem raunar er kallað gjaldeyrisvarasjóður, er ætlað það eitt hlutverk að Verða notað til kaupa á neyzluvör- um. Það er nú eitt út af fyr- ir sig harla einkennilegt, að þegar gjaldeyásviðskipti okk- ar við útlönd og erlendar skuldir okkar eru notaðar sem höfuðröksemd fyrir nauðsyn þess að grí])a verði til stórfelldra aðgerða eins og raun ber vitni að þá skulj hafizf handa með þvi að taka , stórt er^ent lán —¦ eingöngu til neyzlu. Það er þó önnur hlið máls- ins, sem ég tel vera miklu alvarlegri. Meiningin er að gefa 60% af innf'.utningnum frjálsan. Það þýðir að verið er að reyna að be'na meir af viðskiptum okkar við hin vestrænu ríki. Og kemur þá margt til athugunar. Fyrst er það, eins og allir vita, að skapazt hafa í Vestur-Evrópu tvær markaðsblakkir, sam- komulag landanua sex, sem kennt er við Róm, og sam- komulag fríverzlunarsvæðis- landanna sjö, sem gert var í Stockhblm. Öll þessi lönd til- Erhestjne - R'ose hét hú:i, konan sem fyrst varð til þess að hefja við hún merki kvenréttindabaráttunnar í Bandaríkjum Norður-Amer- íku ' . Hún var fædd 13. des. 1810 i Póllandi. Faðir hennar var pólskur gyðingur og kenni- maður. Ung að árum lenti hún á öndverðum meiði við foreldra sína út af trúmálum. Hún yfirgaf þ'á heimili sitt og fór til ÍBerlínar. Þar stund- aði hún nám í tvö ár. Eftir að hafa ferðazt um ýms lönd Evrópu fór hún til Englands árið 1832. Þar varð hún fyr- ir mi'klum áhrifum frá Robert Owens, og þeirri nýju siða- kenningu sem hann boðaði, en hún hafði jafan verið frá- hverf trúarbrögðum. Tók hún þá að aðhyllast sósíalska lífs- skoðun. í Englandi gif tist hún oweníta, William Ella Rose. Þau hjónin fóru til New York vofið 1836. I Bandaríkjunum hóf Erne- stine Rose að vinna að þjóð- félagsmálum. Aðal áhugamál hennar urðu réttindamál kvenna og afnám þrælahalds, hún bar t.d. fyrst allra fram þá kröfu að konur skyldu erfa eiginmenn sína. Hún Þrír forautryðjendur í baráttunni ívrir friði op réttindum k venna Ernestine L. Rose Framhald á 10. síðu. Ana Betancourt ferðaðist fylki úr fylki í Bandaríkjunum og hélt ræður sem náðu til hvers manns hjarta, og hlaut hún fljótlega nafnið „drottning ræðustóls- ins". En afstaða hennar til trúarbragða, andstaða hennar gegn þrælahaldi og barátta hennar fyrir réttir.dum kvenna aflaði henni harðvítugrar and- stöðu og margra óvina, og þegar Sally Molley telur hana „umdeildustu konu sinna tíma", þá eru' það engar ýkj- ur. ; Ganga hennar í baráttunni fyrir réttindum hinna undir- okuðu var síður en svo nokk- ur dans á rósum, hún var of- sótt af yfirvöldunum, það var gert gys að henni af skiln- ingssljóu fólki, því að það var áreiðanlega enginn hversdags- viðburður á þeim árum að kona kveddi sér hljóðs á þess- uia vettvangi. En Ernestine Rose lét ekki hugfallast, henni brá hvorki við ofsóknir né h^ðsvrði. hún ferðaðist ríki úr ríki og hé't eldheitar ræð- ur. sem fólkið hlustaði á nai'ðusrt. viljust. Ernestine Rose varðveitti sama e'dmóðinn til að berjast fyrir áhusramálum sínum all- an þann tíma er hún var í Bandaríkjunum, eða þangað til þrælahaldið var afnumið. Árið 1876 fór hún aftur til Eng- lands, en þar dó hún árið 1892 83ja ára að aldri. vosi Sultner Berta von Suttner, fyrsti verðlaunáhafi friðarverðlauna Nobels, var óvenjuleg kona og líf hennar var einnig ó- venjulegt. Hún var austurrísk greifadóttir og glæsileg fram- tíð virtist brosa við henni. En faðir hennar dó skyndi- lega, auðurinn tvístráðist og framtíðin var e'kki lengur jafn glæsileg hinni ungu greifa- dóttur. Berta Kinsky fékk stöðu hjá Suttner baróni sem kennslukona og lagskona fjögurra dætra hans. Systurn- ar lærðu fljótt að elska og virða hina ungu kennslukonu, en það lærði þó sérstaklega sonurinn á heimilinu, Artur. Foreldrarnir ætluðu syni s'ín- um ríkara kvonfang og Berta yfirgaf heimilið. Hún fór þá til Parísar og f ékk þar stöðu sem einkaritari Alfreðs Nob- els, þess er fann upp dyna- mitið. Bráðlega fór Berta þó aftur til Vínarborgar, og hún og Artur Suttner léu gefa sig saman. á laun. Því næst fóru ungu hjónin til Káka- siis til vinkonu Bertu. ' Min grelin furstafrúar. Tíu ár • dvaldist Berta þar sem frétta- ritari fyrir stórt dagblað í j Vínarborg. Þegar hún kom aftur til Austurríkis gaf hún út hina fyrstu bók sína, sem hún nefndi „Sálarbúslóð". Stríð þaU'er þá stóðu yfir í álfunni fundu engan hljóm- grunn hjá henni^ fransk- þýzka stríðið megnaði ekki einu sinni að vekja áhuga hennar. Um þetta leyti heyrði Berta Suttner í fyrsta sinn sagt frá alþjoðlegum friðar- samtökum, hún varð strax mjög hrifin, og undir sterk- um áhrifum frá þessum sam- tökum skrifaði hún bókina „Vélaöldin". Einu ári seinna birti hún svo hina frægu bók sína „Niður með vopnin", sem gerði nafn hennar frægt um viða veröld. I fyrstu fékkst enginn útgefandi til að gefa út bókina, en seinna kom í ljós að þarna var metsölu- bók á ferðinni. Árið 1891 stofnaði Berta von Suttner austurrísku frið- arsamtökin og hún var forseti þeirra til dauðadags. Hún gegndi einnig þýðingarmiklu hlutverki 'í hinni alþjóðlegu kvennahreyfingu, sem í þá daga var einskorðuð við aðal og hátt setta borgara. Mark- mið friðarhreyfingarinnar var í þá daga, að fá stjórnar- völd hinna ýmsu ríkja til að setjast að samningaborði, þar sem þau gætu fjallað um af- vopnun og það hvernig friður- inn yrði tryggður Annað friðarþingið sem 'haldið var olli Bertu von Suttner miklum vonbrigðum. Þegar þriðja friðarþingið skyldi haldið skrifaði hún í Friðarvörðinn", blað sem hún ritstýrði þá, á þe^ssa leið: „Þriðja friðarþingið verður að ^vera vel undirbúið. Dagskráin má e'kki vera einskorðuð við herforingia og diplomata af gamla skólanum, heldur verð- ur þingið að vera borið uppi af vilja friðarsinna. það er að segja vilja hins óbreytta fólks, og þennan vilja verða yfir- völdin að virða". Það var mjög athyglisvert að kona, sem siálf tilheyrði efstu stétt- um þjóðfélagsins, skyldi á þessum tíma gera sér ljóst hið mikilvæga hlutverk al- þýðunnar í friðarbaráttunni. 15. september 1914 hafði verið ákveðið að halda 21. al- þjóðlega friðarþingið í Vín. Meðan á undirbúningi þess stóð beindi Berta von Suttner hvað eftir annað þessari spurningu að dr. A. Fried, sem var samstarfsmaður hennar að undirbúningi þingsins: „Er- uð þér viss um að þingið verði haldið?" Þrátt fyrir þennan efa og stríðshættuna, sem lá 'í loftinu, vann hún ótrauðlega að undirbúningi þingsins^ sem þó aldrei var haldið. Berta von Suttner andaðist 21. júní 1914, fimm vikum" áður en fyrri heimsstyrjöldin hófst. Síðustu orðin sem hún mælti voru „Niður með vopnin, segið það öllum. öllum. . . ." Þetta var boðskapurinn sem hún eftirlét þeim heimi sem brátt átti eftir að loga í stríði. En eins og fuglinn Fönix rís upp úr öskunni, þannig hljómar í dag ópið: „Niður með vopnin" hærra og öfl- ugra en nokkru._ "sinni, áður, þetta aðvörunaróp frá fi'iðar- samtökum fólksins hljómaf í dag um gervallan hehn. n- Ana Betancourt var fædd 1834 'í héraðinu Camagiiye á Kúbu. Hún tilheyrði ríkri og mi'kilsmetinni fjölskyldu og fékk góða menntun á þeirra tíma mælikvarða. Um tví- tugt giftist hún mannj sem var eldheitur föðurlandsvinur og ákafur talsmaður þess að losa Kúbu undan harðstjórn Spánverja. Ana tók strax virkan þátt í áhugamálum manns síns og heimili þeirra varð fljótlega samkomustaður fólks sem vann að frelsiln Kúbu, blaðagreinar og ræður voru samdar þar og þeir. sem þurftu að fara rhuldu höfði vegna starfa sinna í þágu föðurlandsins áttu þar jafnan athvarf. Árið 1868 gekk maður henn- ar í lið með skæruliðum, og hún eggjaði hann brennandi hvatningarorðum við brottför- ina. Þanh 4. des. sama ár fyrir- skipuðu spænsku yfirvöldin að handtaka hana, svo að hún varð einnig að yfirgefa heimili sitt. Árið eftir lifði Ana Betancourt þá sögulegu stund að fyrsta stjórnarskrár- uppkastið fyrir Kúbu var gef- ið út. Við það tæ'kifæri hélt hún brennandi hvatningar- ræðu til fólksins. Hún sagði: „Borgarar! Rólegar og undir- gefnar hafa hinar kúbönsku konur beðið þessarar miklu stundar, í dimmum afkimum hafa þær beðið þess að hrinda af sér okinu." Einnig lagði hún mikla áherzlu á það að ef sigur ætti að nást yrðu allir að berjast til hins ýtr- asta. Þá mælti hún brennandi hvatningarorð til kynsystra sinna um að vinna sér jafn- rétti vfð karla oa; barðist: -á móti kynþáttafordómum, sém þá var mikið um á Kúbu, og voru konur í því tilliti jafn- vel verri en karlar. 9. júlí, 1871 var Ana Betan- court handtekin af spænskum yfirvöldum og þess 'krafizt af henni að hún skrifaði manni sínum og bæði hann að hætta skæruhernaðinum. Því neitaði hún eindregið og kvaðst held- ur vilja vera ekkia heiðurs- manis en ^ifirinkona svikara. Var henni þá varnað í fang- elsi, þar sem hún þoldi hræði- lesustu pyntingar. Þar fékk hún tausraveiki, missti hárið og varð blind og minnislaus um tíma. Að lokum losnaði hún þó úr fangelsinu og fór úr landi. Seinna s"éri hún þó aftur til föðurinnd^ fí-'s. Um sein- ustu æviár hennrr er lítið sem ekkert vitað. 1 dag vita menn ekki einu sinni hva;r eða hvenær bessi pfburðq, kúb- anska kvenhetja lét lífið.
Beinir tenglar