Þjóðviljinn - 15.12.1965, Blaðsíða 4

4 SfÐA — ÞJÓÐVlUlNN — Miðvönidagœr 15. desember 1965.
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja, Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 95.00 á mánuði.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Skattstjörn
|Jndanfarið hafa verið einhver mestu góðæri, sem
þjóðin hefur lifað. Mikill afli hefur borizt á
land á ári hverju, svo að ekki eru dæmi til ann-
ars eins. Þrátt fyrir það stynur ríkisstjórnin nú
undan erfiðleikum og tómahljóði í ríkiskassanum.
Heimatilbúin óheillastefna ríkisstjómarinnar hef-
ur leikið ríkissjóð svo grátt á þessum uppgripa-
tímum, að hún telur sig þurfa að leggja á hvern
nýjan skattinn á eftir öðrum, jafnframt því, sem
hún grípur til neyðarráðstafana eins og að skera
niður verklegar framkvæmdir í þjóðarþágu; skóla,
sjúkrahús, hafnir, vegi, rannsóknarstarfsemi. En
á sama tíma lifa verðbólgubraskarar í velsæld og
fjárfesta í miljónahöllum þau verðmæti, sem þjóð_
in skapar, án tillits til nytsemi og þjóðarhags.
Braskararnir eru líka þeir einu, sem sleppa við
hinar fjölbreytilegu álögur ríkisstjórnarinnar —
að hennar dómi skal verðbólgugróðinn vera frið-
helgur.
*
jgftirlæ’tismeðal ríkisstjómarinnar nú við a'f-
greiðslu fjárlaga er að leggja á margvíslegustu
skatta til að ná endum saman og er hún furðulega
fundvís á skattstofna þar sem sízt skyldi. Síðustu
vikur hafa komið fram á alþingi fjögur skatfa-
frumvörp. Benzínskattur á að hækka um 90 aura
á lítra og þungaskattur dísilbifreiða skal hækka,
nýr rafmagnsskattur mun leiða af sér 8—10%
hækkun raforku í smásölu, aukatekjur ríkissjóðs
eiga að hækka verulega og 0,5% gjaldeyrisskatt-
ur á að færa ríkissjóði 35 milj. kr., á ári, en þessi
skattur þýðir beinlínis lækkun á gengi íslenzku
krónunnar um hálfan af hundraði.
j^úðvík Jósepsson minnist á þessa skattaherferð
ríkisstjórnarinnar í nefndaráliti um gjaldeyr-
isskattinn. Segir þar m.a.: ,,öll er þessi skatt-
heimta réttlætt með því að fjárhagur ríkissjóðs
fari versnandi og að ekki sé unnt að afgreiða
greiðsluhallalaus fjárlög án þess að leggja á nýja
skatta. Ljóst má vera, að skattar eins og þeir, sem
hér um ræðir, hrökkva skammt í því dýrtíðar-
flóði, sem nú gengur yfir. Skattar þessir munu
hafa sín áhrif á aukningu dýrtíðarinnar og nýr
vandi mun upp koma þegar á næsta ári. Eina ráð-
ið til að komast út úr þeim dýrtíðarvanda, sem
stefna ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum hefur
leitt til er að breyta um stefnu. Snúast þarf gegn
dýrtíðarvandamálinu sjálfu, en hætta ráðstöfun-
um, sem magna dýrtíðina". — Þannig eru ráðstaf-
anir ríkisstjórnarinnar til að leysa efnahagsvanda-
málin til þess eins að auka enn á vandann, sem
hún hefur sjálf búið til með verðbólgustefnu
sinni.
Ævisaga Haralds Böðvarssonar
- SÍÐARA BINDI -
Hér er fram haldið öílf fil þessa clags œvisögu Haralds Böðvarssonar,
hins sérsfœða athafna- og afreksmanns. Hún hefst þann dag, sem þau
JÓN H. BJÖRNSS0N 0G
GARÐYRKJUSKÓLINN
Þann 9. des. s.l. birti Jón H.
Björnsson M.S., garðaarkitekt,
grein hér i blaðinu um garð-
yrkjuskólann undir fyrirsögn-
inni; „Garðyrkjustéttin á að
reka garðyrkjuskólann". Fýrir-
sögn greinarinnar og ýmsar
staðhæfingar höf. gefa mér til-
efni til athugasemda.
Greinarhöfundur vitnar til
reksturstilhögunar dönsku
garðyrkjuskólanna máli . sínu
til stuðnings. Hér er um mis-
skilnin^ að raeða. Hvorki heild-
arsamtök garðyrkjustéttanna,
heildarsamtök áhugamanna, né
afurðasölufélaganna reka skól-
ana. Dönsku garðyrkjuskólarn-
ir, Vilvords og Beder, voru
einkaskólár. sem voru orðnir
svo illa famir fyrir nokkrum
árum, að Þ€ir voru að því
komnir að gefast upp. Þá voru
þeir yfirteknir af félögum, sem
leituðu samskota einstaklinga
og fyrirtækja, svo og ríkis-
aðstoðar, endurreistu þá og
endurbyggðu. Þannig skilst
mér að varið hafi verið til
Vilvorde 40 til 50 milj. ísl.
króna undanfarin ár. Ég hef
aldrei heyrt þess getið, að
Danir hafi afhent einkaaðilum
ríkisskóla, þvert á móti hefur
ríkið yfirtekið bent eða óbeint
fjölda einkaskóla.
Nú leggur greinarhöfundur^
til. að garðyrkjuskólinn verði
afhentur hinum ýmsu félaga-
samtökum garðyrkjumanna. á-
hugamanna og afurðasölufé-
laga og þau reki hann sam-
eiginlega á kostnað ríkisins.
Slíkt fordæmi gæti trúlega
haft vafasamar afleiðingar.
Auk þess li'ggur ekkert fyrir
um áhuga þessara aðila og
mjög ótrúlegt, ag hann sé fyr-
ir hendi. Þá má og benda á.
að t.d. Garðyrkjufélag íslands
er opið félag. Vseri mjög auð-
velt fyrir smáhóp, t.d. garð-
yrkjubænda. eða annarra aðila,
ag yfirtaka öll völd og láta
það félag þjóna sínum einka-
hagsmunum. Þá mun meiri-
hluti félaga garðyrkjubænda-
félaganna ekki vera garðyrkju-
fræðingar. Stjóm þessara aðila
yfir garðyrkjuskólanum væri
hliðstæð því, að ,,fúskarar“ í
iðngreinum tækju að sér að
stjórna iðnskólunum.
Ekki er trúlegt, að þessir
aðilar hafi mikinn áhuga fyr-
ir því, að garðyrkjuskólinn
verði öflug og vel búin stofn-
un. T.d. sagði einn þeirra eitt
sinn við mig að garðyrkju-
bændur hefðu yfirleitt engan
áhuga fyrir stofnun, sem ung-
aði út ,,konkurentum“. Gæti
þetta ekk; verig skýrin.g á því
áhugaleysi, sem greinarhöfund-
ur kvartar yfir og jafnframt
skýring á áhuga hans fyrir
skólanum ,,okkar“, að hann
komist á vald þessara aðila? Er
yfirleitt ástæða til að ræða
jafn sjálfsagðan hlut og þann,
að garðyrkjuskólinn á að þjóna
hagsmunum þjóðarheildarinnar
Og þá einkum unga fólksins,
sem er að búa sig undir lífs-
baráttuna. Frá því skólinn tók
til starfa, hefur verið stefnt
að því marki, að skólinn yrði
fullkomlega hæfur til að gegna
hlutverki sínu, og nú virðist
loks vera farið að r°fa til.
Sumir telja að markið sé sett
of hátt Það mun síðari tími
dæma um.
Hvað gera annars hin ?s-
lenzku garðyrkjufélög? Um
það mér lítið kunnugt. í
Danmörku hafa hliðstæð félög
um áratuga skeið haft fjölda
ráðunauta í þjónustu sinni.
Annast þeir margháttaðar til-
raunir. Það er eðlilega ekki
hlutverk skóla heldur ráðu-
nauta að þíóna einkahagsmun-
um garðyrkjubænda. Væri t.d.
fjarstæða. að öli félögin. sem
greinarhöfundur tilgreinir, réðu
hann sameiginlega sem ráðu-
naut Óefað væri hann reiðu-
búinn að fóma sér o\g starfs-
kröftum sínum fyrir meðbræð-
uma, svipað og hann telur
sjálfsagt, að aðrir geri. 1
Nokkrar
athugasemdir
Sú staðhæfing, að sárálítil
framleiðsla og neyzla á ís-
lenzku grænmetj stafj aðallega
af vinnuaflsskorti, er blátt á-
fram furðuleg. Hvemig lýsir
greinarhöfundur, að þessum
málum sé háttað hjá Dönum?
Leggja þeir ekki ofurkapp á
hagkvæmari framleiðsluaðferð-
ir, með lækkuðum framleiðslu-
kostnaði? Reka þeir ekki torg-
sölur, endurbæta dreifingar-
kerfið, vinna að lækkun milli-
liðakostnaðar. stórauka vinnslu
og djúpfrystingu? Með öðmm
orðum taka upp hörkusam-
keppni við innflutt grænmeíi
og önnur matvæli. Hvernig
hafa íslenzkir garðyrkjubænd-
ur hagað sér? Það «r sjálf-
sagt ekkj vert að ræða um
það.
Annars erum við sammála
um margt viðvíkjandi skólan-
um. Við erum í aðalatriðum
sammála um tilhögun kennsl-
unnar, sem sé samtengingu
verknáms o.g bóknáms. Við er-
um sammála um, að skólinn
ráði yfir fullkominni gróðrar-
stöð. Um stærðina erum við
hinsvegar ekki sammála. Ég
tel, að gróðrarstöðin þurfi að
vera það stór, að þar séu verk-
efni fyrir nokkra vel færa og
sérfróða gaðyrkjuverknáms-
kennara svo að verknáms-
kennslan geti orðið í góðu
lagi. Með öðrum orðum að skil-
yrði séu fyrir fjölbreyttri
ræktun við fullkomin skilyrði
og í höndum hinna færustu,
er væru hæfir til að þjálfa
nemenduma við hin ýmsu
margbreytilegu störf. Við er-
um sammála um. að kennar-
amir hafi aðstöðu til rann-
sókna og tilrauna. yið þau
störf geta einmitt færir garð-
yrkjumenn aðstoðað Þá.
Greinarhöfundur ræðir um
litla samvinnu við garðyrkju-
bændur. Engum ætti þó að
vera kunnara en honum sjálf-
um um erfiðleikana á því að
njóta samúðar og samstöðu
með þeim. Hann rak sjálfur
fyrirtæki sitt um skeið. Mér
virtust ýmsir stéttarbræður
hans hafa meiri áhuga á öðru
en að láta hann njóta sann-
mælis og starfsfriðar. Fyrir
ári átti hann þátt í að
semja uppkast að nýrri reglu-
gerð fyrir garðyrkjuskólann.
Tillögum hans var mjög illa
tekið. Það er ótrúlegur og ó-
skiljanlegur misskilningur að
láta líta svo út, að garðyrkju-
stéttin sé samstæð heild.
Greinarhöfundur ræðir lit-
ilsháttar um ósanngjamar
kröfur á hendur skólanum.
Nokkrir oðilar hafa á undan-
förnum árum stundað þá iðju
af ofurkappi að skara eld að
hverskonar ágreiningi og
kröfugerð en reyndar hefúr
greinarhöfundur oft tekið
drengilega afstöðu.
Fyrir rúmlega ári átti
Jón H. Bjömsson'þátt í bréfi
sem ritað var til hr. landbún-
aðarráðherra Ingólfs Jónsson-
ar. og var mér sent afrit af
því. Vil ég taka mér það
bessaleyfi að birta hér lítinn
kafla:
,,Á það má að sjálfsögðu
minna, að garðyrkjuskólihn
hefur á þessu ári starfað i 25
ár Og hefur brautskráð 15(1
nemendur. Nálega 80% þeirra
starfa í iðn sinni og má því
með fullum rétti staðhæfa, að
skólinn hafi gegnt því hlut-
verki, sem honum var fyrir-
hugað í öndverðu. Hinsvegar
er það sorgleg staðreynd. að
frá fyrstu tíð skólans, hefur
verið lakar að þessari mennta-
stofnun búið, en nokkurri
annarri menntastofnun þjóðar-
innar, hvað húsakost snert-
ir ...“
Framhald á 9. siðu.
Ingunn SveinsdóHir eru gefin saman í Akraneskirkju. Segir hér frá vist
þeirra á „kvisfinum í. Kafteinshúsinu" í Reykjavík, hinni œvintýralegu
för þeirra til Noregs í desember 1915 og stofnun fyrirtœkisins Haraldur
Böðvarsson &Co., sem nú er eitt traustasta og umfangsmesta útgerðar-,
iSnaÖar- og Verzlunarfyrirtœki Iandsins.
'Söguritari gerir sér far um aS leiÖa í Ijós, hvaÖ í uppruna, uppeldi og
fari sögumannsins Ieiðir af sér sívaxandi velfarnað hans, hvaða áhrif
breyttar aSstceður í þjóðfélaginu hafa á athafnir hans og hvaSa gildi'
framsýni hans og elja, seigla og hagsýni, verksvit og metnaður hefur
haft fyrir nœsta umhverfi hans og fyrir þjóðarheildina.
IFARARBRODDI, œvisaga Haralds Böðvarssonar, mun verSa talin ein
merkasfa œvisaga sem Guðmundur Gíslason Hagalín hefur skráð.
SKUOESJÁ