Þjóðviljinn - 28.07.1970, Blaðsíða 7
Þriðjudagur 28. júllí 1970 — ÞiJÓÐVmiiNN — SÍÐA ’J
Mikið fjaðrafok hefur
í sumar og vor orðið
kringum Listdansskóla
Þjóðleikhússins og risið
upp deilur milli nemenda
og kennara skólans ann-
arsvegar og hjóðleikhús-
stjóra hinsvegar með þeim
afleiðingum, að ballett-
meistarinn, Colin Russel,
hefur nú verið rekinn og
þessvegna höfðað mál á
hendur Guðlaugi Rósin-
kranz þjóðleikhússtjóra
og krafizt skaðabóta.
En kannski var það
ekki vonum fyrr að upp
úr sauð; eftir nær 20 ára
starfsemi Listdansskól-
ans er sannarlega ástæða
til að fara að gera upp
reikningana: Hver er þró-
unin? Hver er árangur-
inn? Hvar eru dansararn-
ir og hvað gera þeir?
Sannleikurinn er nefni-
Iega sá, að útlærðir dans-
arar fá lítil sem engin
tækifæri hér á landi. Vilji
þeir halda áfram að
dansa eða réttara sagt
halda þjálfun sinni við
verða þeir að gerast nán-
ast eilífðarnemendur Þjóð-
leikhússkólans. Þrátt fyr-
ir langan rekstur hefur
þróunin ekki komizt á
það stig að svo mikið sem
smásýningarflokkur sé
starfandi við leikhúsið og
þær fáu danssýningar
sem þar eru haldnar eru
allt nemendasýningar.
Meðan málin standa
þannig, er enginn grund-
völlur fyrir þróun list-
dans hér á landi, segir
formaður Félags íslenzkra
listdansara, Ingibjörg
Björnsdóttir, í eftirfar-
andi viðtali við Þjóðvilj-
ann. Það er algert skil-
yrði, að einliver sýningar-
flokkur sé starfandi og
fái tækifæri til að koma
fram, því það er með
dansarann alveg eins og
leikarann — hann getur
náttúrlega haldið áfram
að læra og læra, en hann
getur ekki náð þroska né
sýnt hvað í honum býr
fyrr en hann fær að koma
fram á sviðinu.
Vegna þeiima atburða sem
orðið haf a í Li stdan sskól an u m
og þeirrar ólgiu og óánægju sem
rikir meðal lisfcdansara og hef-
ur m.a. komið fram í ásökun-
um bæði á þjóðleikhússtjóra
og æðri ráðamenn um skiln-
ingsleysi og áhugaleysi á þró-
un þessarar listgreinar hér,
sneri Þjóðviljinn sér nýlega til
formanns Félaigs íslenakra list-
dansara, Ingibjargar Bjöms-
dóttur, og ræddi við hania um
ástandið ; ballettinum, spuirði
m.a. um kennslumálin og skól-
ann, atvinnumál og framtíðar-
horfur.
— Eins og allir vita, á ballett
sér ekki langa sögu sem list-
grein á íslandi, sagði Ingibjörg.
Áður en Listd'ansskóli Þjóðleik-
hússins var stofnaður 1952
höfðu verið hér starfandi í fá-
ein ár nokkrir einkaskólar, sem
efndu til ednnar til tveggj a sýn-
inga á ári. Eftir að skólinn við
Þjóðleikhúsið tók til starfa fóru
flestir beztu nemenduimir úr
einkaskólunum í hann og er
óhætt að segja að starfsiemin
hafi byrjað blómlega, a.m.k.
verið fjör í henni miðað við
það sem síðar varð, yfirleitt
sýning á hverju ári, auk þóss
sem nemendur fengu þá verk-
efni í öðrum sýn.ingum leiik-
hússins, þá voru oft sýndar
óperur og fleira sem dansararn-
ir bomú fram í.
Danski balettmeisitarinn Er-
ik Bidsted stjórnaði skóianum
og kenndi ásamt þáverandi
konu sinni fyrstu ár sikólans
og var það nokkuð gott tíma-
bil nema að því leyti, að vegna
sitarfs Bidsteds í Tívolí á sumr-
in hætti skólinn allt of snrmina
á vorin, einkum síðustu ár lvms
hér. En eftir að Bidrfed 1— "''i
viar á tímabili alltaf verið að
Eigi ballet að
þróast hér
sem listgrein
verða dansararnir
að fá að
koma fram
— segir formaður Félags íslenzkra
listdansara, Ingibjörg Björnsdóttir
Ingibjörg dansar Sylphide.
skipta um kennara og er siíkt
aldrei gott, sízt fyrir skóla í
listgrein, sem á sér jafn stutta
sögu að baki og ekki hefur náð
að þrosikast að neinu marki.
Strax á þessu tímabili fór líka
að koma til árekstra við stjórn
leikhússins, endaði t.d. ferill
ágætis kennara hér, Bethkés,
með ósiköpuim og hann var
rekinn á einbverjum hjákátleg-
ustu forsendum, en mun ek.ki
hafa nennt að standia í mála-
ferlum út af því. Annars var
ég ekkj hér þá og þori ekki
að dæma, hef aðeins heyrt um
þessa atburði.
Elisabeth Hodghson kenndd um
tíma og má segja að hún hafi
eiginlega hreinsað til í skólanum.
Hún innleiddi hér enska kerfið
svokallaða og kom af stað próf-
um við skólann, sem er mjög
mikilvægt tál að nemendur bafi
að einhverju að keppa. Hins
vegar voru svo tdl engiar sýn-
ingar á þessu tímiabili etftir að
Bidsted fór né dansverkefni við
leikhúsið, nema bvað seftur var
upp dans í My Fair Lady, og
er það síðasta stóra verkeínið
serh ballettinn hefur fengið.
Siðan kom Fay Wemer og
var hér í 4 ár, en það var sama
sagan, engin verkefni buðust
í sambandí við leifchúsið og
ekkj var efnt til sérstakrar ball-
ettsýningar. Hún setiti að vísu
upp tvær sýningar með ann-
arri dagskrá, í Lindarbæ, en
satt að segja ©r nær útilokað
að dansa á sviðinu þar, endia
urðu sýningamiar ekiki nógu
góðar.
Síðustu tvö árin hefur Coliin
Russel svo verið baUettmeisit-
ari ieikhú ssins og sett upp
nemendasýninigar bæði í fyrra-
vor og í vor, auk þess sem
dansararnir hafa dansað þó
nokkuð oft í sjónvarjpi, en leik-
húsið sjálft hefur ékki boðið
þeim nokkuirt verkefni.
— Er það aðalástæðan fyrir
óánægju nemendanna við skól-
ann og ballettmei starans?
— Það er mjög mikilvæg
ástæða, auk þess sem leikhús-
stjómin gerir lítið sem ekkert
fyrir sikólann að öðiru leyti.
Það mætti spyrja til hiveirs sé
eiginlega verið að bafla listdans-
skóla við leikhúsið. Er það ekki
til að ala upp dansara óg koma
upp flokki til að sýna á '• sviði,
á sérstökum ballettsýninigum
leikhúsisins eða sem atriði í
öðrum verkum? í raun og veru
er engin regluigerð til fyrir
listdansskólann né stafssvið
hans og ballettmeisitarinn sem
ráðinn er veit ekM að hverju
hann gengur. Starfið er fólgið
í því að kenna nemendum sikól-
ans öllum, alveg frá þeim
yngslu, og setja upp dansa fyr-
ir leikhúsið þegar þess þarf,
— en þess þarf bara aldrei
núorðið, nema kiannski helzt að
eittihvað þurfi að giera í sam-
bandi við hreyfingar leibaí-
anna í einu og einu stykki, en
það er ernginn dans. Þefctá arfti
í rauninni ekki að heyra undir
ballettmeistara leikihússins,
hans starf á að vera að setja
á svið dans fyrir flokk.
Enginn eiginlegur sýningar-
flokkur er starfandi við leik-
húsið, þó grundvöllur ætti að
vera fyrir þvi. Þetta er allt
kallað nemendur og þá Mka
nemendiasýningiaæ á vorin, en
margir dansaranna í elzta
flokknum bafa lokið prófum
og eru því eiginlega búnir að
laara, þótt kannsiki megi segja,
að listdansari sé aldre; útlærð-
ur og verði alltaf að situnda
æfingar undir stjórn kennara
ætli hann sér á annað borð að
balda áfram að dansa.
— Það hefur komið skýrt
írarn í sambandi við deilur
Colin Russels og þjóðieikhús-
stjóra, að nemendur Listdans-
skólans, a.m.k. þeir eldri,
sfcanda algerlega með ballett-
meistairanum, en hvar stendur
Félag íslenzkra lisitdansara í
þessu máli?
— Það er búið að hræra
mikið upp í þessu leiðindamáli
og verður þá líka vonandi til
að vekja einhverja ráðamenn
til umhugsunar. En þótt sagt
hafi verið, að Félag íslenzkra
listdansara hafi staðið á bak
við nemendurna gegn þjóðleik-
hússitjóra er það fjarsitæða.
Við viljum alls ekki strið við
hann, og ekki nemendumir
hcidur, tel ég, þótt málin hafi
þróazt á þennan veg, heldur
viljum við vinna hann á okk-
ar band og vekja hann og aðra
til skilnings á málinu, svo eitt-
hvað verði gert, því það er
ekki hægt að halda áfram á
sama háfct og verið hefur, eigi
listdans yfirleitt að geta þró-
azt hér.
— Tefurðu grundvöll fyrir
'iíkrj þróun, að lisitdansarar
"ætu t.d. Ufað af listgrein sinni
hér?
— Það asfbti að vera hæigt að
lifa sem baMettdansari að ein-
hverju leyti a.m.k., en eins og
er eru atvinniuhorfur fyrir þá
hér heima enigar nema þá sem
kennara, og segir sig sgálft,
að það starfssvið er líka tak-
markað. Það er þvi eðlilegf að
þeir sem vilja dansa og ekki
kenna leitd sér aitvinnu annaröf-
staðar, enda sitarfa þegar marg-
ir íslenzkir dansarar erlendis.
Sumir þeinra mundu áreiðanlega
vilja koma heim aftur og sitarfa
hér ef eitthvað væri fyrir þá
að gera, þótt við verðum jafn-
frarnt að viðurkenna og gera
okkur grein fyrir þvi, að beztu
dansarana, þá sem eru á hedms-
mæUkvarða, eins og Helga
Tómassom og Sveinbjörgu Alex-
anders t.d., missum við sjáli-
sagt alltaí út, þar sem þeir
fá tæikifæri til að starfa með
mestu kóreógiröfunum.
En vissulega ætti að vera
hægt að koma upp einlwerj-
um smásýningarflokki hér, sem
væri þá takmark fyrir nemend-
ur að vinna sig upp í og verk-
efni til að vinna saman að fyr-
ir þá sem búnir eru að vera
við nám árum saman, bæði hér
og erlendis. í slíkum flokki
gaetu dansarar æft reglulega
saman, það er öðru visi en að
æfa alltaf með nemendum, og
stefnt að sýningum, því það
endist enginn til að æfa á
hverjum degi upp á að korna
fram kannski í 1-2 skipti á ári
á nemendasýningu.
Meðan enginn slíkur flokk-
ur er við Þjóðleikhúsið, áMt
ég að Listdansskólinn sé alveg
tilgangslaus, eða þá a.m.k. ekki
htutverk leikhússins að starf-
rækja hann. Það er ekki ann-
að en kák að halda uppi skóla
við ríkisleifchús án þess að
ætla honum að sfcila einhverj-
um atvinnudönsurum; það skal
að vísu viðurkennt að böm og
unglingar hafa bæði gott og
gaman af dansiðkuninni, en
það getur ekki verið verksvið
Þj óðleikhú ssins að fullnægja
þeirri þörf, þar koma einka-
skólamir til. En eiít verður að
gera sér alveg ljóst í samb. við
dansflokk og það er að ball-
ett er afskaplega dýr og stend-
ur aldrei undir sér. hann verð-
ur að vera styrktur. Listdans-
sýning er svo dýr í uppsetn-
ingu. að hún getur ekki borgað
sig fjárhagslega, hitt er svo
matsatriði hvað ríkið vill
h-amhald á 9. síðú.
i
J
i
i