Þjóðviljinn - 20.10.1973, Blaðsíða 5

Laugardagur 20. október 1973. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Biskupsnef nd:
Réttar fósturs-
ins ekki gætt
í lagafrv. um fóstureyðingar og
ófrjósemisaðgerðir — að öðru
leyti sammála mörgu í frumvarpinu
Nefnd, sem að beiðni biskups
islands hefur tekið saman um-
sögn um frv. til iaga um ráðgjöf
og fræðslu varðandi kynlff og
barneignir og um fóstureyðingar
og ófrjósemisaðgerðir, álitur að i
greinargerð með frumvarpinu sé
ekki gætt réttar fóstursins.
Mótar það álit umsögn nefndar-
innar, sem að öðru leyti er að
miklu leyti samþykk áliti nefndar
þeirrar, sem endurskoðaði lögin,
einkum að þvi er snertir varnað-
arstarf, ráðgjöf og fræðslu, fé-
lagslega aðstoð við foreldra og
börn og að fórureyðing sé neyðar-
úrræði.
Þá kemur fram i umsögn
biskupsnefndar, sem að meiri-
hluta er skipuð prestum, að henni
finnst i greinargerð með frum-
varpinu ekki tekið nægilegt tillit
til skoðana þeirra, sem af
trúar- og siðferðislegum ástæðum
eru gegn fóstureyðingum, við-
komandi konu eða hjúkrunar- og
heilsugæsluliðs.
Ennfremur er gagnrýnt, að
endurskoðunarnefndin skuli ekki
gera grein fyrir þeim. kostnaði,
sem uppbygging varnaðarstarfs
mundi hafa i för með sér.
Þá efast biskupsnefnd um að
ráðgjöf fyrir umsækjendur um
fóstureyðingu, eins og gert er ráð
fyrir i lagafrumvarpinu, þ.e. við-
töl um málið frá heilsufarslegu,
félagslegu og tilfinningalegu
sjónarmiði við félagsráðgjafa og
lækni, geti verið hlutlaus. Álitur
nefndin, að kröfunni um óhlut-
dræga ráðgjöf væri betur borgið i
höndum teymis, sem skipað væri
lækni, félagsráðgjafa, hjúkrunar-
konu og presti.
Alyktunarorð umsagnarinnar,
sem er of löng til að birtast i heild
i dagblaði, eru eftirfarandi:
,,Allt fram á vora daga hefur
fóstureyðingarlöggjöf endur-
speglað það grundvallarsjónar-
mið, að þjóðfélaginu beri skylda
til að standa vörð um rétt fósturs-
ins. Þessi réttur hefur verið talinn
vera i órofa tengslum við helgi
mannlegs lifs. Með réttu hefur
fóstureyðing verið talin algjört
neyðarúrræði. En nú horfir svo
við, þegar stefnt er að þvi að
ganga eins langt og unnt er við
rýmkun löggjafar um fóstureyð-
ingar, svo notuð séu orð nefndar-
innar sjálfrar um hennar eigin
verk, að þessi óvéfengjanlegi
réttur fóstursins er virtur að vett-
ugi. öll afstaða vor til þessa máls,
eins og hún hefur verið reifuð hér
að framan, byggist á þeirri sann-
færingu, að litilsvirðing á rétti
þess lifs, sem kviknað hefur i
móðurkviði, marki ekki spor i átt
til aukins frelsis og bættra mann-
réttinda. Þvert á móti álitum vér
að með litilsvirðingu á rétti fóst-
ursins til lifs sé gengið Iengra til
móts við öfl, er vilja svipta ein-
stakling og þjóðfélag þeirri
ábyrgð, sem gefur lifinu gildi”.
I nefndinni, sem tók saman um-
sögnina að beiðni biskups, voru
prestarnir dr. Björn Björnsson
formaður, og sr. Sveinbjörn
Bjarnason og Sævar Guðbergsson
félagsráðgjafi, en nefndinni til
ráðuneytis prestarnir sr. Arn-
grimur Jónsson, sr. Halldór S.
Gröndal, sr. Jónas Gislason og sr.
Lárus Halldórsson.
—vh
KLUKKU STREN GIR
Eftir Jökul Jakobsson
— Frumsýning í Þjóðleikhúsinu
um mánaðamótin
Um næstu mánaðamót verður
frumsýning hjá Þjóðleikhúsinu á
hinu nýja leikriti Jökuls Jakobs-
sonar, Klukkustrengjum. Þetta
er i fyrsta skipti, sem leikrit eftir
Jökul er sýnt i Þjóðleikhúsinu.
Leikritið Klukkustrengir var
frumflutt hjá Leikfélagi Akur-
eyrar á liðnum vetri.
Leikendur i leiknum eru alls
sjö en þeir eru: Róbert Arnfinns-
son Kristbjörg Kjeld, Bessi
Bjarnason, Sigrún Björnsdóttir,
Jón Júliusson, Randver Þorláks-
son og Þóra Lovisa F'riðleifs-
dóttir.
Leikstjóri er Brynja Benedikts-
dóttir, en leikmyndir og búninga-
teikningar eru teiknaðir af Þor-
björgu Höskuldsdóttur og
Gunnari Bjarnasyni.
Eins og kunnugt er hafa all-
mörg leikrit verið sýnd eftir
Jökul hjá Leikfélagi Reykja-
vikur, og hafa þau öll náð þar
miklum vinsældum. Alls mun
L.R. hafa sýnt fimm leikrit efti*
hann, og eru þau þessi: Pókók,
JökuII Jakobsson.
Hart I bak, Sjóleiðin til Bagdad.
Sumarið ’37 og siðast Dóminó,
sem sýnt var þar á liðnu leikári.
Ennfremur hefur Jökull skrifað
leikrit fyrir fltvarp og sjónvarp.
Sourander lausan!
Stokkhólmi 18/10. — Ríkis-
stjórnir 3ja Norðurlanda,
Danmerkur, Noregs og Svi-
þjóðar, skoruðu I dag á herfor-
ingjastjórnina i Chile að láta
sænska blaðamanninn Bobi
Sourandcr lausan, en hann
hefur verið I haldi á iþrótta-
leikvanginum i Santiago á
aðra viku. Chilensk yfirvöld
segja aö þessi fréttaritari
stórblaðanna f höfuðborgum
Norðurlanda veröi dreginn
fyrir herrétt.
Kohoutek er stjörnufrœðingur í Hamborg,
en nafn hans hefur fœrst yfir á
halastjörnuna sem hann fann á útmánuðum
Teiknari sænska blaðsins Dagens Nyheter telur að svona sjáist Kohoutek vel i vetur. Dagsetningarnar
eiga að sýna afstöðu halastjörnunnar til stjörnumerkjanna á þeim tima, þegar hún sjáist best.
Uppdrátturinn er sennilega miðaður við Stokkhólm sem liggur nokkur hundruð kilómetrum sunnar, en
Iteykjavik. Þess vegna passar uppdrátturinn væntanlega ekki alveg við okkar afstöðu til himin-
tunglanna.
Hvað boðar
halastjarnan
KOHOUTEK?
Fyrr á tiö þótti þaö
illur fyrirboði/ þegar
menn sáu halastjörnur
geysast um himin-
hvolfiö. Þótti þá víst að
hallæri, hungur, strið
eða drepsóttir fylgdu i
kjölfarið.
I þá daga vissu menn
ekki fyrirfram um það,
hvenær von væri á hala-
stjörnum, eða öllu held-
ur hvenær þess væri von
að þær sæjust berum
augum. En nú hafa
menn um hálfs árs skeið
vitaðað Kohoutek væri á
leiðinni og mundi fara
að setja svip sinn á
himinhvolfið um ára-
mót.
Risastjarnan Kohoutek með
hala svo mikinn að hann er
talinn munu hylja einn sjötta
hluta af hinum sýnilega himni
i janúar næstkomandi hefur
nú með 30 kilómetra hraða á
sekúndu sveigt inn á þær
brautir kringum sólu sem
Júpiter og Mars eru á og er i
um 300 miljón kilómetra fjar-
lægð frá jörðu. Hali hennar
verður æ bjartari og sést orðið
i stjörnukiki. Um áramótin
verður hægt að virða alla
halastjörnuna fyrir sér með
berum augum, enda verður
hún þá að næturþeli bjartasti
ljósberi himinsins að
tunglingu undanskildu.
Halastjarna þessi er sem sé
á ferð fram hjá jörðu og sólu
áleiðis á vit óþekktra örlaga.
Hún sést æ betur með hverri
kiukkustund sem liður. Það
stafar ekki aðeins af þvi að
hún nálgast jörðu allar götur
fram að áramótum, heldur
einnig af þeim orsökum að hún
glóir meir eftir þvi sem hún
kemur nær sólu.
Eftir þeim fyrirfram út-
reikningum, sem enn liggja
fyrir er haus stjörnunnar 80
kilömetrar á breidd, en halinn
sjálfur gæti verið allt að 200
miljón kilómetrar að lengd.
Halinn á að verða okkur best
sýnilegur i janúarmánuði
þegar stjarnan er komin á
bak við sólu frá jörðu séð.
Mikill undirbúningur hefur
verið i stjörnuathugunar-
stöðvum um allan heim til að
Kohoutek verði rannsakaður
sem best þá fjóra mánuði sem
hann verður i nágrenni
jarðarinnar á vegferð sinni
um geiminn, þ.e. frá næstu
mánaðamótum fram til
febrúarloka.
Bandarikjamenn hafa betri
tækifæri til að skoða Kohoutek
en allir aðrir, og það stafar af
þvi að mannað geimfar,
Skylab fjórði, verður á braut
umhverfis jörðu á besta at-
hugunartima, 11. nóvember
til 10. janúar. Ættu þá
geimfararnir Carr, Gibson og
Porgue, að geta gaumgæft
Kohoutek án truflandi áhrifa
andrúmsloftsins.
Það er þvi hægt að segja að
bandarisku geimfararnir sitji
i fyrsta bekk á neðri svölum
þegar hin mikla leiksýning fer
fram. Á það að geta haft mikla
visindalega þýðingu, þvi að i
raun og veru vita menn ekki
alltof vel hvað halastjörnur
Þjóðviljinn hafði saniband
við dr. Þorstein Sæmundsson
stjörnufræðing h j á
Ita un v is i nda s tof n un Há-
skólans og innti hann eftír
fregnum af halastjörnunni
Kohoutek.
Þorsteinn sagði að það
kynni nú að vera ýmislegt of
mælt hjá hinu sænska
heimildargagni Þjóðviljans
um halastjörnu þcssa. Það
væri afar varhugavert að spá
nokkru fyrirfram um hegðun
og útlit halastjarna. Það væri
enn allsendis óvlst, hvað
Kohoutek yrði bjartur. Ekki
gæti hann lofað þvi að liala-
stjarnan mundi sjást hér ber-
um augum.
Þorstcinn kvað sér ekki
vcra kunnugt um það, hvort
Kohoutek væri farin að sjást I
sjónaukum, enda væru þeir.hér
ekki fyrir hendi til slikra at-
hugana. „En við erum að fá
kíki núna bráðlega.”
Þorsteinn Sæmundsson hef-
ur ritað grein um hala-
stjörnuna Kohoutek I
Almanak Þjóðvinafélagsins
sem kcniur út á næstunni.
eru. Menn telja að aðalefni
halastjörnu sé rykagnir, en i
henni séu einnig gastegundir
ellegargufa eftir þvi hvað hún
er nálægt hitagjafanum
mikla, sólinni. Léttasta frum-
efnið, vetni, er i halastjörn-
um, einnig helium, sem er
nærri þvi eins létt.
Það verða lika sendar upp
ómannaðar athugunarstöðvar
og er talið öruggt að Sovét-
menn verði mjög drjúgir við
rannsóknir, sem byggjast á
slikum geimknöttum.
Bandarikjamenn senda
Mariner-skeyti inn á við i sól-
kerfinu, á móts við Venus og
lengra til þeirrar reikistjörnu
sem innst er i hringnum,
Merkúr. Þeir senda einnig
Pioneer-8-skeyti áleiðis til
ytri brauta sólkerfisins, og
það mun skila til jarðar boð-
um gegnum halann á
Kohoutek, og verður þannig
reynt að átta sig á sam-
setningu hans.
Dagens Nyheter 13. okt.
Hvernig verður Kohoutek? Kannski ein stœrsta
halastjarnan, kannski varla sýnileg