Þjóðviljinn - 11.03.1977, Blaðsíða 1

DlODVIUINN
Föstudagur 11. mars 1977 —42. árg. —58. tbl.
Stóriöjuáformin
eru staöreynd
t frétt á baksiðu f dag er
svarað staðhæfingum Morgun-
blaðsins um að rikisstjérnin hafi
engin stóriðjuáform á döfinni.
Þar er rakið lið fyrir lið hvaða
áform iðnaðarráðherra og rikis-
stjórnin hafa i þessum málum.
Það er langur listi sem stingur
mjög i stúf við tilraunir
Morgunblaðsins að breiða
þagnarhulu yfir áformin.
Sjá baksíöu
800 miljóna króna
Miðað við markaðs-
forsendur og hráefnis-
verð ársins 1976 hefði
orðið um 800 milj. is-
lenskra króna halli á
málmblendiverksmiðj-
unni i Hvalfirði á þvi ári.
Þetta kemur fram i
útreikningum sem Þjóð-
hagsstofnun hefur gert
að beiðni Sigurðar
Magnússonar fulltrúa
Alþýðubandalagsins i
iðnaðarnefnd neðri-
deildar.
Rekstraráætlun þessi er birt
hér til hliðar og á hún að skýra sig
sjálf: meginniðurstaðan er sú að
halli málmblendiverksmiðjunnar
á Grundartanga FYRIR SKATTA
hefði oröið 22 milj. norskra króna,
en norska krónan stóðí gær i 36,36
isl. kr.
Við þessa áætlun Þjóöhagsstofn-
unar er hins vegar þvl aö bæta að
allar horfur á stálmarkaöi
Vestur-Evrópu og Bandarikjanna
núbenda til þess að hann sé i rúst.
Þaö var af þeirri ástæðu sem
auðhringurinn Union Carbide
hvarTjfrá samningum úm málm-
blendiverksmiðjuna og kaus að
kaupa sig út úr samningunum
fyrir nærri einn miljarö isl.
ikróna. Þegar UC tók ákvörðun
um þetta lét fyrirtækiö gera Itar-
lega markaöskönnun og á henni
byggðist niðurstaðan.
Siguröur Magnússon hef-
úr óskaö eftir þv'I I iðnaöarnefnd
halli
alþingis að fá aö sjá þ^ssa mark-
aðsathugun og þessar forsendur
Union Carbide en þeim kröfum
hefur veriö hafnað.
Þjóðviljinn krefst þess að þegar
i stað veröi þessar forsendur
Union Carbide birtar þannig að
ljóst verði hve alvarlegt mál er á
feröinni. Tölur Þjóðhags-
stofnunar, sem hér hafa verið
birtar, hljóta að ljá þeirri kröfu
enn meira þunga en áður.
r
Starfsmenn ISAL:
og oröiö aö knýja fram allar lag-
fœringar i öryggismálum álversins
— Það hefur mátt skilja það á
máli sumra i þeim umræðum er
orðið hafa um álverið og mengun
þar, að verkalýðsfélögin og trún-
aðarmenn þeirra hafi staðið sig
slælega i baráttunni. Þetta er
ekki rétt. Þvert á móti hafa
verkalýðsfélögin og trúnaðar-
menn veriö gerendur I þvi sem þó
hefur verið gert til að fá hlutina
lagfærða.
Þannig komust forystu- og
trúnaðarmenn þeirra verkalýðs-
félaga sem aðild eiga að samn-
ingum við íslenska álfélagið að
orði á blaðamannafundi sem þeir
efndu til i gær.
A fundinum kom fram að árið
1971 þegar mikil umræða átti sér
stað um aö setja upp hreinsitæki á
álverið óskuðu trúnaðarmenn i
Straumsvik eftir þvi við heil-
brigðis- og tryggingaráðuneytið
að rannsókn færi fram á and-
rúmslofti i kerskála álversins.
Var sú rannsókn framkvæmd en
ekki komu fram óeðlilega mikil á-
hrif mengunar á starfsmenn sem
etv. má skýra með þvi að flestir
höfðu starfaö stuttan tima í álver-
inu.
Arið eftir, 1972, var hins vegar
fariö að bera á veikindatilfellum
þar sem grunur lék á að um at-
vinnusjúkdóma væri að ræða.
Reyndu starfsmenn fyrst að fá
Isal til að standa með sér að
kröfugerð um rannsókn á þessum
veikindatilfellum og orsökum
þeirra. Það gekk illa og sendu þá
verkalýðsfélögin heilbrigðisráðu-
neytinu bréf þar sem þau fóru
fram á rannsókn á 1. hvort að-
stæður i Straumsvik séu þannig,
að hætta sé á atvinnusjúkdómum
hjá starfsmönnum, 2. hvaða sjúk-
dóma geti hugsanlega orðið vart
við, og 3. hvort tilgreind veikinda-
tilfelli verði rakin til vinnuað-
stæðna i Straumsvik.
Trúnaðarmenn og forystumenn verkalýðsfélaga f álverinu á fundinum með blaðamönnum f gær. Fyrir
enda borðsins er Hermann Guðmundsson, formaður Hlifar.
Þessi rannsókn var gerð sama
ár og framkvæmdi Baldur John-
sen hana en hann var þá forstööu-
maður Heilbrigðiseftiriits rikis-
ins. Helstu niðurstöður hans voru
að rekja megi flest sjúkdómstil-
fellin til starfsins I áiiðjuverinu þó
þar blandist fleira inn i, og að
veikindatilfellin i Straumsvik
falla undir atvinnusjúkdóma.
Það voru einmitt niðurstöður
þessarar skýrslu sem heilbrigðis-
ráðherra byggði skýrslu þá'sem
hann flutti á þingi nýlega að
mestu á og sem vöktu hvað mesta
athygli. Og hún var gerð fyrir at-
beina verkalýðsfélaganna.
Nýtt aflamet
í loðnuveiðum
Aflametiö frá 1974 á loðnuver-
tíð var slegið f nótt. Arið 1974
veiddust 462 þúsund lestir af
loðnu á ailri vertiðinni og aflinn
er nú kominn uppfyrir þessa
tölu.
Arið 1973 veiddust 440 þúsund
lestir, árið 1974 462 þúsund lest-
ir, 1975 457 þúsund lestir, árið
1976 338 þúsund lestir og allt
bendir til að nú fari aflinn upp
fýrir hálfa miljón lesta f fyrsta
skipti f sögunni, þar sem enn lif-
ir um það bii mánuður af loðnu-
vertfð.
1 gær voru skip að loönuveiö-
um, bæði f Faxaflóa og út af
Vestmannaeyjum en þar rákust
skip á loðnutorfur I fyrri nótt.
1 gær tilkynntu 35 skip um afla
samtals 10.270 lestir.
Menn biöa nú spenntir eftir
þvl, hvort loðna kemur vestan
að. Sú loöna sem verið er að
veiða f Faxaflóa er alveg komin
að hrygningu og getur lagst á
botninn hvenær sem er.Loðnan
sem veiddist út af Vestmanna-
eyjum er hins vegar ekki komin
alveg jafn nærri hrygningu en
eigi að siður svo nærri að aðeins
dagaspursmál er hvenær hún
fer á botninn.
Sjómenn spá þvf að loöna
muni veiðast eitthvað út þennan
mánuð, en loðnuvertiðir sl. ár
hafa staðið fram f mars-lok og i
einstaka tilfellum fram I byrjun
aprll.
En skýrslan var aldrei send til
félaganna heldur urðu þau aö
nálgast hana eftir krókakeiðum.
En siðan 1972 hefur engin frekari
rannsókn verið gerð á hollustu-
háttum I Straumsvik. Arið 1974
fóru trúnaðarmenn fram á frek-
ari rannsóknir og fengu þau svör
að sendir hefðu verið til útlanda
menn til að sérhæfa sig i þess-
háttar rannsóknum. Siöan hefur
ekkert gerst. Utan það að nú ný-
verið hefur tveim læknum verið
falið að gera tillögur um það
hvernig að frekari rannsóknum
skuli staöið og hvað þurfi rann-
sókna við.
A fundinum kom fram hörð
gagnrýni á sinnuleysi forráða-
manna ísal. Til dæmis sögöu
trúnaðarmenn frá þvi að i álver-
um i Noregi hefðu þeir séð mörg
dæmi um öryggisráöstafanir sem
Isal vilji ekki viðurkenna að séu
nauðsynlegar. Einnig sögöu þeir
að mikið væri hægt að lagfæra
með litlum tilkostnaði ef vilji væri
fyrir hendi en á það virtist
skorta. Sem dæmi nefndu þeir að i
kjallara undir kerskálum hefði
um árabil fengið að safnast
saman ryk og óhreinindi sem
rjúka upp um allt hús ef eitthvaö
hreyfir vind að ráði.
Einnig kom fram gagnrýni á
slælega frammistöðu öryggis- og
heilbrigðiseftirlitsins sem oft
hefðu hreinlega reynst dragbttar
á framkvæmdir sem horfðu til
bóta. 1 þvi máli þyrfti þó að taka
tillit til þess hve þessar stofnanir
hafa litil völd til aðgerða, langt-
um minni en i flestum nágranna-
landa okkar.
A fundinum var blaðamönnum
afhent greinargerð verkalýðsfé-
laganna og trúnaðarmanna
þeirra um heilsufar og hollustu-
hætti i álverinu og birtist hún I
heild i blaðinu á morgun. _þH
Kosningar í H.I,
Góður
sigur vlnstri
manna
1 gær var kosiö tii Stúd-
entaráös Háskóla Islands og
jafnframt voru kosnir fuii-
trúar stúdenta I Háskóla-
ráö.úrsiit stúdentaráöskosn-
inganna urðu þau, að B-listi
vinstri manna hlaut 852 at-
kvæði og átta menn kjörna i
Stúdentaráö. A-listi Vöku,
hægri manna, hlaut 633 atkv.
og 5 menn kjörna. Vinstri
menn fengu 57,4% atkvæða
en Vaka 42,6%.
Til Háskólaráðs var nú i
fyrsta skipti kosið á sérstök-
um kjörseöli. Kosnir voru
tveir nýir fulltrúar I ráðiö.
Listi vinstri manna hlaut 871
atkv. og einn mann og listi
Vöku 640 atkv. og einn mann
kjörinn.
Þetta eru hæstu hlutföll
sem vinstri menn hafa hlotið
siðan listakosning var fyrst
tekin upp I þessum kosning-
um árið 1973. Vinstri stúd-
entar bættu við sig einum
manni i Stúdentaráð, en
Vaka tapaði einum. Alls eru i
ráðinu 30 menn, og hafa
vinstri menn nú 18 fulltrúa á
móti 12 hægri mönnum.
Alls kusu 1564, eða tæp 60
af hundraöi þeirra sem á
kjörskrá voru. Auðir seðlar
og ógildir voru 77. Talningu
lauk um kl. 10 I gærkvöld.
V erkalýðsfé-
lögin hafa haft
frumkvæðið