Þjóðviljinn - 01.05.1981, Blaðsíða 2

ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 1. mal 1981
Föstudagur 1. mal 1981 *-ÞJÓÐVILJINN
1
um helgina
sýnringar
sin
i«i?§ »^-i
t
Kjarvalsstaöir
Björn Rúriksson sýnir ljósmyndir í
vestursal, og Eirikur Smith sýnir mál-
verk i Kjarvalssal. Opið kl. 14—22.
Norræna húsiö
Einar Þorláksson sýnir 92 akrll-
myndir. Opið kl. 16.-22 daglega til 10.
maí.
Listasafn alþýðu
Textilsýningin var framlengd til 3.
maí. Opið kl. 14—22.
Nýlistasaf nið
Birgir Andrésson sýnir myndverk. Op-
ið kl. 14—20. Lýkur 2. mai.
Djúpið
Asgeir S. Einarsson sýnir blek- og
pastelmyndir og skúlptúra úr islensk-
um steini. Opið kl. 11—23.30 daglega til
3. mai.
Ásgrímssafn
Opið sunnudaga, þriðjudaga og
fimmtudaga kl. 13.30—16.
leikhús
Alþýðuleikhúsið
Kona föstudag og sunnudag kl. 20.30.
Siðustu sýningar. Stjórnleysingi ferst
af slysförum laugardag kl. 20.30.
Breiðhol tslei khúsið
Segðu P ANG!i Fellaskóla laugardag
og sunnudag kl. 15.
Leikfélag Reykjavíkur
Barn I garðinum föstudag kl. 20.30. Of-
vitinn laugardag kl. 20.30. Fáar sýn-
ingar eftir. Skornir skammtar sunnu-
dag kl. 20.30. Uppselt.
Þjóðleikhúsið
La Bohcine föstudag og sunnudag kl.
20. Sölumaður deyr laugardag kl. 20.
Oiiver Twistsunnudag kl. 15. Næst slð-
asta sinn.
Garöaleikhúsiö
Galdralandi Breiðaholtsskóla laugar
dag og sunnudag kl. 15. Miðasala á
staðnum frá kl. 13.
bíö
Háskólabíó
(Mánudagsmynd)
In einem Jahr mit 13 Monden, v-þýsk,
1978. Leíkstjóri: Rainer Werner Fass-
binder, og annaöist hann kvikmynda-
tökuna lika. Leikendur: Volker
Spengler, Ingrid Caven. Þessi mynd
Fassbinders fjallar um ástina einsog
allar hans myndir, en á nokkuð sér-
stæðan hátt. Sagt er frá siðustu vik-
unni í lifi Erwins, sem hefur látií
breyta sér i konu og kallar sig Elviru.
Myndin fékk mjög góöa dóma á sinum
tima.
Stjörnubíó
Kramergegn Kramer.bandarisk 1979.
Leikstjórn: Robert Benton. Aðalhlut-
verk: Dustin Hoffman, Meryl Streep
Justin Henry, Jane Alexander. Loks-
ins er þessi langþráöa verðlaunamynd
komip hingað til lands. Væntanlegum
áhorfendum er ráðlagt að hafa með
sér birgðir af vasaklútum, þvi jafnvel
steinhjörtu vikna. Mjög athyglisverð
kvikmynd með þarfan boðskap, þrátt
fyrir tilfinningasemina sem kaninn
losnar vist aldrei við. Afburöa vel leik-
in og á erindi viö alla.
Tónabíó
Síðasti valsinn, bandarisk, 1978. Leik-
stjóri Martin Scorsese. Fram koma:
The Band, Eric Clapton, Neil
Diamond, Bob Dylan, Joni Mitchel,
Ringo Starr o.m.fl. Ein besta rokk-
mynd sem gerö hefur verið, segja
menn. Lýsir 16 ára ferli hljómsveitar-
innar The Band og kveðjutónleikum
þeirra i San Fransisco 1976.
Sólveig Hauksdóttir, Guörún Gísladóttir og Edda Hólm I hlutverk-
um sinum i KONU.
Kona að kveðja
Fyndið og hressilegt verk
Sýningum er nú að ljúka a
einþáltungunum þremur eftii
Dario Fo og Franca ltame sen
hérhafa einu nafni verið nefndii
KONA f uppfærslu Alþýðuleik
hússins.
Undanfarna daga hafa þæi
Sólveig Hauksdóttir, Edda
Hólm og Guðrún Gisladóttii
verið á ferð um Suðurland, en á
föstudags- og sunnudagskvölc
verða siðustu sýningar i Hafn
arbiói á KONU.
Einþáttungarnir þrir eri
bráðfyndnir, um leið og þeii
segja hver sina sogu um konur
eina verkakonu, eina millistétt
arkonu og eina sem er eins kon
ar samnefnari og sýnir okkui
hvernig konan fer út úr kynlif
inu, ástinni og hjónabandinu.
óléttog bundin i báða skó, þrátl
fyrir að draumaprinsinn sé raf
magnsverkfræðingur! KONA
fékk mjög góða dóma er hún vai
frumsýnd i lok janúar, en nú e’
siðasta tækifæri til að skemmta
sér með konunum, áður en þæ:
kveðja.
Volker Spengler leikur Erwin, öðru nafni Elvlru, I mynd Fass
binders, ,,In einem Jahr mit 13 Monden.”
Mánudagsmynd eftir Fassbinder:
Á þrettán tungla ári
Ný mánudagsmynd hefur
göngu sina i Háskólabiói næsta
mánudag, ,,In einem Jahr mit
13 Monden” eftir frægasta og
umdeildasta kvikm yndastjóra
Vestur-Þýskalands, Rainer
Werner Fassbinder.
Samkvæmt gamalli þjóðtrú
eru þau ár, þegar tungl fæðist 13
sinnum, óheillaár. Þannig var
árið 1978, og þá fyrirfór einn af
vinum Fassbinders sér. Þá var
það lika sem Fassbinder gerði
þessa mynd. I henni segir frá
siðustu dögunum i lifi Erwins
(Volker Spengler) sem reyndar
hefur látið breyta sér i konu og
kallar sig Elviru.
Myndir Fassbinders fjalla
allar um ástina, og um þær
hindranir sem þjóðfélagið setur
þeim einstaklingum sem vilja
og geta elskað. In einem Jahr
mit 13 Monden er engin undan-
tekning. Erwin er kvæntur
ágætri konu og á barn með
henni, en hann fórnar fjölskyld-
unni og reyndar lifi sinu fyrir
öðruvisi ást. Hann er hæddur og
auðmýktur og hrakinn fram á
ystu nöf örvæntingarinnar.
—ih
Björn Kúrlksson meö nokkrar af myndum sinum á sýningunni.
T/ • - , *• Ljósm. —gel-
Kjarvalsstaðir
Bjöm Rúriksson sýnir
Björn Rúriksson ljósmyndari
opnar I dag sýningu á litljós-
myndum i vcstursal Kjarvals-
staða. Þetta er fyrsta sýning
Björns hérlendis, en hann hefur
haldið tvær cinkasýningar i
Bandarikjunum, auk þess sem
myndir eftir hann liafa birst i
New York Times, Geo og
Iceland Review.
63 myndir eru á sýningunni,
allar teknar á tslandi og margar
úr flugvél. Björn er mikill
áhugamaður um jaröfræði, og
hefur hann merkt sérstaklega
sumar myndirnará sýningunni,
sem gefa samfellda mynd af
jarðfræöi íslands. Til þess aö
menn geti gert sér grein fyrir
þessu verða þeirað ganga rang-
sælis um sýninguna og lesa
skýringarblað sem liggur
frammi. I sýningarskrá segir
Björn: ,,t minum huga gegna
ljósmyndir þessarar sýningar
tviþættum tilgangi. Annars
vegar sýna þær umhverfið á
mishlutdrægan hátt, einkum
með stuðningi lina og forma. í
hinn stað hafa þær merka sögu
að segja, sögu um það hvernig
landið okkar varð til.”
Myndirnar eru allar til sölu,
og verða aðeins gerð fimm ein-
tök af hverri mynd. Sýningin
stendur til 17. mai.
Helga Kress
á Akureyri:
Kvenleg
hefð í bók-
menntum
Jafnréttishreyfingin á Akur-
eyri, sem stofnuð var i febrúar
sl. gengst á morgun, laugardag-
inn 2. mai, fyrir opnum fundi i
Alþýðuhúsinu þar sem Helga
Kress bókm enntafræðingur
flytur framsöguerindi: „Kven-
leg reynsla og hefð i islenskum
bókmenntum”.
Fundurinn hefst kl. 15 og
verður i umræðuhópum eftir
erindi Helgu ma. rætt hvort
konur skrifi öðruvisi en karlar
og þá hvers vegna.
Helga er, sem kunnugt er,
þekkt fyrir rannsóknir sinar og
skrif um stöðu konunnar i is-
lenskum bókmenntum og má
þar til nefna bókina „Draumur
um veruleika” þar sem Helga
valdi nokkrar smásögur is-
lenskra kvenna og ritaði inn-
inngang.
Ragnar Lár
Sýnir á
Akranesi
Ragnar Lár opnar mynd-
listarsýningu I Bókhlöðunni á
Akranesi föstudaginn 1. maí, kl.
16. Sýnd verða oliumálverk og
svartlistarmyndir.
Föstudaginn 1. mai verður
sýningin opin frá kl. 16—22, á
laugardag frá kl. 14—22 og á
sunnudag frá kl. 14-—20.
—mhg
Ragnar Lár
Jón Gunnarsson
Sýnir í Stykkishólmi
1 kjölfar og i tengslum við
fyrsta mai hátiðahöld verka-
lýðsfélaganna i Stykkishólmi,
sem hefjast i Félagsheimilinu
kl. 3, opnar Jón Gunnarsson frá
Reykjavik myndlistarsýningu i
húsinu. Sýnir Jón þarna um 40
vatnslita- og oliumyndir. Sýn-
ingin verður opin dagana 1., 2.
og 3. mai. — mhg
Jón Gunnarsson
Tvennir tónleikar Tónskólans
Tónskóli Sigursvcins D.
K ristinssonar efnir til tónleika i
Fellaskóla sunnudaginn 3. mai
kl. 14, og i Norræna húsinu á
mánudaginn kl. 20.3.
A tónleikunum i Fellaskóla
koma fram nemendur á ýmsum
námsstigum, aðallega þó yngri
nemendur. M.a. flytur blokk-
flautukór og hljómsveit tvö is-
lensk þjóðlög undir stjórn Sigur-
sveins D. Kristinssonar, sem
einnig hefur útsett lögin af
þessu tilefni. Meðal þeirra sem
fram koma eru nemendur
Breiðholtsdeildar Tónskólans,
sem rekin hefur verið i nokkur
ár.
Tónleikarnir i Norræna hús-
inu eru með öðru sniði, þar
koma eingöngu fram nemendur
framhaldsdeildar. Verða þetta
siðustu tónleikar starfsársins og
hefur verið vandað til þeirra i
hvivetna. Styrktarfélagar, for-
eldrar, nemendur og aðrir vel-
unnarar skólans eru velkomnir
á tónleikana.
Tónmenntaskólinn:
Nemendatónleikar
Laugardaginn 2. mai kl. 2 e.h. mun Tónmenntskóli Reykjavikur
halda tónleika i Austurbæjarbiói.
A þessum tónleikum verða hópatriði úr kennslustundum yngri
barna. Auk þess verður einleikur og samspilsatriöi á ýmis hljóö-
færi.
Aðgangur er ókeypis og öllum heimill.
Kammer-
tónleikar
í Norræna
húsinu
Tveir f innskir tónlistar- 1
menn, Okko Kamu og Eero |
Heinonen halda kammertón- ■
leika i Norræna húsinu á
þriðjudaginn, 5. maí, kl.
20.30. Okko Kamu leikur á
fiðlu og Eero Ilcinoncn á
pianó.
Okko Kamu er fæddur 1946
og hóf fiðlunám aðeins
tveggja ára að aldri. Hann er
einnig þekktur hljómsveitar-
stjóri, hefur stjórnað hljóm-
sveitum viða um heim og
m.a. verið aðalstjórnandi
Sinfóniuhljómsveitar
finnska útvarpsins. Eero
Heinonen er fæddur 1950 og
lærði pianóleik m.a. i
Moskvu. Arið 1974 keppti
hann til úrslita i Tsjækofski-
keppninni.
A efnisskránni verður
sónata I e-moll KV 304 eftir
Mozart, sónata eftir finnska
tónskáldið Einar Englund og
Kreutzersónatan eftir Beet-
hoven. Eero Heinonen heldur
einleikstónleika laugardag-
inn 9. mai kl. 16 i Norræna
húsinu og leikur þá verk eftir
Englund, Sibelius, Hanni-
kainen, Mozart og Liszt. Að-
göngumiðar verða seldir á
skrifstofu Norræna hússins
og við innganginn.
Svölu-
kaffi
Svölurnar, félag fyrrver-
andi og núverandi flug-
freyja, halda sina árlcgu
kaffi- og skyndihappdrættis-
sölu I súlnasal Hótel Sögu i
dag frá kl. 14. Meðan gestir
njóta veitinga munu félags-
konur sýna kvenfatnað.
Agóðanum verður varið til
kaupa á svonefndu Garba
Linguaduc tæki fyrir Grens-
ásdeild Borgarspitalans.
Tæki þetta er hið fyrsta sinn-
ar tegundar hér á landi og
verður notað til að greina
tjáningarmöguleika fólks
sem er algerlega lamað.
Fundur um
Víetnam
Einsog sagt hefur verið frá
i Þjóðviljanum er staddur
hér á landi Phan Hoi, sendi-
fulltrúi Vietnam i Noregi. I
tilefni af heimsókn hans efn-
ir Vináttufélag islands og
Víetnam til opins fundar á
Hótel Borg á morgun,
laugardag, kl. 14.
A fundinum mun Phan Hoi
segja frá gangi mála i Indó-
kina, en þar hefur sem kunn-
ugt er verið mjög róstusamt
og enn er ekki kominn þar á
friður. Sveinn Rúnar Hauks-
son, formaður VIV, flytur
ávarp á fundinum. Þá mun
Sigurður A. Magnússon lesa
frumort ljóð, og loks verður
tónlistarflutningur, sem Arni
Hjartarson og Arsæll Más-
son annast.
Pólverji kynnir málstað Samstöðu á íslandi
Innrás leiddi til styrjaldar
Póllands og Sovétríkjanna
,,Það er verið að umskapa
pólskt þjóðfélag, gera raun-
verulega vopnlausa byltingu.
Hvað sem gerist, verður ekkert
eins og það var fyrir verkföllin
s.l. haust. Meira að segja
kommúnistaflokkurinn er i um-
sköpun og endurnýjun fyrir til-
stilli hreyfingar sem á rætur
sinar ihinum almenna félaga en
ekki meðal toppanna i valda-
pýramidanum.”
Þetta segir Jákub Swieciciki,
Pólverji sem kominn er hingað
til lands á vegum Kommúnista-
samtakanna til að kynna mál-
stað „Samstöðu,” hinnar frjálsu
verkalýðshreyfingar Póllands.
Hann mun dveljast hér i nokkra
daga og m.a. ávarpa fundi á
þrem stöðum i dag i tilefni 1.
mai.
En hvernig hugmyndir gera
Pólverjar sér um framtiðarþjóð
félagið. „Það þarf að umskapa
efnahagskerfið en forsenda þess
að það takist er bylting á hinu
pólitiska sviði. I dag er Pólland
nánast gjaldþrota, og komm-
únistaflokkurinn algerlega ófær
Jákub Swiecisiki.
Niðurskurðuríim um 31 miljón
Frestun framkvæmda og
minni framlög til sjóða
Sú spurning hefur heyrst
nokkuð viða i sölum Alþingis
síðustu daga hvar rikisstjórnin
ætlar að skera niður rikisút-
gjöldin, sem henni er veitt
heimild til samkvæmt frum-
varpi ríkisstjórnarinnar i efna-
hagsmálum.
Halldór Asgrimsson (F)
form. fjárhags- og viðskipta-
nefndar neðri deildar sagði, er
hann mælti fyrir nefndaráliti
eins minnihlutans af þremur
varðandi þetta frumvarp, að
rætt hefði verið um að fresta
framkvæmdum á vegum rikis-
ins niður um 5% af fram-
kvæmdaáætluninni, sem næmi
um 11.5 milljónum króna. Þá
væri ráðgert að draga úr fram-
lögum til ýmissa sjóða, s.s.
Fiskveiðasjóðs, Stofnlánasjóðs
landbúnaðarins. Lánasjóðs
sveitarfélaga, Iðnlánasjóðs,
Orkusjóðs og Byggingasjóðs,
auk þess að draga úr reksturs-
kostnaði. Þessar ráöstafanir á-
samt frestun framkyæmdanna
er að ofan er getið riæmu rétt
liðlega 31 miljónum, en þaö er
það fjármagn sem heimild er
sótt um til að skera niður sam-
kvæmt efnahagstillögum rikis-
stjórnarinnar.
—Þig
Þá er komið að því, húsbyggjendur:
Breyting lausaskulda
í föst lán
Nú er komiö að þvi, að hús-
•'yggjendur geti breytt skamm-
tfmalánum og lausaskuldum
vegna fbúðabygginga i föst lán
til lengri tima I samræmi við
efnahagsáætlun rlkisstjórnar-
innar frá áramótum. Sam-
kvæmt samkomulagi rikis-
stjórnarinnar við banka og
sparisjóöi er þeim sem fengið
hafa lán hjá Húsnæöismála-
stofnun rikisins á árunum 1978,
1979 og 1980 eða verið lánshæfir
á þessum árum gefinn kostur á
að breyta skuldum sinurn við
banka og sparisjóði I föst lán til
1. maí:
Tvö iðnnemafélög með sér göngu
Utangarðs-
menn
U tangarðsmenn eru nú á
förum til útlanda og efna til
kveðjutónleika af þvi tilefni i
Háskólabiói á morgun,
laugardag, kl. 16.30.
A tónleikunum kemur
einnig fram hljómsveitin
Purrkur Pillnikk.
Tvö iðnemafélög, Félag
Bókagerðarnema og Félag
járniðnaðarnema munu efna til
sérstakrar göngu 1. mai undir
yfirskriftinni: Baráttuganga
launafólks 1. mai.
Fulltrúar göngunnar sögðu á
blaöamannafundi i gær aö
verkalýðshreyfingin hefði
undanfarið reynst þess van-
megnug að verja kjör launa-
fólks, hvað þá bæta þau, hún
hefði ekki varist afskiptum
rikisvaldsins af geröum samn-
ingum, enda þjónaði forysta
verkalýðshreyfingarinnar
flokkshagsmunum. Sögðu iðn-
nemarnir að vinnubrögðin við
undirbúning 1. mai aðgerða full-
trúaráösins væru ólýðræðisleg,
unnið væri á lokuöum fundum
og hinn almenni félagsmaöur
hefði ekki tækifæri til að hafa
áhrif á kröfur né tilhögun.
Þessi ganga leggur af stað frá
Hlemmi kl. 14.00 og lýkur með
útifundi á Hallærisplaninu. Von-
ast er til að meðal ræðumanna
verði fulltrúi Samstöðu i
Póllandi sem er staddur er á
landinu.
— í
lengri tíma.
I fréttatilkynningu frá við-
skiptaráöuneytinu i gær kemur
fram, að skilyrðin fyrir lánveit-
ingum og lánakjörin eru eftir-
farandi:
1. Að umsækjandi hafi byggt
eða keypt ibúð til eigin afnota.
2. Að umsækjandi hafi fengið
lán hjá banka eða sparisjóði til
skemmri tima en fjögurra ára
og skuldi 31. desember s.l. 20.000
nýkrónur eða meira sem greið-
ast eiga á næstu þremur árum
eða skemmri tima. Undanskilin
skulu skammtimalán veitt
vegna væntanlegra húsnæðis-
lána eða li'feyrissjóðslána.
3. Lánin verða veitt gegn veði
i fasteign og má verðsetningin
ekki nema hærra hlutfalli- af
brunabótamati en 65%.
4. Lánstimi verður allt aö 8 ár'
og lánið bundið lánskjaravisi-
tölu með 2 1/2% vöxtum.
Hámark lána verði 100.000 kr.
G jalddagar afborgana, vaxta og
verðbóta verða fjórum sinnum á
ári.
Umsóknum um skuld-
breytingarlán skal skilað til
banka eða sparisjóös. Munu
þeir veita frekari leiðbeiningar
varðandi þessar umsóknir i
auglýsingum.
um að leiða þjóðina út úr ógöng- ,
unum. Kommúnistaflokkarnir i
Austur-Evrópu eru ekki flokkar
i þeim skilningi sem við á
vesturlöndum leggjum venju-
lega i það orð. Þeir eru stofnanir
án hugmyndafræði og mark-
miða annarra en aö fnra með
völdin i þjóðfélaginu. Hugtakið
Marx-Leninismi i A-Evrópu er
oröið merkingarlaust, nema
sem réttlæting fyrir alræði
flokksins á öllum sviðum: segir
Jákub.
„Ef hreyfing okkar fær að
þróast áfram án ihlutunar
Sovétrikjanna mun flokkurinn
breytast i það að verða raun-
verulegur flokkur sem rúmar
andstæð sjónarmiö og þar sem
ákvarðanir verða teknar i sam-
ræmi við vilja fólksins. Ný kosn-
ingaskipan hefur verið tekin
upp til valdastofnana flokksins,
sem útilokar að forustan endur-
nýist að eigin geðþótta.”
Jákub sagði að miklar um-
ræður eigi sér nú stað meðal
meðlima Samstöðu um efna-
hagsmál. „Pólland verður
aldrei kapitaliskt land”, sagði
hann, „enginn vill afhenda ein-
staklingum fyrirtækin til -
eignar. Þau verða áfram i rikis-
eða almenningseigu, starfa
innan ramma heildarstjórnar á
efnahagskerfinu. En Samstaða
vill að fyrirtækin verði mun
sjálfstæðari en nú er og hafi
möguleika á að keppa innbyrðis
á markaðnum. Völdin yfir fyrir-
tækjunum verði að verulegu
leyti tekin af flokknum og færð i
hendur fyrirtækjunum, starfs-
fólki þeirra og verkalýðs-
lélögunum. Með tið og tima
kann að risa upp i Póllandi fjöl-
flokkakerfi þótt það verði varla
i allra næstu framtið. Þessi eru i
stuttu máli hin pólitisku og
efnahagslegu markmið Sam-
stöðu i dag.
Um möguleikann á sovéskri
innrássagðiJákubað hann væri
vissulega fyrir hendi, en Sóvét-
valdið ætti þar ekki hægt um
vik. Afleiðing slikrar innrásar
yrðialgertstrið, þar sem pólska
þjóðin einhuga, þar með talinn
helftin af pólska hernum myndi
veita vopnaða mótstöðu. Auð-
vitað þyrfti enginn að fara i
grafgötur með það, hvernig þvi
striði myndi lykta á vigvell-
inum, en afleiðingin yrði
blóðugt hernám og þótt leitað
væri með logandi ljósi yrði erfitt
fyrir Sovétmenn að finna menn
til að taka að sér það hlutverk i
Póllandi sem Husak og kump-
ánar hans tóku að sér i Tékkó-
slóvakiu. En sovésk innrás er
engan veginn útilokuð, spurn-
ingin er hvort stjórnvöld i
Sovétrikjunum meti framgang
hinna nýju þjóðfélagsafla i Pól-
landi slikan ósigur fyrir sig að
styrjöld með þeim hörmungum
sem af hlytist yrði betri
kostur.”
Jákub Swieciciki hefur búið i
Sviþjóð undanfarin átta ár en
lengst af verið frjáls að ferðast
til Póllands og hefur fylgst vel
með viðburöum þar. Siðast liðið
haust var hann hins vegar
sviftur vegabréfi sinu til Pól-
lands en vonast til að ferðabanni
hans þangað verði fljótlega af-
létt. Hann hefur unnið ötullega
að þvi að kynna málstað Sam-
stöðu i Sviþjóö og m.a. verið
viðriðinn útgáfu tveggja bóka
um baráttuna i Póllandi. Sömu-
leiðis hefur hann veriö fulltrúi
Samstöðu hjá Alþjóðasambandi
frjálsra verkalýðsfélaga.
J