Þjóðviljinn - 07.09.1982, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 07.09.1982, Blaðsíða 8
8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 7. september 1982 *Þrigjudagur 7. september 1982 ÞJÓÐVILJINN — StDA 9 Amor vekur Psykke úr öngviti. Marmaramynd gerð árið 1810. Bertel Thorvaldsen listamaður íslenskrar ættar Bertel Thorvaldsen var á sinni tíð einn frægastur listamaður Evrópu. Hann fæddist í Danmörku 1770. Faðir hans var íslenskur, Gottskálk Þorvaldsson tré- skurðarmaður, en móðirin var dönsk. Hann ólst upp í Danmörku og steig þar sín fyrstu spor á braut högg- myndalistarinnar. Síðar fluttist hann til Rómarborgar þar sem hann varð fullnuma í list sinni, þ.e. að svo miklu marki sem það er hægt. Hann settist að þar í borg og bjó þar stærstan part ævi sinnar. f>að er ekki að ástæöulausu að með íslendingum vaknaöi mikill áhugi á Bertel Thorvaldsen. Hafa suniir þóst nierkja að hið íslenska innlegg í Bertel hafi þegar öllu er á botninn hvolft reynst þyngra á metunum. í öllu falli er nafn móður Bertels óvíöa að finna, en faðir hans Gottskálk Þorvaldsson mun samkvæmt heímildum hafa verið vel ættaður, sonur séra Þorvalds Gottskálkssonar prests á Miöbæ í Blönduhlíð og Guðrúnar Ásgríms- dóttur. Gottskálk sigldi ungur yfir hafið til að nema þar handverk í Kaupmannahöt'n, og með í förinni voru tvö systkini hans, Ari og Ólöf, en það þótti nýiunda að kvenmenn legðu í slíka ferð. Mun Oiöf hafa átt að vera þeirn bræðfum til halds og trausts. Gottskálk gerðist lærlingur hjá dönskum myndhöggvara og þess utan tréskurðarmaður. Ilann fékkst við ýmislegt sem listrænt mátti kallast, og á þeim tíma hefur hann sennilegast verið kallaður handverksmaður. Gottskálk kynntist danskri konu, nokkru eldri en hann. Karen Dagens, en hún var jósk, dóttir djákna. Munu foreldrar hennar hafa búið við kröpp kjör. laun djáknans lítil og í ofanálag var móðir hennar drykkfelld með af- brigðum svo til vandræða horfði. Karen og Gottskálk felldu hugi saman og gengu stðan í hjónaband. Þau eignuðust aðeins eitt barn. Bertel Thorvaldsen. Sanibúð Æska og sumar, eitt verkanna á sýningunni Listasafn íslands á þessa styttu, marmaramynd af Ganymedesi. ^pÍiBBÍÍ8Í!a . p.ý-" j' Amor og Psykke, verk frá 1807. þeirra var stormasöm og var á tíð- um samkomulag með herfilegra móti. Gottskálk var drykkfelldur þó sagan taki þann fyrirvara, að í raun megi menn vara sig á þjóðsög- unni.....sem ætíð situr unt að skerpa skin og skugga krrngum hetju sína...“ Svoddan hrekkjalimur Um heimilishaldið skrifaði Ber- tel eitt sinn: „Foreldrar ntínir voru fátækir og höfðu ekki efni á að láta rnig fara í skóla. Sjálfum fannst mér líka best að flækjast um og fara að eigin geöþótta og ég var kominn á tólfta ár þegar faðir minn fór loksins að láta mig hjálpa sér viö tréskurð sem var atvinna hans. Eg hafði alltaf gaman af aö teikna og þcgar einn af vinum föður mínssá á því sem ég hafði krotað á hurðir og veggi aö ég hafði hæfilcika sagði hann við föður minn: „I Ivers vegna (J ^ ... Sýningin að Kjarvalsstöðum Tómas t.v., þá Júdas og síðan Kristur. Guðmundur Benediktsson myndhöggvari vinnur að uppsetningu sýningarinnar. I baksýn er mynd af Bert Thorvaldsen, en hún er í híbýlum forseta íslands að Bessastöðum. — Ljósmyndir: Gunnar Elíasson. Sýningin á verkum Bertels Thorvaldsen var opnuð að Kjarv- alsstöðum síðastliðinn föstudag. Verndarar sýningarinnar verða þau Ingiríður ekkjudrottning og dr. Kristján Eldjárn. Sýningin stendur til loka október og að- gangur ókeypis. Hugmyndina um að slík sýning yrði sett hér upp átti sendiherra Dana á íslandi, Janus Paludan, en hann er mikill aðdáandi Thorvald- sen. Forstöðumaður Thorvald- sensafnsins í Kaupmannahöfn, frú Dyveke Helsted, hefur unnið að uppsetningu ásamt safnvörðum og fleirum. Af þeim íslendingum sem koma nálægt uppsetningunni skal telja Júlíönu Gottskálksdóttur, Þóru Kristjánsdóttur og Stefán Hall- dórsson. Sýningin er opin daglega frá kl. 14-22. _ h61. Forstöðumaður Thorvaldscn — safnsins í Kaupmannahöfn við vinnu sína að Kjarvalsstöðum. Hún heitir Dyveke Helsted. látið þér drenginn ekki fara í Iista- háskólann?" en faðir minn svaraði aðeins: „Hann er nú svoddanri- hrekkjalimur, hvað skyldi svo sem verða úr honum meðal piltanna þar. Þar sem ég óskaði einskis frek- ar en að fara í listaskóla þrábað ég þennan vin föður míns unt að vinna hann á sitt band sem honum tókst að lokum." 11 ára gatnall í F agurlistaskólanum Ungir byrjuðu menn j fagurlist- askólanum og Bertel var ekki nema 11 ára gamall. Þar átti hann eftir að vinna öll verðlaun skólans. Mesta viðurkenningin voru gull- verðlaun fyrir lágmynd sótt í efni Biblíunnar. Verðlaunum þessum fylgdi utanfararstyrkur sem hann fékk í hendur nokkrum árunt síðar. 25 ára gamall hélt hann svo uppí námsferð sína til Rómar ásamt hundi sínum Hektor. Þar yfirgaf hann foreldra sína; sá þá aldrei framar. í Rónt dreif ýmislegt á daga Ber- tels Thorvaldsen. Hann lcnti þar i flóknum ástarsamböndum, en höggmyndalistin var þó hinn rauöi þráður í lífi hans. Meö ítalskri sendiherrafrú, Önnu Maríu Magn- * ani. átti hann tvö börn. Róm hcfur ugglaust haft geysileg áhrif á Bertel sent listamann. enda gætir þeirra í- verkum Itans. Þegar námsstyrkur hans var upp urimi stóð til að hann yrði aö halda til Kaupmannaháfntii' þar sem eftir litlu var að slægjast fyrir listamann á borð við hann. Úr því varð þó aldrei. Viö þröngan kost þraukaði liann áfram, og brátt tóku verk hans að vekja athygli. Stytta hans af Jason féll í góðan jarðveg og brátt tóku fyrirspurnir og pantanir að berast í verk hans. Á tiltölulega skömmum tíma var Bertel Thorvaldsen orðinn einn mikiihæfasti ogvirtasti listamaðurí Rónt og ungir danskir listamenn sem þangað leituöu knúöu oft dyra hjá honum, hann hjálpaði þeim fjárhagslega og styrkti þá á marg- víslegan hátt. Þegar hann var orö- inn fjárhagslega sjálfstæður og gott betur, kom hann á fót eigin lista- verkasafni. Til þess var tekiö að í þessu safni var margt listaverkiö sem sötti í stílbrögö sem þá áttu ekki uppá pallboröiö, hvorki hjá almenningi né heldur gagnrýnentP um. Hann hugöist kaupa liöll í ná- munda viö Péturskirkju undir verk sín, en á endanum var höllin seld römverskum fursta og banka- eigenda. Thorvaldsen arfleifði síð- an Kaupmannáhöfn að listaverka- safni sínu. Ljónið í Luzern í Thorvaldsen-safninu í Kaup- mannahöfn sem var sett á fót IK48, fjórum árurn eftir lát hans er að finna hvorki fleiri né færri en 840 verk eftir Thorvaldsen. Þó er ekki öll sagan sögð, því víða um heim éru verk hans til. Sjálfsmynd Thorvaldsen vargefin íslendingum á því herrans ári 1874 þegar ís- landsbyggð varð 1000 ára og árið 1931 var hún flutt í llljómskála- garöinn. Á sýningunni aö Kjarvals- stöðum eru auk þess tvö önnur verk Thorvaldsen sem hér hafa staðið í æði mörg ár, annaö er brjóstmynd af Jóni Eiríkssyni kon- ferensráöi og er það í eigu Þjóð- minjasafnsins, hitt er marmara- mynd af Ganymedesi sem Lista- safn íslands á. Af þeirn verkunt Thorvaldsen sem eru dreifð vítt og breitt um heiminn er ljónið í Luzern senni- lega eitt það þekktasta. Það er hoggið í klettavegg og er einskonar tákn þessarar fallegu borgar. Á bak við höggmyndina af hinu deyjandi Ijóni er saga af svissnesk- um lífvörðum páfa, sem samkvæmt hefð eru ávallt af svissnesku bergi brotnir, en féllu í frægri orustu við Tuileriehallir í París árið 1792. — hól.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.