Þjóðviljinn - 20.12.1983, Blaðsíða 9
ÞJOÐVILJINN - SÍÐA 9
Hvað skyldi Lúðvík
segja um þetta?
Lúðvík Kristjánsson
íslenzkir sjávarhættir III.
Menningarsjóður. Reykjavík 1983.
Þetta er mikið rit, 498 bls. í stóru
broti (leturflötur 24x15 sm.). í
bókinni eru 361 mynd og teikning-
ar. Allmargar myndanna eru
prentaðar í lit, og eru þær flestar
eftir Björn Rúríksson, en Bjarni
listmálari Jónsson hefur gert nær
allar skýringarteikningar, en þær
eru drjúgur meirihluti myndefnis-
ins. Fer nú senn að hilla undir lok
þessa mikla rits, þó að enn sé að
minnsta kosti eitt bindi.
í fyrsta bindinu var aðallega rætt
um fjörugögn, en þau voru miklu
meiri en okkur nútímamönnum
getur boðið í grun, því að margt var
það, sem forfeður okkar urðu að
bjargast við og nýta þótt nú þyki
einskis virði. Iöðru bindi er skýrt
frá verstöðvum, en aðaluppistaðan
er þó árabáturinn, mismunandi
gerðir hans frá einum stað og tíma
til annars, auk þess sem lýst er ver-
ferðum, verbúðum og öðrum að-
búnaði.
Þetta bindi er í rauninni beint
framhald annars bindis, þó að
undirbúningi sjóferða sé enn ekki
lokið. Eftir var að gera mönnum
skinnklæði og hefst bókin á því. En
að fleiru þurfti að hyggja, svo sem
uppsátri, veðurfari, og ýmsu öðru,
sem nauðsynlegt var að hafa í huga
áður en ýtt var úr vör og farið með
sjóferðabænina, sem þótti sjálf-
sögð uns vélar komu í bátana, en
óþörf úr því og hvarf þá úr sögunni.
í síðara hluta bókarinnar fer höf-
undur með lesandann á flyðru- ogf
hákarlaveiðar úr hinum ýmsu ver-
stöðvum hringinn í kringum
landið. Bókinni lýkur svo á rösk-
lega fjörutíu blaðsíðna atriðisorða-
skrá, en framan við hana er skrá
um heimildir á tólf blaðsíðum,
prentaðar bækur, handrit og frá-
Haraldur
Sigurðsson
skrifar
sagnamenn. Sýnir það ljóslega, að
frá mörgum er að segja og víða
leitað fanga um heimildir.
Öll er bókin mikil náma fróð-
leiks. Hér er lýst í máli og myndum
öllum áhöldum og hverju hand-
taki, sem henta þótti til sjó-
mennsku. Allt er þetta rakið eftir
mismunandi aðstæðum, venjum og
heitum í hinum ýmsu landshlutum.
Ekki verður því þó neitað að hlutur
Breiðfirðinga og annarra Vest-
lendinga er nokkru meiri en mér
þykir líklegt að svari til hlutdeildar
þeirra. Mér er þó ljóst að hvergi
voru fiskveiðar stundaðar svo mjög
sem þar, ef Suðurnes eru und-
anskilin.
Ég, sem þessar línur rita, er
harla ókunnugur sjómennsku, einn
þeirra manna, sem varla verður
sagt að hafa pissað í saltvatn. Mér
yæri því ugglaust sæmst að þegja
um bók sem þessa. En svo vill til,
að ég hef haft frá æskuárum nokk-
urn leikmannsáhuga á öllu er snert-
ir þjóðhætti. Og því fagna ég bók
Lúðvíks Kristjánssonar og hugnast
hún flestum bókum betri, er birst
hafa hin síðari ár. Þótt eitthvað
kunni að vera vansagt eða ofsagt í
bók hans, því að enginn hefur
nokkru sinni gert hina alfullkomnu
bók, þá veit ég, að íslenzkir sjávar-
hættir verða það undirstöðurit,
sem frekari rannsóknir framtíðar-
innar rísa á, afreksverk unnið af
fágætri elju og alúð, kostum, sem
bókaskrifarar mættu gjarna taka
sér til fyrirmyndar þó að bókaheit-
um kynni þá eitthvað að fækka, og
menn sendu síður á þrykk t.a.m.
þrjár bækur á ári. Það er trúa mín,
að hvenær sem vísindamenn fram-
tíðarinnar þurfa að hyggja að ein-
hverjum þáttum er varða sjó-
mennsku liðinna ára og þjóðhætti
tengda henni, verði þeim fyrst fyrir
að fletta upp í íslenzkum sjávar-
háttum og spyrja: Hvað skyldi
Lúðvík segja um þetta? Og eru það.
ekki þau örlög, sem hver fræði-i
maður óskar bók sinni best?
Sögusteinn
Vilborgar
Vilborg Dagbjartsdóttir. Sögusteinn.
Blandað efni fyrir börn. Bjallan 1983.
Þessi bók hefst á þýddu ævintýri
finnsku, sem er sprottið af öðrum
ævintýrum og svo sambúðarmálum
ólíkra granna. Þar fer svo, að Kosj-
ei ódrepandi, hið versta fól úr
rússneskum þjóðsögum, er farin að
búa með friði og sæld með Ainó,
sem er ættuð úr sjálfu Kalevala.
Þetta er annars bók með
blönduðu efni. Þar eru gátur og
skrýtlur, frásagnir Vilborgar frá
Vestdalseyri, þýdd ljóð og sögur.
Textinn er vandaður og ber vott
um góða kunnáttu á börn og
reynslu af þeirra sögueyra. Og
kannski er fallegust sagan sem síð-
ast fer, ævintýrið um Malín og
glerbrúðuna, sem kemur í heim-
sókn til slasaðrar telpu þegar verst
gengur. Á8.
Lúðvík Kristjánsson
Árni Björnsson:
Ekki mín orð
Mér þykir leiðinlegt að þurfa að
gera athugasemd við vel meinta
fjöllun mhg. í síðasta helgarblaði
um bók okkar Hrings Jóhannes-
sonar I jólaskapi. Meginhluti pist-
ilsins er settur upp eins og ég tali í
fyrstu persónu við blaðamanninn,
einkum með þessari setningu: „En
nú gefum við Árna orðið“.
Slíkt samtal átti sér aldrei stað,
ekki einu sinni í síma, enda er orða-
lagið allt mjög frábrugðið mínu
málfæri, hvað þá rithætti.
Málið er þannig vaxið, að 5. des-
ember var bók þessi kynnt á dag-
skrá í Konnslumiðstöð Námsgagn-
astofnunar. Þar rakti ég nokkuð til-
drög bókarinnar, las kafla úr henni
og svaraði fyrirspurnum.
Á þessum fundi var Magnús H.
Gíslason blaðamaður og púnktaði
auðvitað niður sér til minnis. Úr
þessum minnispúnktum sýður
hann saman „spjall við Árna
Björnsson", en gerir mér auk þess
upp þakkarávarp til bókaútgáfunn-
ar Bjöllunnar, sem starfsmaður
Kennslumiðstöðvar, Ingvar Sig-
urgeirsson, flutti.
Magnús náði ekki að bera þetta
„viðtal" undir mig, enda hefði þá
sumt orðið öðruvísi. T.d. er al-
rangt, að ég hafi klykkt út með því
að segja, að þetta sé „ekki barna-
bók“. Þetta á einmitt að vera bók
fyrir alla, sem orðnir eru sæmilega
læsir, bæði börn og fullorðna.
Bölvanlegast er mér þó við þann
fífilbrekkustíl, sem mér er lagður í
munn og er einkar uppsigað við.
VM
Kbttuh{
^pdh e/f)
tfút
BEATKIX POITIER
samin aí Beatrix Potter skömmu
upp úr síðustu aldamótum.
Pétur kanina er mesti œrslabelgur,
Tumi kettlingur óþekktarangi en
Jemína pollaönd vildi unga
eggjunum sínum út sjdlf.
Hinar upprunalegu og margloíuðu
litmyndir prýða hverja opnu.
Sigrún Davíðsdóttir
þýddi bœkurnar.
Hugljufar sögur íyrir smafólk.
SPURHIHC
Á HVERRIOPHU
Þar er spurt um starísheiti, dýrategund eða andheiti.
Og svarið er falið bak við lítið spjald.
Skemmtilegur leikur og írœðandi.
Skemmtilegar bœkur, gœgjubœkurnar.
Bamabœkur
ERIC
HILL
SAGAN UM
JFMÍNU POLLAÖND
SAGAN ÚM
PÉTUR KANÍNU
é
Mmetm
tft"
MH« K*"
BRAÐFALUC
06 SKEMMTILEG
ÆVINTÝRI
Hvert er andheítlð við
hratt?