Þjóðviljinn - 31.12.1983, Blaðsíða 14

14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 31. desembcr - 1. janúar 1984
Sigurjón Pétursson
Skuldafenið í Grafarvogi
Ársins 1983 veröur minnst um
mörg ókomin ár. Raunarerekki
ósennilegt að í framtíöinni verði tal-
að um atburði sem gerðust fyrir eða
eftir lífskjaraskerðinguna miklu og
þá áttviðárið 1983.
Þegar litið er til baka, þá var árið
1942 einnig tímamótaár, sem hefur
sérstæðan hljóm í munni eidri
verkamanna. Það var árið sem al-
þýða þessa lands braust úr fjötrum
kreppunnar, fann samstöðu sína
og beitti styrk hennar.
Nú á örfáum mánuðum á þessu ári
sem nú er að Ijúka, hefur margra
áratuga barátta verkafólks fyrir
hagsæld og öryggi verið lögð í rúst
án þess að nokkrum vörnum hafi
verið komið við, -enn.
Kjaraskerðing er nemur um þriðj-
ungi kaupmáttar er staðreynd og
yfirvofandi er stórfellt atvinnuleysi,
sem þegar hefur barið að dyrum hjá
hundruðummanna.
Typtunarmeistarar
Það væri ekki óeðlilegt að þeir höfðingjar
sem standa fyrir þessari aðför að lífsafkomu
almennings væru hnípnir menn, sem
reyndu eftir megni að leiðrétta mistök sín
og bæta. En því fer víðs fjarri. Þeir eins og
aðrir typtunarmeistarar standa stoltir yfir
verki sínu og telja sig vera að bæta þann sem
typtaður er.
Og enn virðist því miður, að alþýða þessa
lands telji sig barða til bóta.
Um það verður ekki deilt að þjóðarbúið
hefur orðið fyrir nokkrum áföllum og sú
skerðing á þjóðartekjum, sem orðið hefur,
verður ekki af öðrum borin en þegnum
þessa lands.
Um það eitt er deilt hvernig eigi að jafna
byrðunum. Og þar sýnist mér eitt og
stjórnvöldum annað.
Allur vandinn er leystur með kaupmátt-
arskerðingu, ekki bara jafnmikilli og skerð-
ingu þjóðartekna, heldur margfalt meiri.
Þannig verða launamenn að axla bæði sínar
byrðar og einnig annarra, ef menn gefa sér
að tekjuskipting í þjóðfélaginu hafi verið
rétt fyrir aðförina.
Hækkanir
Flestir voru þó þeirrar skoðunar þá, að
lífskjör væru fjarri því að vera jöfn í landinu
og einnig að það væri ekki launafólkið í
landinu, sem lifði í bílífi.
Samt er allt af því tekið.
- Verslunarálagning hefur ekki lækkað.
Hún er óbreytt í prósentum, sem þýðir stór-
hækkun í krónum, þar sem verðbólgan var
aðeins stöðvuð gagnvart laununum.
- Verðlag hefur hækkað allt árið og held-
ur áframað hækka á því næsta.
- Opinber þjónusta hefur hvorki lækkað
né staðið í stað. Hún hefur á mörgum svið-
um hækkað enn meir en annað verðlag.
Þeir eru margir, sem trúa því að nú séu
erfiðleikarnir að baki, frekari kjaraskerð-
ing verði ekki og að á komandi ári verði
hægt að endurheimta aftur kaupmáttinn.
Því miður þá held ég að þeir hafi rangt
fyrir sér. Stjórnvöld stefna að enn frekari
kjaraskerðingu og engin teikn eru enn á
lofti um nauðsynlega samstöðu og baráttu-
vilja hjá almenningi til að hnekkja aðför-
inni.
Grafarvogsævintýriö
Fyrir Reykvíkinga verður árið 1983 einn-
ig lengi minnisstætt vegna þeirra stórfelldu
og kostnaðarsömu mistaka sem nýi íhalds-
meirihlutinn hefur gert.
Lengst munu menn vafalaust minnast
Grafarvogsævintýrisins, þar sem í fyrsta
skipti í sögunni, svo ég viti til, var skipulagt
og ákveðið í kosningaáróðri heilt byggða-
hverfi og arkitektum síðan falið að teikna
eftir uppskrift kosningaræðanna.
Nú blasir árangurinn við. Af 2§2 lóðum,
sem voru gerðar byggingarhæfar í fyrsta
áfanga hverfisins og auglýstar til umsóknar
á síðast liðnu vori, hafa aðéins 103 gengið út
núna um áramótin.
Nú þarf launafólk að sameina krafta sína,
segir Sigurjón Pétursson m.a. í áramóta-
grein sinni.
Skipulagsflaustrið verður þannig til þess,
að um langan tíma verða í Grafarvogi
skörðóttar götulínur og hverfi í byggingu
með tilheyrandi moldarhaugum, mörgum
árum eftir að fyrstu íbúarnir verða fluttir
inn. Ýmsir myndu nú halda að tæpar 180
lausar lóðir væru næg „birgðasöfnun“, en
það er ekki skoðun eða stefna íhaldsins,
heldur á að gera enn fleiri lóðir byggingar-
hæfar á næsta ári þannig að „birgðasöfnun-
in“ eykst enn.
Borgarstjóri hefur státað af því að nú
væri í hverri viku verið að úthluta lóðum við
Grafarvog og gefið með því í skyn að eftir-
spurn eftir þessum slóðum fari vaxandi.
„Þögul bylting“ kallaði Morgunblaðið
skipulagsvitleysuna í leiðara um daginn.
Þegar ég gerði könnun á því í sumar hve
margir hefðu greitt fyrstu greiðslu gatna-
gerðargjalda af lóðum í Grafarvogi og með
því staðfest að þeir þægju lóðina, þá kom í
ljós að út voru gengnar 99 lóðir. Hin „þögla
bylting" Morgunblaðsins nú í sumar og
haust þegar „svo til á hverjum fundi borg-
arráðs er verið að úthluta lóðum í Grafar-
vogi“ eins og borgarstjóri segir, er því sam-
tals 4 lóðir. Sjaldan hafa menn glaðst jafn
mikið yfir jafn litlu.
Skipulagsvitleysa
og skuldaaukning
Það væri í sjálfu sér ekkert sérstakt tilefni
til gagnrýni þótt borgin „safni lóðum“ ef
60
40
20
Útsvarsbyrðin
1975-1984
Dökku súlurnar sýna skattbyrðina á stjórnarárum
Davíðs Oddssonar. Á næsta ári verða menn 53,1 %
lengur að vinna fyrir útsvarinu en á árabilinu 1975-1982
Súlurnarsýnafrávik einstakra ára.
-20
1,9 3,4

-5.3 -4,0
1,4
----i------1------1-----1------1------r------1------1------1-----1------r
74 76 78 80 82
84
30 ~t
Skattlagning borgarsjóðs
1 á rafmagnsveituna
Upphæðlr í miljónum króna
80 82
Upphæðir færðar til byggingavísitölu 1984 = 2500
400 H
300
200 —
Skuldir borgarsjóðs
Súlurnar sýna skuldastöðu borgarinnar við hver áramót. Dökku súlurnar
sýna þróunina frá kosningum 1982. Nú skuldar borgin yfir 300 miljónir
á hlaupareikningi og vegna vörukaupalána.
Upphæðir eru færöartil byggingavísitölu 1983.
Upphæðir í miljónum króna
100
82 83
hún ætti til þess fé og hefði ekkert gagnlegt
við það að gera. En svoer ekki, þvífer verr.
Skipulagsvitleysan er öll fjármögnuð með
lántökum innlendum og erlendum. Skuldir
borgarinnar hafa hækkað frá árslokum
1981 til ársloka 1983 úr 77 miljónum í 304
miljónirogeru þá skuldirársins 1981 færðar
til verðlags ársins 1983.
Skuldaaukningin hefur því orðið 227
miljónir á 24 mánuðum.
Afleiðingin er sú að á næsta ári fer nær
þriðja hver króna af því fé sem ætlað er til
framkvæmda í að greiða afborganir og
vexti.
Og því fer fjarri að skuldasöfnun sé hætt.
I fjárhagsáætlun næsta árs er gert ráð fyrir
90 miljón króna láni til að endar nái saman.
Aukin skattheimta
Óstjórnin og vitleysan kallar á stóraukna
skattheimtu af almenningi. Til að hylja
stórauknar álögur á almenning er slegið um
sig með fullyrðingum um lækkun á útsvari
úr 11,88% í 11%. Enginn hefur orðað
blekkinguna betur en fjármálaráðherra:
Skattarnir hækka ekki, fólk er bara lengur
að vinna fyrir þeim.
Þótt þessi tafla hafi áður birst í Þjóðvilj-
anum, þá tel ég að hún eigi þangað erindi
aftur og ætti í raun að hanga uppi á hverjum
vinnustað í borginni.
Hún sýnir þann tíma sem það tekur
verkamann að vinna fyrir útsvarinu sínu.
Lína 0 er sá meðaltalstími sem það tók að
vinna fyrir útsvarinu á árunum 1975 til og
með 1982. Viðmiðunin er meðaltal allra
kauptaxta Dagsbrúnarverkamanna. Súl-
urnar sýna frávik á hverju ári fyrir sig.
Þannig voru menn árið 1977 7,7% skemmri
tíma að vinna fyrir útsvarinu en meðaltalið,
en 1,4% lengurárið 1982. Einsog glögglega
sést hafði breyting á útsvari úr 11,0% í
11,88% árið 1980 óverulega aukningu á
greiðslubyrði í för með sér, því þá fylgdi
kaup verðlagi.
Greiðslubyrði ársins sem er að líða er
15,5% erfiðari en meðaltalið og ég býst við
að flestir hafi orðið þess varir.
En næsta ár ætlar íhaldið enn að herða
ólina og þá verður greiðslubyrðin 53,1%
erfiðari. Það er þetta, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn kallar skattalækkun!
Það er ekki útsvarið eitt sem hækkar.
Næstum allt sem almenningur greiðir er
hækkað og flest langt umfram almennar
launahækkanir. Sem dæmi má nefna:
Fasteignagjöld um 57% laun 30,1%
Vatnsskattur 57% laun 30,1%
Kort Borgarbókasafns 100% laun 30,1%
Gæsla á leikvöllum 50% laun 30,1%
Stöðumælagjald
(á miðju ári) 100% laun 30,1%
Hækkanir á
rafmagni og hita
Þó tekur fyrst steininn úr þegar hækkanir
á rafmagni og hitaveitu eru skoðaðar.
Frá 1. nóvember 1982 til ársloka 1983 eða
á 14 mánuðum hefur verð á heitu vatni í
Reykjavík hækkað um 167,9% og samt er
gert ráð fyrir 25% hækkun til viðbótar í
byrjun næsta árs.
Taxtar Rafmagnsveitu hafa á sama tíma
hækkað um 140%, Strætisvagnanna um
112,5% og sundstaðanna um 142%.
Þegar rætt er um hækkanir orkufyrirtækj-
anna þá er jafnan talað um hækkunarþörf
þeirra.
En nú er ekki aðeins hækkað til þess að
þau geti staðið undir eigin rekstri með tekj-
um sínum, heldur eru þau gerð að vaxandi
skattstofni fyrir borgarsjóð. Þannig tvö-
faldar borgarsjóður skattlagningu sína á
Hitaveituna og þrefaldar skattlagningu á
Rafmagnsveitu. Þessa skattlagningu verða
neytendur síðan að bera í hækkuðu orku-
verði.
Það er mikill munur á orðum og efndum
hjá íhaldinu.
Það er ljóst að komandi ár verður alþýðu
þessa lands erfitt og svo mun verða þar til
íaunafólk nær því á ný að sameina krafta
sína líkt og það gerði árið 1942 bæði í
verkalýðs- og stjórnmálabaráttu.
Ég óska öllu launafólki farsældar á kom-
andi ári, með þeirri von að alþýða þessa
lands finni sem fyrst samstöðu sína og beiti
sér í krafti hennar.
Sigurjón Pétursson.