Þjóðviljinn - 11.04.1984, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 11.04.1984, Blaðsíða 4
4 SÍÐA - ÞJÓÐyiLJINN Miðvikudagur 11. aprfl 1984 DIOOVIUINN Málgagn sósíalisma, verkalýös- hreyfingar og þjóðfrelsis Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviijans. Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir. Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson. Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson. Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson. Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson. Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir. Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla- son, ÓlafurGíslason, OskarGuðmundsson, SigurdórSigurdórsson, Valþór Hlöðversson. íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson. Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson. Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson. Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar. Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir. Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir. Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir. Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir. Bílstjóri: ólöf Sigurðardóttir. innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir. Útkeyrsla, afgreiðsla og auglysingar: Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333. Umbrot og setning: Prent. Prentun: Blaðaprent hf. Velferðarríki fyrirtœkjanna Á ráðstefnu fólks úr stjórnarandstöðunni í Reykjavík um sl. helgi var rætt um velferðarríkið; hættuna sem stafaði af árásum hins hægri sinnaða ríkisvalds á sam- hjálparkerfið og innihald hugtaksins velferðarríki. Stefán Ólafsson lektor gerði samanburð á velferð hérlendis og nágrannalöndunum. í máli hans kom fram að þjóðartekjur á mann hér á landi hafi síðasta áratug verið með því hæsta sem þekkist. Engu að síður er kaup launafólks hérlendis tvisvar og þrisvar sinnum lægra en í nágrannalöndum okkar. Vinnutími launafólks hérlendis er einnig mun lengri en tíðkast meðal þeirra þjóða sem við miðum okkur við, jafnvel svo nemur 15% til 20% lengri vinnutíma. Velferðarþjónustan sem hluti af þjóðartekjum er minni hér en annars staðar. Þannig fara 33% af þjóðar- tekjum Svía í velferðarþjónustu, 30% í Bretlandi, 27% í Danmörku, 23% í Finnlandi en einungis 15% af þjóð- artekjum fara í velferðarþjónustu hér á landi. Opinber fyrirgreiðsla við útvegun húsnæðis er lægra hlutfall kostnaðar hér en í þessum samanburðar- löndum. Við hin lágu laun og langa vinnutíma bætist mikil vinna hjá fjölda fjólks við að koma þaki yfir höfuðið á sér. Sú vinna er sjaldnast til á opinberum skrám. í menntamál fer einnig minna af þjóðartekjum hér en í nágrannalöndunum. í samgöngumál fer eilítið meira hér en annars staðar, en á móti kemur, að við- miðunarlönd eyða miklu fjármagni af þjóðartekjum í svokallaðar „landvarnir“. Þegar slík atriði eru tekin saman; minni félagsleg þjónusta hér á landi en í nágrannalöndunum, lægra kaup, meira vinnuálag, minna hlutfall af þjóðartekjum í menntamál en í viðmiðunarlöndum á sama tíma og þjóðartekjur á mann eru með því hæsta sem þekkist í heiminum, þá er ekki nema von að komist sé að þeirri niðurstöðu, að sú kenning sé röng að auka þurfi þjóð- artekjur til að bæta lífskjörin. Það þarf að skipta rétt- látar niður þjóðartekjunum en gert er hér á landi. Sú var meginniðurstaða Stefáns Ólafssonar lektors í áður- nefndu erindi. Launafólk hefur lengi vel fengið »of lítinn hlut af þjóðartekjum á íslandi. Ástæða þess að hér á landi fer minna í félagslega þjónustu, minna í laun og yfirleitt til almennings er einfaldlega sú, að fyrirtækin hirða stærri hlut af arði vinnunnar en nokkurt hóf er í og meira en fyrirtækin í þeim löndum sem við viljum helst miða okkur við. Þegar verðbæturnar voru teknar af laununum af nú- verandi ríkisstjórn ásamt með öðrum stjórnarat- höfnum hennar, þá var enn verið að auka hlut fyrir- tækjanna á kostnað launafólks. Þegar ársreikningar stórfyrirtækjanna eru gerðir upp, kemur í ljós að þau græða sem sjaldnast fyrr. Þetta gerist á sama tíma og' laun hafa lækkað óhugnanlega og jafnvel er talað um hungur í landinu. Launafólk veit þá hvert arðurinn af vinnu þess hefur farið. Fyrirtækin í landinu hafa skipulagt sig í samtökum einsog Verslunarráði, LÍÚ, Félagi íslenskra iðnrek- enda og svo framvegis. Þetta eru áróðursstofnanir fyrir- tækjanna með tögl og hagldir í Sjálfstæðisflokknum og SÍS-valdið hefur Framsókn. Velferðarkerfi fyrirtækj- anna hér á landi hefur ekki einungis byggst á heljar- tökum þeirra í efnhagslífinu heldur hafa þau fylgt þeim eftir í stjórnmálalífi þjóðarinnar. Flokkur og flokkar fyrirtækjanna hafa verið ríkjandi í ríkisstjórnum ís- lands í 29 ár síðustu fjörutíu árin. Á þeim 40 árum hafa vinstri flokkar einungis verið ríkjandi í 7 ár. Fjölmiðl- arnir, stjórnkerfið og skoðanamyndun í landinu er í samræmi við þetta ofurvald fyrirtækjanna á íslandi. Því valdi þarf að hnekkja. klippt Vinstri menn um velferðina Um sl. helgi var haldin ráð- stefna í Gerðubergi í Reykjavík um velferðarríkið. Aðstandend- ur ráðstefnunnar voru úr Al- þýðubandalagi, Bandalagi jafn- aðarmanna, Alþýðuflokki og úr kvennahreyfingunni. Frummæl- endur voru þau Svanur Krist- jánsson, Stefán Ólafsson, Árni Gunnarsson og Guðrún Jóns- dóttir. Margir „utangarðs" í póli- tíkinni sóttu þessa ráðstefnu og þótti hún takast með ágætum. Framsögumennirnir fjölluðu á gagnrýninn hátt um vel- ferðarríkið, kosti þess og galla. í erindi Stefáns Ólafssonar (sjá leiðara) var gerður samanburður á velferðinni hérlendis og er- lendis og kom í ljós að íslensk þjóð er langt á eftir grannlöndum sínum í þessu efni. Lakara er þó að fyrir um 20 árum fór álíka hlut- fall þjóðartekna í velferðarþjón- ustu hjá okkur og nágrannaþjóð- unum. Það sýnir að fyrirtækin hirða æ meir af tekjum þjóðar- innar í sinn hlut á kostnað launa- fólks. Sjálfstœðisflokkurinn snýst gegn velferð í erindi Svans Kristjánssonar prófessors var stiklað á stóru í sögu samhjálpar á íslandi allt frá samtryggingarkerfi þjóðveldis- ins, um ábyrgð kapítalista einsog Thors Jensen gagnvart launafólki - til félagsstofnana nútímans. Svanur rakti það hversu mikil samstaða hefði verið meðal þjóð- arinnar um aukna velferðarþjón- ustu fram eftir öldinni. Á fyrri helmingi aldarinnar hefði í raun- inni ekki verið eðlismunur á af- stöðu manna og flokka til vel- ferðarþjóðfélagsins. Frjálslynd borgaraleg öfl hér á landi hefðu tekið höndum saman við flokka launafólks um aukna velferðar- þjónustu. Til að gera langa sögu stutta (klippta og skörna), kom fram, að lengi frameftir hefði Sjálfstæð- isflokkurinn aðhyllst einskonar „félagslega frjálshyggju" og ekki snúist gegn því samhjálparkerfi sem kallast velferðarríki í dag- legu máli. En á allra síðustu árum hefur hér orðið breyting á. Sjálf- stæðisflokkurinn hefur tekið upp andfélagslega stefnu markaðar- ins. Frelsið í búðunum Nú orðið trúir Sjálfstæðis- flokkurinn því að frelsið sé til í búðunum. Boðberar hinnar köldu markaðshyggju hafa orðið ofan á í innanflokksátökum Sjálf- stæðisflokksins og pólitík hvunn- dagsins hefur jafnframt orðið hagsmunir fyrirtækjanna á kostn- að almennings. Svanur vitnaði til ummæla Sjálfstæðismanna sjálfra máli sínu til stuðnings. Þannig hafði hann eftir Guðmundi H. Garð- arssyni varaþingmanni niður- stöðuna um þróun Sjálfstæðis- flokksins, að hinn frjálslyndi Sjálfstæðisflokkur Ólafs Thors, Bjarna Benediktssonar og Jó- hanns Hafsteins heyrði sögunni til en hinir köldu markaðssinnar hefðu tekið við. Vinstri menn ekki staðið sig í djobbinu í máli framsögumanna bar töluvert á sjálfsgagnrýni og heilbrigðum efasemdum um rétt- mæti þess sem vinstri flokkarnir hafa verið að gera á undanförn- um árum og áratugum. Árni Gunnarsson sagði til dæmis, að vinstri menn ættu sök á sókn frjálshyggjunnar að undan- förnu. Sósíalistar hefðu verið hálf feimnir við atvinnurekstur og staðnað um of í neikvæðum mál- flutningi þegar atvinnureksturinn bæri á góma. Engin ástæða væri til að láta Framsóknarflokkinn um að ráðskast með SÍS heldur ættu vinstri menn að gerast virkir í starfi samvinnuhreyfingarinnar. íslenskir sósíalistar ættu að leggja meira á sig til að sýna valkosti við markaðsdýrkun Sjálfstæðis- flokksins og einokunartilhneig- ingar Framsóknar og Sjálfstæðis- flokksins. Ættu menn óhræddir að takast á hendur stjórn fyrir- tækja með blönduðu rekstrar- formi; einkarekstur, samvinnu- rekstur, hlutafélög o.s.frv. Vandaðri velferðarþjónustu Guðrún Jónsdóttir fjallaði nokkuð um það hvernig velferð- arþjónusta kæmi fólki misjafn- lega. Konur færu verr útúr þess- ari þjónustu en karlar. Huga þyrfti frekar að innihaldi velferð- arþjónustunnar. Gæta þyrfti þess að fólk glataði ekki sjálfstæði sínu þegar það nýtur velferðar- þjónustunnar. Takmarkið væri að allir einstaklingar réðu meira yfir lífi sínu, nánasta umhverfi og sjálfum sér, - og það markmið mætti aldrei elatast í velferðarrík- inu. í máli hennar og fleiri manna kom einmitt skýrt fram á ráð- stefnunni, að hinir ýmsu þættir velferðarríkisins væru varhuga- verðir - og gæta þyrfti þess að ríkið snérist ekki upp í andhverfu félagslega þenkjandi fólks; Stóra bróður. -óg. og skorið Varðberg gegn Nató „Við undirrituð, gestir á friðar- páskum 1984 heitum á íslensk stjórnvöld að taka upp einarða andstöðu gegn kjarnorkuvígbún- aði og vopnakapphlaupi“. Þann- ig hljóðar upphaf áskorunar sem 16 samtök hafa komið sér saman um að leggja fram á friðarvikunni í Reykjavík sem hefst á laugar- daginn. Mesta athygli vekur að Varðberg, áhugamenn um vest- ræna samvinnu, sem hefur verið öflugasta stuðningssveit Nató hér á landi skuli vera aðili að áskor- uninni. Áskorun á stjórnvöld um að taka nú upp „einarða andstöðu gegn kjarnorkuvígbúnaði og vopnakapphlaupi“, er talin fela í sér kröfu um að stjórnvöld beiti sér fyrir algerri stefnubreytingu á alþjóða vettvangi; á móti stað- setningu Nató-kjarnorkuflaug- anna í Evrópu sem og SS-20 kjarnorkuflaugum Sovétríkj- anna. Þar sem stefna Nató bygg- ist á staðsetningu Pershing-2 kjarnorkuflauga og áframhald- andi kjarnorkuvígbúnaði, felur áskorunin „friðarpáskar 1984“ í sér ótvíræða andstöðu við stefnu Nató. Það er því alger nýlunda hér á landi að stuðningssamtök Nató, einsog Varðberg hefur ver- ið, taki afstöðu gegn hernaðar- bandalaginu. Þetta hefur hins vegar gerst er- lendis og er fagnaðarefni að áhrif friðarhreyfinganna skuli hafa brotist yfir þann múr sem Nató- menn hafa hingað til haft um sig hér á landi. - óg.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.