Þjóðviljinn - 20.09.1985, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Kvennahátíð og ferskir straumar
Þaö er ekki einungis aö guöirnir hafi gefiö
okkur sólarbirtu þessa síðustu sumardaga,
heldur er óvenju bjart um að litast í menningar-
lífinu þessa dagana. Loftið ereinsog rafmagnaö
af jákvæðri spennu. í dag er til dæmis haustið
mætt meö veglegri og litskrúðugri listahátíö
kvenna, sem hefur veriö um langt skeiö í undir-
búningi. Fjölbreytni hátíöarinnar ber órækan
vott um þá alúð og vandvirkni sem búiö er aö
leggja í hátíöina og framtakið er sannarlega
lofsvert.
En hvers vegna kvennahátíð? Vafalaust eru
þeir margir sem finnst hreinasti óþarfi aö vera
með sérstaka kvennahátíð í listum. Finnst slík
hátíð í sjálfu sérsundurvirk, vegna þess að listin
sé ekki kynbundin heldur ein sönn og hrein án
tillits til kynferðis gjörningafólks, og slík hátíð
leggi því grunn að gerviskiptingu og sé því í eðli
sínu óþörf. Það getur vel verið. Hitt er að sönnu
rétt, að hlutur kvenna berst oftlega fyrir borð
þegar settar eru á hátíðir og sýningar heima og
erlendis. Það eru karlar fyrst og fremst sem
stjórna þeim og karlar eru körlum bestir. Kann-
ski er það þessvegna sem jafnvægi kynjanna er
oft vel á skjön við veruleikann á slíkum uppá-
komum. Þess vegna á listahátíð kvenna fullan
rétt á sér og er meir en tímabær.
Listhollur almenningur hér á landi vill gjarnan
kynnast því hversu stór hlutur íslenskra kvenna
er í listum. Það er sjálfsagt að íslenskar konur
sýni hvar þær eru að gera. Víst er að þeim
finnst þær hafa verið afskiptar, og eitt af hlu-
tverkum hátíðar einsog þessarar er vissulega
líka að ræsa fram gremju, gera einskonar upp-
reisn, gera sjálfum sér og öðrum Ijóst að þær
hafa mikið fram að færa. Þess vegna er hátíð
einsog þessi mikilvæg fyrir baráttu kvenna, því
hún er hluti af vitundarleit, kjarksmíð, og þjónar
ekki síst því hlutverki að stappa stáli sjálfs-
trausts í konur.
Það er staðreynd hér á landi, að til dæmis
bókaforlög sinna lítið útgáfu bóka, sem höfða
sérstaklega til kvenna. Erlendis eru fjölmörg
dæmi þess, að konur hafa þurft að stofna sér-
stök bókarforlög til að fá útgefnar bækur eftir
konur. Fjölmörgum rithöfundum úr þeirra hópi
hefur þannig verið bjargað úr glatkistu sögunn-
ar, og gott dæmi er til dæmis breska forlagið
Viragó sem hefur dregið úr gleymsku fjölmarga
kvenhöfunda og komið enn fleiri nýjum á fram-
færi. Uppgangur þess forlags varð með ólíkind-
um sem sýnir nauðsyn þessa. Sama gildir
auðvitað um aðra þætti listarinnar. Það er ein-
faldlega staðreynd að konur eiga erfiðar með að
koma verkum sínum á framfæri og þess vegna
er listahátíð einsog sú sem er að hefjast, óumd-
eilanlega af hinu góða.
Eitt merkilegasta framlagið á listahátíð
kvenna er leikgerð Helgu Bachman á Reykjvík-
ursögum Ástu Sigurðardóttur, sem er einn
merkilegasti rithöfundur sem við höfum átt. Það
er því skemmtileg tilviljun, að einmitt í dag grein-
ir Þjóðviljinn frá því á forsíðu að fimm áður ó-
þekktar smásögur og nokkur Ijóð hafi fundist
eftir þessa ástsælu skáldkonu. Það eru ein
merkustu tíðindin í íslensku menningarlífi um
nokkra hríð og vel við hæfi að sá fundur sé
tilkynntur á listahátíð kvenna.
En það er ekki bara kvennahátíðin sem ber
vitni um ferskleikann í íslensku menningarlífi.
Ljóðlistarhátíð er nýafstaðin og tókst með af-
brigðum vel. Aðstandendur eiga allir þakkir fyrir
framtakið. Það má heita, að um vikuskeið hafi
öll þjóðin verið með Ijóðið í huga sér, og vissu-
lega er þetta framtak og undirtektirnar við það
merki um nýja sókn í þjóðlífinu. Því sveiflan sem
er í menningarkimanum þessa dagana boðar
nýja endurreisn í þjóðfélaginu. Hún er svar við
lággróðri myndbandaaldar og flóðbylgju út-
lendrar lágmenningar. Hún ætti líka að vera
forkólfum atvinnulífsins fagnaðarauki, því það
er aldrei gangur í menningunni nema í kjölfar
sigli viðlíka vöxtur í atvinnunýjungum og störf-
um. Bæði eru greinár af sama stofni og við-
gangur annars er vöxtur hins. Ævintýrið sem er
að gerast í fiskeldinu og hugurinn kringum aðrar
nýjar atvinnugreinar sýna þetta. Það eru ferskir
straumar alls staðar í þjóðlífinu og þó veturinn
sé að koma er samt vor í nánd!
KUPPT OG SKORIÐ
Glæsilegt rit
Út er komið glæsilegt afmælis-
tímarit Verkamannasambands
íslands, í tilefni af 20 ára afmæ-
linu.
í ritinu eru m.a. viðtöl við for-
ystumenn VMSÍ og fullorðna
baráttujaxla. Meðal þeirra eru
Hermann Guðmundsson, Ragn-
ar Guðleifsson Þórunn Valdi-
marsdóttir og Björgvin Sighvats-
son.
Tölvuleikir
og laumuspil
Við grípum niðrí viðtalið við
Björgvin, sem var forseti ASV,
Alþýðusambands Vestfjarða:
„En nú er svo komið að verka-
lýðshreyfingin verður að spyrna
við fótum og rétta hlut láglauna-
fólksins innan ASÍ. Nú eru sam-
tökin reynslunni ríkari og hljóta
að viðurkenna í verki, að það
gengur ekki lengur að halda hin-
um almennu félagsmönnum
hreyfingarinnar áhrifalitlum
utandyra, svo valinn hópur
„fjandvina“ geti í friði þreytt
tölvuleiki og laumuspil bak við
læstar dyr, og gert þannig út um
efnahagslega afkomu þess fólks
sem allt sitt á undir því að fá
sannvirði fyrir vinnu sína.“
Alþýðunnar
öflugi hnefi
- Bindur þú sérstakar vonir við
VMSÍ íþessum efnum?
- Mér finnst það líklegasti aðil-
inn innan verkalýðssamtakanna
til að endurvekja virka og rót-
tæka kjara- og launabaráttu.
Fólkið er orðið langþreytt á að-
gerðarleysi og undanhaldi í
launabaráttunni. Það er hætt að
vænta nokkurs árangurs af
áframhaldandi vangadansi við
fjandsamlegt atvinnurekanda- og
ríkisvald. Það ætlast til áhrifarík-
ari vinnubragða, þar sem barátt-
uþrek og samtakamáttur fjöidans
ræður ferðinni.
Mér kæmi ekki á óvart, að
þeim launþegum fjölgi ört, ekki
síst meðal lágtekjuhópanna
innan VMSÍ, er telji tímabært að
alþýða landsins fari að fordæmi
Ófeigs í Skörðum, er hann stöðv-
aði yfirgang og hroka stórbokk-
ans Guðmundur ríka með því að
sýna honum sinn öfluga hnefa.
Vaxandi ásælni og áhrif
arðráns- og frjálshyggjuaflanna
verður ekki stöðvuð nema þeir
átti sig á þeim sannindum, að enn
fyrirfinnst meðal alþýðunnar ein-
beitni og þróttur og öflugur hnefi
Ófeigs í Skörðum.“
Verkfallsvopni
óhikað beitt
Hermann Guðmundsson fyrr-
verándi formaður Hlífar og for-
seti ASÍ segir m.a. í viðtali í af-
mælisritinu:
„Deyfðin í félagsstarfi verka-
lýðshreyfingarinnar er áberandi,
fundir illa sóttir og baráttuviljann
skortir um of. Unga fólkið er ekki
nógu virkt í starfinu og orðið
verkfall nánast bannorð, sem
virðist hræða, en ekki hvetja
menn til átaka eins og áður var.
Það er staðreynd að hin klassíska
baráttuaðferð, uppsögn samn-
inga, barátta fyrir nýjum samn-
ingum - annað hvort með verk-
föllum eða án þeirra - virðist
mörgum úrelt baráttuaðferð. Nú
er blekið varla þomað á undir-
skrift samninga þegar ríkisvaldið
kemur til skjalanna og tekur allt
sem áunnist hefur og oft heldur
betur.
Það er því sannarlega tími til
kominn að snúa þessari óheilla-
þróun við, og það getur verka-
lýðshreyfingin svo sannarlega
gert með því að aðlaga starf sitt
og skipulag að nýjum þjóðfélags-
háttum og vera óhrædd við að
beita verkfallsvopninu."
Aukum fræðsluna
„Auka þarf virkni hinna ungu
með fræðsiu, koma á umræðu-
fundum á öllum vinnustöðum.
Auka allan áróður verkalýðs-
hreyfingarinnar og draga þannig
úr látlausum blekkingum vinnu-
veitenda og stjómvaida um að
bætt kjör verkalýðsins valdi hruni
efnahagslífsins.
Þetta em verðug og nauðsyn-
leg verkefni Verkamannasam-
bandsins, sem ég vona að það
sinni af kostgæfni. Verði það gert
óttast ég ekki framtíðina, þótt á
móti blási þessa stundina.
Að lokum óska ég Verka-
mannasambandinu til hamingju
með tvítugsafmælið, og vona að
það verði ávallt það baráttutæki
sem til var ætlast með stofnun
þess og starfi.“
Góð hugmynd
Afmælisritið gefur býsna góða
mynd af Verkamannasamband-
inu og ýmsum þáttum verklýðs-
hreyfingarinnar, vandamálum og
glæstri sögu, árangri og vonbrigð-
um. Þórir Daníelsson skrifar
formálann, viðtöl eru við Guð-
mund J, Karl Steinar, Bárð Jens-
son, Ágúst Sigurlaugsson, Val-
dísi Kristjánsdóttur og Pétur Sig-
urðsson auk áðurnefndra.
Þá rekur Stefán Júlíusson að-
dragandann að byggingum
verkamannabústaða, sex manns
ræða stefnu VMSÍ, kjör fisk-
vinnslufólks og annað umræðu-
vert í hringborðsumræðum.
Grein er um verklýðsfélögin í
Eyjum. Sagt er frá þátttöku
verkalýðsfélags Húsavíkur í
atvinnulífi bæjarins, - einnig er
hermt frá trúnaðarmannanám-
skeiði á Húsavík og Elísabet
Þorgeirsdóttir skrifar um fjórar
nýlegar skáldsögur sem fjalla um-
verkafólk. Af þessari upptaln-
ingu má sjá, að margra grasa
kennir í afmælisritinu.
í takt við
tímann
Pétur Sigurðsson forseti ASV
er spurður hvaða verkefni séu
brýnust að hans mati í dag:
„Meginatriðið er að ná upp
þeim skammarlega lágu launum
sém við búum við í dag. Við þurf-
um líka að afla viðurkenningar á
því í samfélaginu, að störf ófag-
lærðs verkafólks eru meðal þýð-
ingarmestu starfa í þjóðfélaginu.
Menn eiga að geta sagt með stolti
að þeir sér verkamenn. Verka-
lýðsfélögin verða líka að huga að
breyttu formi fyrir starfsemi sína,
þ.e. aðferðum sem eru í takt við
tímann. Allar nýjar leiðir ber að
skoða í því efni til að efla félögin
og samtakamátt hreyfingarinn-
ar.“
-óg
DJðÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson.
Rltstjórnarfulltrúi: Oskar Guömundsson.
Fréttastjórl: Valþór Hlööversson.
Blaöamenn: Aöalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friöriksson, Helgi Guðmundsson, Lúövík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Möröur Árnason, Páll Valsson, Sigriður Pétursdóttir, Sævar Guö-
björnsson, Víðir Sigurösson (íþróttir), Þröstur Haraldsson.
Ljóamyndir: Einar Ólason, Valdís Oskarsdóttir.
Útlit og hönnun: Filip Franksson, Svava Sigursveinsdóttir.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvæmda8tjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrif8tofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Magnús Loftsson.
Utbrelðslustjórl: Sigriöur Pétursdóttir.
Auglýslngastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson,
Clausen.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttit, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Jenny Borgedóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Bergljót Guöjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Bjömsson.
Bflstjóri: Ólöf Siguröardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýslngar, ritstjórn:
Síöumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Ðlaöaprent hf.
Olga Vord 1 lausasölu: 35 kr.
Sunnudagsverð: 40 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 400 kr.
Afgreiðsla blaösins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 20. september 1985