Þjóðviljinn - 09.11.1985, Blaðsíða 7

DJOÐVIUINN
/MENNING
Umsjón
MÖRÐUR ÁRNASON
\ ■ f§f _ |fj ffí jl| jj

Hildur við eitt nýrra verka sinna: listamaður þarf að vera spurull, ekki síst við sjálfan sig. Mynd: Sig.
Einsog dyr sem opnast
Vefarinn, byltingarkonan og klausturgesturinn Hildur Hákonardóttir: tíminn skiptir mig miklu
Hildur Hákonardóttir hress og
kát niörí Lækjargötu aö setja
upp sýningu sem verður opn-
uð í dag og eftir aö Ijósmynd-
arinn hefur platað hana í lót-
usstellingarframanvið eitt
verkanna er sest niður á
Mensuna við hliðina og spjall-
að saman. Blaðamaður er ný-
kominn frá þeim Shultz, Geir
og Steingrími í Ráðherrabú-
staðnumog þykirhagursinn
hafa vænkast heldur við um-
skiptin. Við tölum um ráðherr-
aheimsóknir og eldsneytis-
skort og Hildur er ánægð með
almenningsviðbrögð við al-
ræmdum atburðum kringum
brottför hins sovéska Sé-
vardnadze: pólitík er eitt,
gestrisni annað.
T alið leiðist síðan að sjálfri
henni og verkum hennar og
það vekur athygli spyrjanda
aðatburðurinní
Listmunahúsinu núna er bara
þriðjaeinkasýning Hildará
ferli sem samt er orðinn
langurogfjölbreyttur...
- Já, - vefnaður verður ekki
barinn upp á einni nóttu. Ég hélt
fyrst sýningu 1972, en á þessum
árum lenti ég á kafi í félagsmál-
um, varð skólastjóri Myndlista-
og handíðaskólans árið 1975 og
hafði árin áður tekið þátt í mótun
Rauðsokkahreyfingarinnar. Sú
alda greip mig með sér. Síðan
sótti í það horf að ég varð að gera
upp við mig hvað ég ætlaði að
vera, - og ég bregð á það ráð að
draga mig útúr félagsmálum, og
hætti skólastjórn og flutti útá
land.
- En ég hef verið að þótt ég hafi
ekki haldið einkasýningar. Ég
hef átt verk á samsýningum, núna
síðast á FORM-sýningunni í Nor-
ræna húsinu stórt verk sem tók
mig heilt ár. Vefarar þurfa að
halda vel á spöðunum til að safna
oft í einkasýningar.
- Einmitt þessvegna var Textíl-
félagið stofnað, hópur þarsem
hver styður annan og sýnir sam-
an. Það hefur á hinn bóginn sýnt
sig að textílverk eru oft ósam-
stæð. Textíll er víðtækt hugtak og
samsýningar af því tæi gefa ekki
alltaf rétta mynd. Það hefur líka
sýnt sig að aðrir myndlistarmenn
taka textílfólki vel og við höfum
átt greiðan aðgang að samsýning-
um með þeim.
Manstu eftir
Gandhi
Af stuttu áhorfifinnst manni að
verk þín nú séu Ijóðrœnni en áður
og taki meira mið af náttúrunni.
Er það rétt?
- Já. Ég held það sé enginn vafi
á að það sé rétt. Þegar ég byrjaði
að vefa gripu mig þær hræringar
sem voru í landinu, og sérstak-
lega að konur voru að byrja að
rísa upp. Margt sem ég gerði þá
mótaðist af þeim hræringum.
Ástæður fyrir að ég hætti að nota
þjóðfélagasleg mótíf, mótíf sem
snerta kvennabyltingu, eru kann-
ski helst þær að það er ekki fyrir
einn hóp að breyta öllu... Manstu
eftir myndinni um Gandhi eftir
Attenborugh? Þegar Inverjarnir
voru að brjóta niður salteinokun-
ina og vildu niðrað sjó og breskir
hermenn stóðu vörð, - Gandhi
sendir fyrst einn hóp, og sá hópur
er barinn niður, og svo sendir
hann annan, og þriðja, og einn
enn, og aftur, og að lokum sáu
bretarnir að þetta var vonlaust og
gáfust upp... Þetta er líkt og í
kvennabyltingunni, það verður
alltaf nýr hópur að ganga fram,
nýtt og nýtt fólk að takast á við
þau sjónarmið og kringumstæður
sem standa í vegi, aftur og aftur
og aftur.
- Ég veit að ég er óskaplega
mikið að hugsa um tímann, til
dæmis um hvaða þátt tíminn á í
þessari byltingu kvenna. Verkið
sem ég var að tala um í Norræna
húsinu snerist um tímann; tólf
renningar þarsem birta og litir
himins og jarðar blandast saman.
Verkin sem ég sýni núna snúast
líka mikið um tímann, sum útfrá
vangaveltum sem urðu til þegar
ég var að reyna að skynja hvað
mundi verða um þetta sem við
konur tókumst á hendur uppúr
1970.
- Ég flutti útá land, og þegar
maður er kominn í náin tengsl við
náttúruna verður hún eins gríp-
andi og þjóðfélagshræringarnar
áður. Og þjóðfélagshræringarnar
eru auðvitað hluti af náttúrunni,
bara mannleg náttúra. Verkin
hafa breyst. Þau virðast hafa
breyst mikið, en sjálfri finnst mér
ekki að ég hafi breyst mikið. Mér
finnst þetta allt vera einn og sami
heimurinn.
Pú ert ekki fyrir löngu komin
frá Kanada og sýnist hafa breyst
þar í kínverja! - kínversk áhrif í
vefnum og að auki teikningar
uppá kínversku af munkum að
borða hrísgrjón. Skýringar?
- Þessar myndir af munkunum
eru gerðar á einum morgni í
Búddaklaustri í Vancouver þar
sem ég bjó síðastliðinn vetur.
Þetta eru augnabliksmyndir, eng-
in umhugsun: myndin bara fellur
í pappírinn. Svona myndir skapa
mótvægi við vefinn; það er ekki
gott að vinna alltaf hægt. Einn af
kennurum mínum í Edinborg,
vefari, - hann var hraðaksturs-
maður til að vega upp á móti því
hvað vefurinn gekk hægt; ók bíln-
um sínurn á ofsahraða um þjóð-
vegina. Ég erekki mikill bflstjóri,
en ég þarf mótvægi við vefinn.
Allur
þessi tími
-1 Vancouver þarsem við vor-
um í Kanada er stórt Kínahverfi,
annað eða þriðja stærsta samsafn
kínverja utan Kína, og ég heillað-
ist þarna af kínverskri myndlist
og menningu. - Ég held að eng-
inn verði ósnortinn sem kynnist
kínverskri myndlist, - en það sem
heillaði mig fyrst var letrið, kín-
verska myndmálið. Þetta er
hvorttveggja, myndlist og staf-
róf, og það fer eftir þeim sem á
horfir eða fjallar um hvort er
ríkara í huganum. Ég var ekki í
rónni fyrren ég gat byrjað að
skilja hvað lá að baki, byrjað að
skynja myndina sem lá að baki
tákninu. Það var einsog að sjá
augnablik inní einhvern annan
heim. Einsog dyr sem opnuðust
örlítið og gaf sýn að þessari óend-
anlegu dýpt í kínverskri menn-
ingu; veitti aðgang að öllum þess-
um langa tíma sem hún á að baki.
- Búddaklaustrið sem ég var í
byggðist á kínverskum búddisma
svipuðum þeim sem japanir tóku
upp og breiddu um heiminn sem
zen-búddisma. En kínverskur
búddismi er ólíkur zen-
búddismanum japanska, hann
hefur orðið fyrir áhrifum af taó
og ekki síður frá kínverskri þjóð-
trú alls ekki óskyldri íslenskri
þjóðtrú með allskyns kynjaver-
um.
- Eitt skrítið: Það þýddi aldrei
að spyrja kínverjana. Þeir voru
elskulegir við mig, en svöruðu
ekki spurningum; það var einsog
þeir skildu ekki spurningar,
skildu ekki að fólk væri að spyrja.
Ég fékk á tilfinninguna að þeir
hefðu alla tíð alist upp við að gera
það sem fyrir lá án þess að spyrja
hvers vegna. Mér fannst ég ekki
vera að spyrja neinna djúpra
spurninga, - bara að læra tung-
umálið, - en eini kínverjinn sem
ég hitti þarna og var opinn fyrir
spurningum var kanadabúi í fjóra
ættliði.
- Kínverjarnir á vesturströnd
Ameríku eru að reyna að við-
halda gamalli menningu sinni
hinumegin hafsins. Mér virtist að
beir ættu erfitt með að aðlaga
hana númtímanum. Tilraunir
sem ég sá í þá átt í formlistinni,
myndlist og byggingarlist, fannst
mér ekki markverðar. Það er
kannski einmitt vegna þess að
þeir spyrja sig ekki djúpra spurn-
inga að þeim gengur illa aðlögun
og nýsköpun.
Þeir viðhalda menningu sinni
en eru þess ekki megnugir að gefa
henni líf svo hún geti haldið
áfram að þróast. Þrátt fyrir þessa
kyrrstöðu er menningin svo
óendanlega rík að það er einsog
það sé ilmur af henni.
- En iistamaður þarf að vera
spurull, ekki síst við sjálfan sig:
Hvað er ég og hvað er ég að gera?
Og ísland íIjósi kínverskra við-
horfa?
- Tíminn fer hægt og tíminn fer
hratt, en stundum verður hið
kyrra að víkja fyrir því sem þarf
fram.
- Ég minnist þess þegar ég var
skólastjóri í Myndlista- og hand-
íðaskólanum. Þá var þar stofnuð
Nýlistadeild, sem ég bað Magnús
Pálsson að sjá um. Þetta var
nokkuð umdeild ákvörðun. En
mér fannst að það væri á ferðinni
nýtt og lifandi afl hjá yngstu kyn-
slóðinni, listræn orka liggur mér
viðaðsegja, semþyrftiaðfá far-
veg til að blómstra, - þótt sá far-
vegurfélli ekki að klassískum
leiðum og uppbyggingu annarra
deilda í skólanum.
- Það var eitthvað sem stóð og
barði á dyrnar, og það að útrás
fékkst eftir þessum farvegi held
ég hafi markað djúp og merkileg
spor, langt út fyrir myndlistina.
- Ekki það að ég væri sjálf svo
óskaplega gripin af þessu, - bara
þessi tilfinning fyrir tíma, - þetta
var að gerast, þurfti farveg.
- Tíminn skiptir mig miklu í því
sem ég hugsa og geri, - hvernig
hann líður... Hann, ég segi hann;
hann er veruleiki fyrir mér, veru-
leiki sem ég vinn úr. -m.
Laugardagur 9. nóvember 1985 ÞJÓÐViLJINN — SÍÐA 7