Þjóðviljinn - 06.12.1987, Blaðsíða 3

Þar sem hjarta
Timans slær...
Á þriðjudaginn var fögnuðu
íslendingar því að 69 ár voru
liðin síðan landið öðlaðist
fullveldi. Eins og vænta mátti
minntust ýmsir fjölmiðlar
afmælisins og höfðu uppi þau
fögru orð sem tilheyra tylli-
dögum í sögu þjóðarinnar.
Tíminn á sér nafnlausan
dálk sem allajafna er notaður
undir pólitískt fúkyrðakast og
framsóknarhjálpræði. Þessi
dálkur var þó óvenju hátíð-
legur á þriðjudaginn. Undir
fyrirsögninni Fullveldið var
fjallað um tímamótin 1918 í
hefðbundnum grátklökkva-
tón. Leiðari Tímans - við hlið-
ina á greininni um Fullveldið -
fjallaði hinsvegar um annað
veldi sem kannski stendur
hjarta þeirra Tíma-manna
nær. Fyrirsögnin þar var
nefnilega SÍS-veldiðl... ■
Samtalsgagnrýni
Bylgjan hefur nú tekið upp þá
nýbreytni í bókagagnrýni að í
stað lærðra pistla mæta
gagnrýnendur stöðvarinnar í
viðtal í síðdegisþætti Hall-
gríms Thorsteinssonar og
spjalla um einhverja tiltekna
bók. Þetta form þykir mun af-
slappaðra og persónulegra
en tíðkast t.d. hjá RÚV.
Gagnrýnendur Bylgjunnar
eru þrír, Sigurður Hróars-
son, blaðafulltrúi Iðnó, Guð-
mundur Andri Thorsson
bókmenntafræðingur og
Hrafn Jökulsson, okkar
maður... ■
Ráðhúsdraumar
Að okkur var skotið eftirfar-
andi vísu um ráðhúsdraum
Davíðs.
Ráðhúsið vilja fáir fá,
- frekja Davíðs er þjakandi.
Herbragga minnir húsið á,
hálfrifinn þó - og flakandi.
Gorbatsjov
slær í gegn
Á fimmtudaginn birti DV lista
yfir tíu söluhæstu bækur síð-
ustu viku. Bóksala er rétt að
fara af stað og því tæplega
hægt að útnefna metsölu-
bækur vertíðarinnar ennþá.
Listinn sá arna gefur samt
sem áður vísbendingar um
það sem koma skal, enda er
hann samansettur af hinni
hefðbundnu blöndu af ís-
lenskum skáldskap, barna-
bókum, reyfurum og ævi-
sögum.
Ein er þó sú bók sem ekki
verður auðveldlega flokkuð
með reyfurum eða barnabók-
um, - þ.e. Ný hugsun, ný
von Mikhails Gorbatsjofs
sem trónir í efsta sæti. Iðunn
gefur bókina út og með sama
áframhaldi verður þetta mikið
aflaár á þeim bæ - hvorki fleiri
né færri en sex af tíu sölu-
hæstum bókunum eru frá Ið-
unni! í öðru lagi er bók eftir
þann framliðna Alistair Mac-
Lean og í því þriðja Uppjör
Höllu Linker. Þá á Iðunn
einnig bókina í fimmta sæti,
Sænginni yfir minni, eftir
Guðrúnu Helgadóttur.
Hammond Innes er síðan í
sjöunda sæti. Ég, afi og jóla-
stubbur eftir Kirkegaard er í
því níunda. Ein íslensk skáld-
saga kemst á blað, það er
Móðir, Kona, Meyja Nínu
Bjarkar sem Forlagið gefur
út. Þá eru aðeins ótaldar þrjár
bækur af listanum, allt ævi-
sögur - Ingu Laxness sem
Mál og menning gefur út og
Ásta grasalæknir og Minn-
ingar Huldu Á. Stefánsdótt-
ur báðar útgefnar af Erni og
Örlygi.B
Ljón Norðursins er löngu orð-
inn þjóðsagnapersóna í lifanda
lífi. Hann vekur athygliþar sem
hann fer; hnarreistur og óað-
finnanlega klœddur, íklœð-
skerasaumuðumfötum með sítt
grútt hdr og skegg. Það er jafnan
eitthvað í klœðaburði hans sem
fullkomnar útlitið, hattur, bindi
eða eins og ígamla daga: stór
doppóttþverslaufa. Ljónið er
skartmaður. Hann hefur verið
fastagestur dHótelBorg ígegnum
tíðina. Siturgjarna við hringborð,
dreypird kaffi og koníaki, reykir
stanslaust og talar hdsum rómi við
fólk sem safnast íkringum hann.
Stundum situr hann einn og horfir
útífjarlœgðina. Svofceðistkann-
ski Ijóð d servíettudúk. Hver er
þessi maður? LeóÁrnason heitir
hann fullu nafni,fœddurHún-
vetningur, augasteinn móður sinn-
ar og varð 75 dra o þessu dri. Hann
erbyggingameistari að mennt,
verslaði með dömufatnað og
skartmuni d Laugaveginum d
kreppuúrunum og rak prjóna- og
saumastofu um leið, með 50
manns ívinnu. Og varmeðþeim
fyrstu sem lét vinna úr íslenskum
lopa. Setti úfót saltfiskverkun og
frystihús d Selfossi þegar aðrir
töldu það óhugsandi og gerði út bút
frd Vestmannaeyjum. Hildingur
hét hann. Ljónið byggði líka frcegt
hús ú Selfossi, Þórishelli, með 23
hornum og haggast ekki íjarð-
skjdlfta. Og hefur byggt300 íbúðir
og einu sinni reisti hann húsú 17
dögum, rifbeinsbrotinn, en þd
voru beinin líkagróin, segirhann.
Hann ú útta börn, yrkir Ijóð en er
sennilega í seinni tíðfrœgastur
fyrir myndir sínar og lauk meistar-
agrdðu í myndlist hjd Gunnari S.
Magnússyni. Ljónið hefurhaldið
sýningarhérálandi, íÁmsterdam
og Hamborg og í síðustu ferð
Gullfoss seldi hann 170 myndir.
En Ljónið erfyrst ogfremst hann
sjálfur, sambland af heimsborgara
og barni. Erfitt er að henda reiður
á honum um leið og hann leggur
spilin á borðið. Ljón Norðursins er
hans eigið leikhús.
Uslin kemur frá
sannleikanum
Ég mála og skrifa til að losa um tilfinningar. Ljón Norðursins
með málverkasýningu á Hótel Borg
Þetta kemur í köstum -
þegar ég mála - og kostar
miklarvökurog spennu. Éger
þá mjög þjakaður. Ég hef mál-
að þessar myndir síðustu þrjá
mánuði og hef haft ómetan-
lega aðstöðu fyrir mig, hef
setið hér, með vatnslitina
mína innan um fólk og hefur
verið alveg yndislegt hér á
Hótel Borg. Ég málamikið
hús og skip, það er rétt, það er
sama mótívið sem kemurfyrir
aftur og aftur en er aldrei eins.
Þetta mótív sækir mikið á, hús
og skip. Mig langar líka svo
mikið til að byggja, ég er
byggingameistari að mennt
og þess gætir í myndum mín-
um. Ég leitast við að skapa
eins fallegt landslag og ég
get, fyrir mig persónulega.
Skapanýjan heim. Ég áorðið
marga heima, sem guð minn
hefurhjálpaðmérvið. Þvíallt
erhans. Ekkertermitt.
Listgáfan kemur frá guði og
ég trúi sköpunarsögunni allri.
En hvaðan koma skipin í mynd-
um þínum?
Skipið er knörr sannleikans
sem kemur að landi eftir erfiða
sjóferð. Húsin og skipin eru
symból, trúarlegs eðlis. Augað
sem er fyrir utan lífið og horfir
ofan í allt er guðsaugað. Eg nota
alveg sérstakt litakort, bara
grunnlitina fimm. Ég er líka að
berjast við að skapa minn eigin
heim.
Og í nýju myndunum þínum er
fólk í engu landslagi.
Þetta fólk er þögult og athug-
andi. Ég nota samspil lífs og
þagnar. Ég hef miklar áhyggjur
af fólki og samúð með því. Þetta
er svo napur heimur. Daprari en í
gær. Þó lifði ég fyrra stríð. En
dapurleikinn var öðru vísi þá.
Fólk leitar að lífi sem það þráir að
eignast, en allt er í auðn og fót-
festuna vantar. Það vantar að guð
komi inn á sviðið. Guð gaf þrjár
línur. Lárétta, lóðrétta og spor-
öskjulagaða. En hringnum var
stolið frá honum. Það var aldrei
meiningin að setja hjólið inn í
menninguna. En það er sem sagt
andinn, efnið og línan. Andinn er
efninu yfirsterkari, sbr. eftirfar-
andi:
Skuggsjá lífsins skiptist á
Skuggar myrkurs birtu fá
oft má ei á milli sjá
hvort aflið betur hefur
því hér er svikavefur
sem oft á millum verður svœft
þó tjónið allt sé ekki bœtt
A verðinum syndugur sefur
Andinn hefur svikið efnið
Maður og kona liggja dauða-
drukkin eftir vímuna
Andi einstaklingsins verður að
vera efninu yfirsterkari
ef vel á að fara
Annars er allt í bölvan og basli.
Þú ertaðgefa útþína fyrstu ljóð-
abók um leið og sýningin opnar.
Já, ég taldi mig ekki tilbúinn til
þess fyrr. Það kom allt í einu hjá
mér að ég fór að yrkja. Eins og
það hefði orðið sprenging. Ljóð-
ið sækir á og ljóð er ekki fullgert
fyrr en mynd er orðin til og öfugt.
Ég mála og skrifa til að losa um
tilfinningar. Þannig er hægt að
losa sig úr hömlum. Ég er mikill
tilfinningamaður. Við gerum allt
of mikið af því að dylja tilfinning-
ar okkar. Ég hef tekið þann pól í
hæðina að fara út í einveruna, þar
sem ég get látið tilfinningarnar
ráða. Ég vil gleðjast með glöðum
og hryggjast með hryggum. En ég
hef oft íent í útistöðum, vegna
þess að ég opna fyrir allar mínar
tilfinningar og reyni að standa við
þær. En ég er á réttri leið og veit
að allir vilja mér vel.
Hvernig er að halda sýningu?
Það er bæði léttir og ekki. Mér
finnst svo óskaplega erfitt að
selja. Síðast þegar ég sýndi seld-
ust myndirnar upp á örskömmum
tíma. Það var á Mokka og sumir
keyptu fimm myndir. En ég hef
aldrei máiað meira en nú. Lífs-
krafturinn hefur ekki dofnað,
bara þróast. Ég lifi enn lifandi
lífi. Dauðinn er bara hugtak sem
kemur og fer án þess að maður
verðivar við það.
Áfram er haldið eins og ekkert
hafi í skorist
Dauðinn er klœddur í dökkan
búnin
Hann hœgfara staulast um liéruð
og lönd
Hann svífuryfirfjöll
og lceðist meðfram strönd
Klökuð er hans skáldahönd
í nótthann kom að aðaldyrum
Ótilkvaddur af hérvist sinni
Sá varsaddur
Sýningin er tileinkuð foreldrum
Leós og haidin í minningu þeirra.
Hún verður opin í fjórar vikur.
Ljónið sýnir 120 myndir, en 40 í
senn og verður skipt um viku-
lega. Þá er einnig komin út ljóða-
bók hans, Grjótrunni hugans, í
21 eintaki.
- ekj.
Sunnudagur 6. desember 1987 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3