Þjóðviljinn - 18.04.1989, Blaðsíða 16
"SPURNINGIN1"
Hvenær kemur sumar-
ið?
Guðrún Hreinsdóttir
húsmóðir:
Um mánaðamótin maí-júní.
Kristófer Ástvaldsson
verkamaður:
Ég get ekki ákveðið það.
Kristinn Hallsson
óperusöngvari:
Þrátt fyrir veðrið verðum við að
líta svo á að sumarið komi á
fimmtudaginn, á sumardaginn
fyrsta.
Sigríður Eymundsdóttir
sjúkraliði:
Ég held það komi seint. Ég býst
viö stuttu sumri ef það kemur þá
nokkuð. Ég held að spákonan á
Selfossi hafi rétt fyrir sér, lítið
sem ekkert sumar.
Birgir Olgeirsson
hjá Reykjavíkurfiöfn:
Sumarið kemur eítir mánuð.
þlÓÐVILIINN
Þriðjudagur 18. apríl 1989 72. tölublað 54. örgangur
SÍMI 681333
Á KVÖLDIN
C04
ÁLAUGARDÖGUM
681663
Flugvélasmíði, póstflutningar, ávaxtarækt, vélsmíði... Myndin er á vegg póststofu í Pennsylvaníu-fylki.
Bandaríkin
Alþýðulist gegn kreppu
Veggmálverk Roosevelt-tímans kynnthjá Menningarstofnun Bandaríkjanna á Neshaganum.
Amerískur „sósíal-realismi“fær uppreisn œru
Kreppuárin í Bandaríkjunum
voru svo sannarlega merkir
tímar í merku landi, og má nú láta
minna sig á þetta skeið á Neshag-
anum hjá Menningarstofnun
Bandaríkjanna þarsem komið
hefur verið upp sýningu með Ijós-
myndum af veggmálverkum frá
„New Deal“-tímum Roosevelts og
félaga.
Af því að mikil tíðindi urðu í
Evrópusögu þessara ára og átaka-
tímar á Islandi hafa merkiiegar
stjórnmálahræringar í Banda-
ríkjunum ef til vill fallið í skugg-
ann hjá okkur hérmegin Atlants-
hafsins, að minnsta kosti yngra
fólki, og þessvegna fróðlegt að sjá
myndirnar á Neshaganum, eins-
konar list gegn kreppu, voldug
myndverk máluð á húsveggi í
greinilegum boðskapartóni: Við
crum fólkið sem erfiðar enn...
„New Deal“ - sú stefna Roose-
velts að gefa uppá nýtt í banda-
rísku efnahagslífi - var róttækt
svar við kreppunni miklu sem á
nokkrum misserum hafði nánast
lagt Bandaríkin í eyði. Hún tákn-
aði líka - að minnsta kosti að
sinni - endalok óheftrar mark-
aðshyggju eða frjálshyggju sem
þangaðtil hafði ríkt ein og sjálf í
bandarískum stjórnmálum.
Franklin Delanor vann Hoover
„handanvið hornið“ 1932 og setti
strax af stað björgunarleiðangur
þarsem ríkisvaldið lék aðalhlut-
verkið með aukinni stjórnun, eft-
irliti og beinum framkvæmdum,
til dæmis þeirri frægu áætlun í
Tennessee-dalnum.
Það þurfti að setja hjólin af
stað, en til þess arna þurfti meira
en áætlanir og fjármagn, það
varð að virkja fólkið, þjóðina
sjálfa sem fallin var í vesöld og
vonleysi, - og þetta varð hvatinn
að gríðarlegri herferð í listum.
Veitt var fé til hverskyns list-
greina, en einkum standa eftir í
bandarískri listsögu um fjögur
þúsund veggmálverk í opinber-
um stofnunum, spítölum,
skólum, fangelsum, bókasöfn-
um, íþróttavöllum, og einkum
pósthúsum.
Þetta eru allajafna myndir af
fólkinu við störf og leik, óður til
vinnunnar, upprunans og fram-
faranna, ortar í fyrstu persónu
fleirtölu, ætlað að efla sjáifstraust
alþýðu og hvetja hana til samfé-
lagslegrar endurreisnar, og ekki
furðulegt að mörg þeirra minni á
sovéska list sama skeiðs, enda
hafa þessi bandarísku veggmál-
verk verið þar kennd'við „sósíal-
realisma" og heldur litin horn-
auga á veltiárum næstu áratuga á
eftir.
Það álit hefur breyst í Banda-
ríkjunum. Bæði þykja þessi verk
gefa ómetanlega sýn inní hugar-
heim róttækrar umbótastefnu
New-Deal-áranna, og ekki síður
þykja þessi verk álitsverð fyrir
Íistrænt gildi sitt. Sósíal-realismi
vissulega, en langt frá því að
stirðna undir hinni dauðu hönd
sem svo miklu réð í Sovét. Fyrir
utan að menn greina hér áhrif
ýmissa sprota samtíma myndlist-
ar, drög að kúbisma og abstrakt-
list til dæmis.
Ljósmyndasýningin stendur til
27. apríl og er opin 11.30 til 17.30
alla virka daga, áhugaverð sýning
og ekki of stór. Þó er skammar-
lega þröngt um hana hjá ráða-
mönnum Menningarstofnunar-
innar á Neshaganum. Kannski
þeim finnist það eiginlega utan
síns verksviðs að vera að kynna
bandaríska alþýðulist hér á her-
æfingaskerinu í Dumbshafi? _m
Frumbyggjarnir fengu sinn sess í veggverkum kreppulistamanna, en áherslan er enn sem fyrr á undir-
stöðuna: veiðar, akuryrkja.
HHHHHHI^HHHHHHHHHHHíHHHHHI^I^^HHHHHHHHHH^HHHHHHHHHHHHHHM
»