Þjóðviljinn - 30.11.1989, Blaðsíða 11

Söfn
Borgarskjalasafnið 35 ára
Rætt við Svanhildi Bogadóttur borgarskjalavörð
Svanhiidur Bogadóttir
egar fólk heyrir nefnt orðið
skjaiasafn kemur því áreiðan-
lega fyrst í hug gulnaðir pappírs-
haugar og ry kfallið fólk sem gerir
ekki annað en fletta skjalabunk-
um og lesa dægrin löng. En
reyndin er önnur þegar komið er
inn á BorgarskjaJasafn Reykja-
víkur í Skúlatúni 2. Á 35. afmæl-
isári safnsins er þar gott ioft, ágæt
lestraraðstaða og bjart yflr; fólk á
ferli, tölvur og nútímaleg hús-
gögn. Svanhiidur Bogadóttir
borgarskjalavörður er forstöðu-
maður safnsins.
Hver er forsaga Borgarskjala-
safns?
Á árum áður voru skjöl borgar-
innar varðveitt á Þjóðskjalasafni,
en árið 1948 heimilaði bæjarráð
borgarstjóra að leigja húsnæði í
Ingólfsstræti 5 og þangað var flutt
eitthvað af skjölum bæjarins árið
1949. Aðalhvatamaðurinn að
stofnun skjalasafns var Lárus Sig-
urbjörnsson. Skjalasafnið var
hins vegar ekki formlega stofnað
fyrr en árið 1954, þegar Þjóð-
skjalasafn viðurkenndi safnið
sem héraðsskjalasafn 30. apríl
1954 og 7. október sama ár sam-
þykkti borgarstjórn Reykjavíkur
stofnun Skjala- og minjasafns
Reykjavíkur og ráðningu Lárus-
ar Sigurbjörnssonar sem skjala-
og minjavarðar borgarinnar.
Fljótlega eftir það fluttust skjöl
borgarinnar frá Þjóðskjalasafni
og á hið nýja safn. Árið 1967 var
svo safninu skipt og flutti minja-
safnið upp í Árbæ, en skjalasafn-
ið var áfram í Skúlatúninu.
Hvers vegna var skjalasafn
ekki stofnað fyrr en raun ber
vitni?
Það var ekki fyrr en árið 1947
sem sett voru lög um héraðs-
skjalasöfn og síðan reglugerð
árið 1951, sem heimilaði
sveitarfélögum að stofna sín eigin
skjalasöfn. Þannig að Reykjavík-
urborg var með fyrstu sveitarfé-
lögunum til að nýta sér þessa
heimild.
Var ekki miklu hent og týnt
fram að þeim tíma?
Vissulega hefur eitthvað tap-
ast, en mér virðist að það sé ekki
eins mikið og búast mætti vigð.
Það er hinsvegar ótrúlegt hversu
mörg stór sveitarfélög í landinu
hafa ekki enn sett upp sín skjala-
söfn, þrátt fyrir heimildir í
lögum. Þetta ber ekki vott um
mikinn áhuga þessara byggðar-
laga um sögu sína.
Undir hvaða embætti heyrir
safnið?
Borgarskjalasafnið er sjálfstæð
stofnun og heyrir beint undir
borgarráð.
Hvaðan koma skjölin sem hér
eru?
Öllum borgarstofnunum og
fyrirtækjum borgarinnar er skylt
að skila skjölum einstaklinga, fé-
laga og fyrirtækja í Reykjavík til
varðveislu,en slfk gögn geyma oft
mikilvægar upplýsingar um sögu,
starfsemi og mannlíf í borginni.
Safnið hefur einnig efnisflokk-
að úrklippusafn sem nær frá árínu
1947 til þessa dags, gott hand-
bókasafn um Reykjavík og það
hefur reynt að halda til haga
prentuðu efni frá borgarstofnun-
um. Ýmsu fleiru hefur það haldið
saman, t.d. frímerkjum, kosning-
abæklingum fyrir bæjar- og
bæjarstjórnarkosningar og tón-
leikaskrám.
í hverju er daglegt starf fólgið?
Á safninu eru fjórir starfs-
menn, auk mín. Við höldum sam-
bandi við afhendingarskyldar
stofnanir og veitum ráðleggingar
um skjalavörslu og frágang skjal-
asendinga ef óskað er. Við tökum
við skjalasendingum, setjum í
nýjar umbúðir ef á þarf að halda
og skráum þær og flokkum þann-
ig að þær séu aðgengilegar. Einn
starfsmaður annast úrklippusafn
um málefni Reykjavíkur, en í því
eru 32 flokkar. Einnig svörum við
fyrirspurnum frá borgarstofnun-
um, almenningi og fræðimönnum
og höldum opinni lesstofu fyrir
safngesti. Mannfæð háir hins veg-
ar frekara starfi nokkuð, en
æskilegt væri að geta haft meira
beint samband við stofnanir og
þá sem sjá um skjalavörsluna á
hverjum stað og veitt meiri
leiðbeiningar um fræðslu og
skjalamálin.
Hverjir sækja safnið?
Fræðimenn eru hér algengir
gestir, skólafólk og allir sem eru
að skrifa um Reykjavík. Við lán-
um þó ekki nein gögn út úr safn-
inu, heldur eru þau eingöngu til
notkunar á lesstofu.
Almenningur sækir safnið
nokkuð, þá mest í sambandi við
mál sem snúa að fólkinu sjálfu,
t.d. að fá upplýsingar úr skjölum
byggingamefndar, en við geym-
um skjöl um hvert einasta hús í
borginni.
Einnig er nokkuð um að borg-
arfulltrúar og þá einkum fulltrúar
minnihlutans sæki safnið heim og
eru þeir þá oftast að kynna sér
forsögu mála og hvaða umfjöllun
þau hafa fengið.
Að undanfömu höfum við
kynnt safnið nokkuð, enda er til-
gangurinn með varðveislu skjala
ekki síst að gera þau aðgengileg
til rannsókna. Nú stendur yfir
sýning í tilefni 35 ára afmælis
safnins í október sl., þar sem
brugðið er upp sýnishornum af
þeim gögnum sem hér eru
geymd.
Geturðu nefnt einhver forvitni-
leg skjöl sem hér eru?
Það er erfitt að gera upp á milli
skjala, enda er það svo einstakl-
ingsbundið hvað þykir forvitni-
legt og fer eftir áhuga hvers og
eins. Venjulega þykja þó elstu
skjölin forvitnilegust og í þeim
hópi era t.d. skjöl um landamerki
Reykjavíkur og elstu gjörðabæk-
ur bæjaryfirvalda. Einnig má
nefna skjöl og ljósmyndir Leikfé-
lags Reykjavíkur. Einkaskjala-
söfnin eru alltaf skemmtileg, t.d.
verslunarbækumar frá Duus
verslun og sum skjalasöfn ein-
staklinga.
Er ekki fjöldi leyniskjala hér?
Nei, það get ég ekki sagt. Það
er fyrst og fremst takmarkaður
aðgangur að þeim skjölum Fé-
lagsmálastofnunar og Starfs-
mannahalds.
Fenguð þið ekki bréf og skjöl
Errós?
Nei, hvað sem síðar verður.
Er framtíðarhúsnæði safnsins
hér í Skúlatúni?
Nei, það em meira en 20 ár
síðan þetta húsnæði hætti að
rúma safnið. í varðveislu Borg-
arskjalasafns em nú u.þ.b. 3500
hillumetrar af skjölum og þá er
ótalið það sem bíður afhendingar
úti í stofnunum. Við höfum hér í
Skúlatúni skrifstofur, vinnuað-
stöðu, lesstofu og geymslurými
fyrir 30-35% af skjölum safnsins.
Afgangurinn af skjölunum er
geymdur í 500 fermetra húsnæði
á Korpúlfsstöum og er það hús-
næði einnig orðið of lítið. Fjar-
lægðin við Korpúlfsstaði hefur
verið mjög bagaleg með tilliti til
vinnuaðstöðu og þjónustu við
gesti.
Hinsvegar hillir nú undir betri
tíma. Ákveðið hefur verið að
safnið fái til umráða eina hæð í
húsinu að Tryggvagötu 15.
Hönnun þess húsnæðis fer nú
fram, en það fer eftir fjárveiting-
um hvenær húsnæðið verður til-
búið fyrir safnið. Helstu kostimir
við nýja húsnæðið verða þeir að
þar munu, a.m.k. fyrst um sinn,
rúmast öll skjöl safnsins á einum
stað og mun geymslugetan
eitthvað aukast frá því sem nú er.
Þá mun aðstaða fyrir gesti
safnsins og starfsmenn batna til
muna.
Þá eru allir velkomnir á safnið
og opnunartíminn er sem hér
segir: Mánudaga til föstudaga 9-
12 og á miðvikudögum kl. 13-16.
1MÓÐVIUINN
FYRIR 50 ÁRUM
Vaxandi viðsjár með Finnlandi
og Sovétríkjunum. Alvarlegir
landamæraárekstrar, sem So-
vétríkin saka Finna um, en þeir
mótmæla. Bandaríkin bjóðasttil
að miðla málum. Sovétríkin segja
uppgriðasamningi ríkjanna.
í DAG
30. nóvember
Fimmtudagur. 334. dagur ársins.
Andrésarmessa. Sólarupprás í
Reykjavíkkl. 10.42-sólarlag kl.
15.50.
Viðburðir
Þjóðhátíðardagur Skotaog Bar-
bados. Finnskavetrarstríðið
hófstárið1939.
DAGBÓK
APÓTEK
Reykjavík. Helgar- og kvöldvarsla lyfj-
abúöavlkuna
24.-30. nóv. er I Lyfjabúðinni Iðunni og
GarðsApóteki.
Fyrmefnda apótekið er opið um helgar
og annast næturvörslu alla daga 22-9 (til
10 frídaga). Sí ðarnefnda apótekið er
opið á kvöldin 18-22 virka daga og á
laugardögum 9-22 samhliða hinu fyrr-
nefnda.
LOGGAN
Reykjavík sími 1
Kópavogur.............sími 4
Hafnarfj..............slmi 5
Garðabær..............slmi 5
Seltj.nes Hafnarfj sími sími
Garðabær
Slökkvilið og sjúkrabílar:
Reykjavík sfmi
Kópavogur
Seltj.nes simi
11 66
12 00
84 55
11 66
11 66
11 00
11 00
11 00
11 00
11 00
LÆKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavfk, Sel-
tjarnarnes og Kópavog er í Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur alla virka daga
frá kl. 17 til 08, á laugardögum og helgi-
dögum allan sólarhringinn. Vitj-
anabeiðnir, símaráðleggingar og tlma-
pantanir í sima 21230. Upplýsingar um
lækna og lyfjaþjónustu eru gefnar í sím-
svara 18888.
Borgarepftallnn: Vakt virka daga kl. 8-
17 og fyrir þá sem ekki hafa heimilis-
lækni eða ná ekki til hans. Landspft-
allnn: Göngudeildin er opin 20-21.
Slysadeild Borgarspitalans: opin allan
sólahringinn simi 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan
sími 53722. Næturvakt lækna slmi
51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garðaflöt s.
656066, upplýsingar um vaktlækna s.
51100.
Akureyri: Dagvakt 8-17 á Læknamið-
stöðinni s. 23222, hjá slökkviliðinu s.
22222, hjá Akureyrarapóteki s. 22445.
Farsími vaktlæknis 985-23221.
Kef lavfk: Dagvakt. Upplýsingar s. 3360.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna s.
11_966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartímar: Landspftallnn: alle
daga 15-16,19-20. Borgarspftallnn:
virka daga 18.30-19.30, helgar 15-t8,
og eftir samkomulagi. Fæðlngardelld
Landspítalans: 15-16. Feðratími 19.30-
20.30. öldrunarlækningadeild Land-
spftalans Hátúni 10 B. Alla daga 14-20
og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspltala: virka daga 16-19, helgar
14-19.30. Heilsuverndar8töðln við
Barónsstíg opin alla daga 15-16 og
18.30-19.30. Landakotsspftall: alla
daga15-16og 18.30-19. Barnadeild:
heimsóknir annarra en foreldra kl. 16-17
daglega. St. Jósefsspftali Hafnarfirði:
alla daga 15-16 og 19-19.30. Klepps-
spftalinn:alladaga 15-16og 18.30-19.
Vestmannaeyjum: alla virka daga 15-
16og 19-19.30. Sjúkrahús Akraness:
alladaga 15.30-16 og 19-19.30.S)úkra-
húsið Húsavfk: alla daga 15-16 og
19.30-20.
YMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ. Neyðarathvarf fyrir ung-
lingaTjarnargötu 35. Simi: 622266, opið
allansólarhringinn.
Sálfræðistöðin. Ráðgjöf i sálfræöilegum
efnum.Sími 687075.
MS-fólaglð Álaridi 13. Opiö virka dagafrá
kl. 8-17. Slminner 688620. ?
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpanum Vestjir-
götu3.0piðþriðjudagakl.20-22, .
fimmtudaga 13.30-15.30 og kl. 20-22, •'
sími 21500, símsvari.
Sjólf shjálparhópar þeirra sem orðið hafa
fyrirsifjaspellum, s. 21500,simsvari.
Upplýsingar um eyðni. Sími 622280,
beint samband við lækni/hjúkrunarfræðing
ámiðvikudögumkl. 18-19, annarssím-
svari.
Samtök um kvennaathvarf, sími 21205.
Húsaskjól og aðstoð fyrir konur sem beittar
hafa verið ofbeldi eða orðið fyrir nauðgun.
Samtökln '78. Svarað er i upplýsinga- og
ráðgjafarsima félags lesbía og homma á
mánudags- og fimmtudagskvöldum kl. 21-
23. Símsvari á öðrum tímum. Slminn er
91-28539.
Bilanavakt :rafmagns-oghitaveitu:s.
27311. Rafmagnsveita bilanavakt s.
686230.
Vlnnuhópur um sif jaspellamál. Simi
21260 allavirkadaga kl. 1-5.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags laga-
nema, er veitt I síma 11012 milli kl. 19.30
og 22.00 á fimmtudagskvöldum.
„Oplð hús“ krabbameinssjúklinga
Skógarhllð 8 er „Opið hús“ fyrir alla krabb-
ameinssjúklinga og aðstandendur þeirra á
fimmtudögum kl. 17.00-19.00.
Samtök áhugafólks um alnæmlsvand-
ann sem vilja styðja við smitaða og sjúka
og aðstandendur þeirra. Hringið i síma 91 -
22400 allavirkadaga.
GENGIÐ
29. nóv. 1989
kl. 9.15.
Sala
Bandarikjadollar.............. 62.66000
Sterlingspund................. 97.90600
Kanadadollar.................. 53.72800
Dönskkróna..................... 9.06800
Norsk króna................. 9.21340
Sænsk króna.................... 9.83980
Finnsktmark................... 14.92260
Franskurfranki................ 10.30800
Belglskur franki............ 1.67650
Svissneskurfranki............. 39.44600
Hollensktgyllini.............. 31.21680
Vesturþýsktmark............... 35.22800
Itölsklfra..................... 0.04770
Austurrfskursch................ 5.00300
Portúg. Escudo................. 0.40400
Spánskurpeseti................. 0.54430
’ Japansktyen................... 0.43676
; (rsktpund.................... 92.84600
KROSSGÁTA
Magnúz Gezzon
7
LTTTJ
_I___I
• 1« 11
ZIZIT
M 17 ílf
É
Lárátt: 1 kah 4 hluta 6
lána 7 gras 9 galla 12
duglegur 14 svefn 15
þæg16ok19hvetji20
sál21 hreHa
Lóðrátt:2sefi3gabb4
reka 5 blóm 7 bandalag
8skip10tímabilið11
hindrar 13 eira 17 mjúk
18merki
Lausn á siðustu
krossaátu
Lárétt: 1 blót 4 fjöl 6
æsi7snör9slit12
raska 14ske 15 ulll 16
ilman 19 auga 20 miða
21 askan
Lóðrétt: 2 lén 3 tæra 4
fisk 5 öri 7 sístan 8 ör-
eiga 10 launin 11 tollar
13 söm 17 las 18 ama
Flmmtudagur 30. nóvember 1989 jpJÖÐVILJINN - SÍÐA 11