Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.2000, Blaðsíða 4
20
MiÐVIKUDAGUR 2. FEBRUAR 2000
Apríl
Medea
I apríl verður Mcdea frumsýnd í Iðnó.
Verkið er byggt á harmleiknum með sama
nafni eftir gríska leikritaskáldið Evripídes
en aðstandendur færa hann til framtíðar.
Hlutverkin eru öll leikin af tveimur leikur-
um, karii og konu. Leikstjóri er Hilmar
Oddsson.
Skært lúðrar
hljóma...
Ekki aðeins Sinfóníuhljómsveitin, Þjóð-
leikhúsið og Listahátíð í Reykjavík eiga
merkisafmæli í ár. Lúðrasveitin Svanur
heldur líka upp á 70 ára afmæli sitt árið
2000. Af því tilefni verða tónleikar í Há-
skólabíói þar sem sveitin frumflytur m.a.
verk eftir Tryggva M. Baldvinsson.
Saga Reykjavíkur
1. april verður opnuð sýningin Saga
Reykjavíkur í Árbæjarsafni. Þar verður sag-
an rakin frá býli til borgar, landnámi til nú-
tíma. Gestir verða leiddir í gegnum söguna
hvort sem það er á byijunarreit með Ingólfi
Arnarsyni eða í félagi við þær miklu breyt-
ingar og framfarir sem einkennt hafa Reykja-
vík á 20. öldinni. Til þess að ferðalagið í
gegnum ólík tímaskeið Reykjavíkurborgar
verði sem fjölbreyttast verður öllum miðlum
upplýsingar beitt; allt frá elstu textum til
margmiðlunar.
Reykjavík vorra daga
Kvikmyndin Reykjavík vorra daga eftir
Óskar Gíslason var frumsýnd árið 1947.
Lengi hefúr staðið til að gera
í stand nýtt sýningareintak af
þessari ómetanlegu heimild
og á menningarárinu mun
Kvikmyndasafn íslands
gera þann draum að veru-
leika í bíóhúsum borgarinnar.
• 1 » 1 J i w
j f)íl X1 í)
í fejkj;)’/ )!'.
Árið 2000 fagnar Listahátið í Reykjavík
30 ára afmæli sínu. Frá upphafi hefúr
Listahátíð opnaö leið fyrir hið besta i
erlendri listsköpun og meö þvi auögaö
og eflt islenskt menningarlíf. Yfúskrift
hátíðarinnar er Stefrwmót viö tímann
og á þessum timamótum veröur þáttur
innlendrar listsköpunar á hátíðinni
áberándi mikill - fleygur til framtíöar.
Prentuö dagskrá fæst á skrifstofú Listahátíöar
og hjá Uppiýsingamiðstöö feröamáta og einnig
má nájgast upplýsingar á heimasiöu
hátíöarinnar: www. artfest.is.
Listahátíö i Reylyavík • Pósthólf 88
121 Reykjavfk . Simi: 561 2444
Fax: 562 2350 • Netfang: artfest@artfest.is
Heimasíöa: www.artfest.is
Draumur - eba tripp
Baltasar Kormákur hefur byltingarkenndar hugmyndir um framtíð Þjóðleikhússins.
Leikarinn og leikstjórinn Baltasar Kormákur fær það
vandasama hlutverk að setja upp sýninguna sem frumsýnd
verður á sjálfu hálfrar aldar afmœli Þjóðleikhússins 20.
apríl í vor. Verkið sem valið var er gamalkunnugt: Draumur
á Jónsmessunótt eftir William Shakespeare, eitt þeirra leik-
rita meistarans sem oftast hafa verið flutt hér á landi - enda
listilega flörugt og skemmtilegt. Einmitt vegna þess hvað ís-
lenskir leikhúsgestir kannast vel við stykkið er gott til þess
að vita að leikstjórinn er þekktur að öðru en fara hefð-
bundnar leiðir. Hvaða leið skyldi Baltasar Kormákur fara
að Shakespeare að þessu sinni?
„Það er erfitt að segja á þessu stigi. Við Vytautas Narbut-
as erum að móta þetta saman - eiginlega erum við gengnir
í hjónaband," segir Baltasar Kormákur og skellir upp úr.
Eins og menn minnast var Vytautas leikmyndahönnuður í
uppfærslu Baltasars á Hamlet í Þjóðleikhúsinu jólin 1997 og
þeir unnu sýningu á sama verki við borgarleikhúsið í Óðins-
véum í Danmörku í fyrra.
„Okkur gekk rosalega vel að vinna saman í Danmörku,"
segir Baltasar. „Það small eitthvað þá sem hafði verið á leið-
inni en var ekki alveg komið, og ég var afar ánægður með
að fá að halda áfram samstarfinu núna og sjá hvert það fer.
Þau Filippía Elísdóttir verða saman með búningana. Meðal
leikara í sýningunni verða Atli Rafn, Rúnar Freyr, Brynhild-
ur Guðjónsdóttir, Steinunn Ólína, Hilmir Snær, Guðrún
Gisladóttir og Stefán Karl - en það sem mig dreymir um er
að fá elstu leikara hússins til að leika leikritið inni í Ieikrit-
inu á móti unga fólkinu í draumnum og ástarævintýrinu.
Með þvi tengist sýningin líka betur við afmælið."
Eins og kampavín
„Aðalpælingin einmitt núna er hvað þetta leikrit er eigin-
lega,“ heldur Baltasar áfram. „Er þetta í raun og veru draumur
eða er þetta tripp? Eg hallast helst að því núna að þetta sé sam-
kvæmisleikur. Samkvæmisleikir ganga yfirleitt út á að það megi
gera eitthvað dónalegt - svona rétt á meðan leikurinn stendur
yfir - jafnvel við fólk sem alls ekki má hrekkja annars! Mér
finnst meira spennandi að hugsa mér að þetta sé fantasía en
draumur sem maður hrekkur upp af. En það á kannski eftir að
breytast!“
- Skemmtirðu þér?
„Já, þetta er spennandi verkefni sem mig langaði til að vinna.
Ég hef verið að vinna þung stykki og drungaleg undanfarin ár -
Hamlet og Skækjuna - miðað við þau er Draumurinn kampavín!
Léttur og leikandi. Ég er ekki spenntur fyrir försum en gaman-
leikir eru spennandi, ekki síst ljóðrænir leikir eins og þessi.“
Sinna betur ungum skáldum
Nú er aldamótaár og hálfrar aldar afmæli Þjóðleikhússins og
freistandi að spyija ungan leikara og leikstjóra við húsið hver
honum finnist að þróunin þar eigi að vera - ja, til dæmis næsta
áratug. Baltasar hefúr greinilega hugsað málið vandlega og hef-
ur ákveðnar hugmyndir.
„Það hefur verið mikið fjör j þessu húsi síðan Stefán Bald-
ursson tók við því en auðvitað þarf að hyggja að ýmsu á næstu
árum. Mér finnst að það eigi að leggja mun meiri áherslu á að
þróa íslenska leikritun. Með fullri virðingu fyrir því sem verið
er að gera þá þarf að gera meira. Breska þjóðleikhúsið setti tíu
höfúnda á laun fyrir nokkrum árum og út úr þvi komu þrir sem
eru settir upp úti um allan heim. Flestir upprennandi leikrita-
höfúndar sem ég þekki eru að skrifa fyrir kvikmyndir enda hef-
ur Kvikmyndasjóður loksins komið sér upp nothæfú skipulagi
þar sem fólk fær tíma og peninga til að þróa handritin sin
áfram.
Það þarf nefnilega að hvetja höfúnda til að halda áfram með
handritin sín,“ segir Baltasar með áherslu, „ekki bara skrifa
eitthvað í hvelli og þrefa svo við leikstjóra um hvernig þetta
eigi að vera. Höfundar verða að læra að endurskrifa verkin sín,
komast á leiðarenda með þau sjálfir. Það er óskaplega erfitt að
halda áfram að skrifa þegar manni finnst maður vera búinn en
það er það eina sem virkar. Og leikhúsið þarf að hvetja unga
höfunda til að skrifa leikrit. Það er að myndast gat þar sem
yngstu höfúndarnir ættu að vera. Þetta finnst mér afar mikil-
vægt hlutverk þjóðleikhúss. Hermóður og Háðvör i Hafúarfirði
hafa verið með virðingarverða tilburði í þessa átt en skemmti-
legra væri að sjá fleiri leikrit en leikgerðir."
Núna eru menn haldnir þeirri firru að fólk vilji ekki fara í
leikhús nema um helgar! Það er bara bull. Leikhúsin verða að
vera leiðandi og ákveða sjálf hvenær fólk fer í leikhús en ekki
láta markaðsstjóra sjá um það. Svo er kannski einhver farsi lát-
inn taka öll laugardagskvöldin en dramatísku stykkin og þau
metnaðarfyllstu skipta hinum kvöldunum á milli sin. Hér eru
leikhópar um allan bæ sem sinna skemmtihlutverki leikhús-
anna og ég sé ekki hvers vegna stóru leikhúsin sem fá obbann
af opinberu fé þurfa að beija niður einstaklingsframtakið með
því að setja upp kassastykki. Þau eiga að einbeita sér að því
hlutverki að skapa listaverk. Og ef þau takast á við kassastykki
þá er lágmarkskrafa að það sé gert á óvæntan og skapandi hátt
en ekki fluttur inn tilbúinn pakki. í samfélaginu rikir sú árátta
að fela sig á bak við áhorfendatölur og líta á þær sem einhvem
sannleika í leikhúsi - jafnvel þó að miðarnir séu gefnir. Vissu-
lega er gott að fá fólk í leikhús en þessar tölur vekja ekki áhuga
manns einar og sér.“
Gagnrýnendur ábyrgir
Ef af þessari skipulagsbreytingu yrði bendir Baltasar á að
hægt væri að búa til leikhópa inni í húsunum, hópa sem gætu
þróað ákveðinn stíl eða aðferð í nokkrum sýningum - eins og
Frú Emilia gerði á sínum tíma. Og Baltasar tekur skýrt ffam að
honum fyndist það gæfúspor hjá Leikfélagi Reykjavíkur að
ráða Guðjón Pedersen, leikhússtjóra Frúarinnar, I stöðu leik-
hússtjóra í Borgarleikhúsinu.
„Þó margt sé vel gert finnst mér ákveðinn meðalmennsku-
bragur á íslensku leikhúsi um þessar mundir," segir Baltasar.
„Það vill jafnast út í eina flatneskju. Og hér vil ég láta gagn-
rýnendur taka hluta af ábyrgðinni því þeir sem taka áhættuna fá
oft versta útreið. Menn sleppa langbest með þokkalega, vel
uppsetta, hefðbundna, áferðarfallega sýningu. Það er alltaf
hætta fólgin i því að taka áhættu, en leikhúsið er alveg tilgangs-
laust ef það er ekki gert. Fjölmiðlamir eiga sína sök á því
hvemig leikhúslandslagið er orðið, þeir gera engan greinarmun
á list og iðnaði - með fúllri virðingu fyrir iðnaði - og umburð-
arlyndið vill vera svo lítið með tilraunastarfsemi. En leikhúsið
er dautt ef það finnur ekki og ræktar sín séreinkenni."
-SA
Bylting í ríki útvaldra
Baltasar hugsar sig um og heldur síðan áfram:
„Auk þess finnst mér persónulega að skipulag Þjóðleikhúss-
ins sé rangt. Að mínu mati ætti að taka erlend leikhús til fyrir-
myndar og hafa bara eina leiksýningu í gangi á hveiju sviði í
einu, sýna hana í einn og hálfan til tvo mánuði, fjögur fimm
kvöld í viku, siðan tekur sú næsta við. Umræðan í samfélaginu
og áhrif sýningarinnar yrðu mun sterkari en þegar sýningar em
strjálar eins og núna. Þetta veldur líka geymsluvandræðum á
sviðsbúnaði og alls konar öðm veseni.
ðalpœlingin einmitt núna er hvað
þetta leikrit er eiginlega,í( heldur
Baltasar áfram. „Er þetta í raun og
veru draumur eða er þetta tripp?
Ég hallast helst að því núna að
þetta sé samkvæmisleikur.