Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.2000, Blaðsíða 6
6
FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBER 2000
r>v
Fréttir
Rannsóknir á þyngd íslendinga:
Þjóðin er að þyngjast
- aukið hlutfall of feitra bæði hjá börnum og fullorðnum
Byggt á gögnum frá Manneldisráöi sem tekin eru úr rannsókn Hólmfríöar
Þorgeirsdóttur 1999, Changes in the prevaience of overweight and
obesity in men ánd women aged 45 to 64 in Reykjavík 1975 to 1994,
sem unnin var viö Háskóla ísiands.
50
M #6.9
40 /
30
20
10
£
Hlutfall of þungra og
of feitra karla og kvenna
40
30 324
Konur 45-64 ára
39,4
% >
1975- 1979- 1983 1985- 1988- 1993-
riv^l977 1981________ 1987 1989 1994
20
10
%
r
1977-
1979
17.6
1987-
1991
1993-
1994
Hlutfall of þungra
og of feitra barna
Byggt á gögnum frá Manneldisráöi sem
tekin eru úr rannsókn Brynhildar Briem
1999. Hæö og þyngd 9 ára skólabarna
í Reykjavík á árunum 1919 tii 1998
sem unnin var viö Háskóla íslands.
Þrjár rannsóknir sem framkvæmd-
ar hafa verið hér á landi á síðustu
árum sýna allar að íslendingar eru að
þyngjast. t tveimur þeirra var um að
ræða rannsókn á skólabömum sem
báðar leiddu í ljós að íslensk börn em
að þyngjast og að hlutfall of feitra og
of þungra bama hefur aukist. t öllum
rannsóknum var líkamsþyngdarstuð-
uilinn BMI (body mass index) notað-
ur til að meta holdafarið. Hann fæst
með því að deila í þyngdina í kílóum
með hæðinni í metram i öðru veldi.
Með því fæst stuðull sem hægt er að
bera saman við ákveðin viðmiðunar-
gildi og meta þannig holdafar. Þegar
um börn er að ræða era viðmiðunar-
gildin háð aldri og þyngd og hjá full-
orðnum er aðeins eitt viðmiðunar-
gildi.
Börn eru að þyngjast
Á Vísindaþingi félags íslenskra
heimilislækna í Hveragerði um síð-
ustu helgi kynnti Magnús Ólafsson,
heilsugæslulæknir á Akureyri, niður-
stöður rannsóknar sem hann fram-
kvæmdi meðal grannskólabarna á
Akureyri. Að sögn Magnúsar var til-
gangur rannsóknarinnar meðal ann-
ars að kanna hvort og í hve miklum
mæli þyngdaraukning hefði átt sér
stað á meðal bamanna á 25 og 30 ára
tímabili. Grunnskólaböm voru rann-
sökuð veturinn 1992-1993 og 1997-1998
og hóparnir bornir saman við úrtaks-
hóp frá 1967-1968 og síðan voru hóp-
arnir einnig bornir saman innbyrðis.
Magnús segir að niðurstöðurnar
sýni börn hafa þyngst og þyngdar-
aukningin er meiri en útskýrð verður
með aukinni hæð eingöngu. „Einnig
er aukinn hluti barna of þungur og of
feitur í lok tímabilisins," segir Magn-
ús. Draga má þær ályktanir af rann-
sókninni að þyngdaraukning meðal
skólabarna á Islandi samkvæmt
henni hafi verið ljós árið 1993 og
hennar gætir áfram hjá báðum kynj-
um fimm árum síðar og í auknum
mæli hjá drengjum. „Við verðum að
hafa augun opin gagnvart þessu og
sporna við þessari þróun,“ segir
Magnús.
19% kvenna of feit
Að sögn Hólmfríðar Þorgeirsdótt-
ur, matvælafræðings hjá Manneldis-
ráði, kom fram í rannsókn sem hún
gerði á síðasta ári á meðal karla og
kvenna á aldrinum 45 til 64 ára í
Reykjavik fyrir tímabilið 1975 til 1994
að offita og ofþyngd hefur aukist um-
talsvert hér á landi á undanfömum
áratugum. Á því tímabili sem Hólm-
fríður skoðaði höfðu bæði karlar og
konur hækkað um að meðaltali 2-3
cm en líka þyngst.
Konumar höföu þyngst um 7,3 kg en
karlamir um 6 kg sem er meira en ein-
göngu er hægt að útskýra með aukinni
hæð. Á þessum 20 áram hafði hlutfall
of feitra kvenna nærri tvöfaldast en í
lok tímabOsins var það komið í um
19%. Hjá körlunum var aukningin litlu
minni en í lok tímabilsins voru um
18% karla of feit.
Ofþyngd eykst einnig umtalsvert og
er ástandið þannig í lok tímabilsins að
70% karla og 60% kvenna era annað-
hvort of þung eða of feit. „Reykvíking-
ar hafa sem sagt bæði hækkað og
þyngst og þeir hafa þyngst hlutfallslega
meira en hvað þeir hafa hækkað
þannig að við eram greinilega að
fitna,“ segir Hólmfríður.
Hún skoðaði einnig í rannsókn sinni
breytingar á mataræðinu samkvæmt
fæðuframboðstölum og þar kom fram
að orkuneysla var mjög svipuð á tíma-
bilinu og heldur hafði dregið úr fitu-
neyslu. Hún segir að hreyfingarleysi sé
því líklegasta skýringin. Hún telur að
það sé engin spuming að bregðast
verði við þessu vandamáli. „Leggja
þarf áherslu á forvamir og stuðla að
heilbrigðari lifnaðarháttum með því að
hvetja til hollari neysluvenja og auk-
innar hreyfingar," segir Hólmfríður
Offituhlutfallið svipað og
í Bandaríkjunum
Á síðasta ári var einnig rann-
sökuð hæð og þyngd 9 ára skóla-
barna. Rannsóknina gerði Bryn-
hildur Briem næringarfræðingur
og niðurstöður hennar voru að
börnin höfðu hækkað um að með-
altali 5 cm á tímabilinu 1938 til
1998 og þau höfðu líka þyngst,
stelpurnar um 4,6 kg og strákarn-
ir um 5,1 kg. Þegar þyngdaraukn-
ingin var borin saman við hæð-
ina kom í ljós að hlutfall of
þungra og of feitra barna eykst og
í lok tímabilsins voru tæplega 5%
barna of feit en offita var nánast
óþekkt meðal barna hér á landi á
árum áður. Offituhlutfallið er
núna svipað því sem þekkist með-
al þessara aldurshópa í Banda-
ríkjunum.
-MA
Of feitir Islendingar
Líta veröur á offitu sem verulegt vandamál hér á landi.
Auknar áhyggjur vegna offitu hér á landi:
Vandamál sem bregðast
- að mati sérfræðinga
Líta verður á offitu sem veru-
legt vandamál hér á landi sem
bregðast þarf við að mati Gunn-
ars Valtýssonar, sérfræðings í
innkirtla- og efnaskiptasjúkdóm-
um, sem flutt hefur erindi um
offitu á fræðslufundum hjá
Læknafélagi íslands. „Það er mik-
ilvægast að byrja að koma í veg
fyrir offitu strax hjá börnum t.d. í
leikskólum og skólum. Fimm ára
gamalt barn sem er of þungt er í
mjög mikilli hættu á að verða of
þungt sem unglingur og fullorð-
inn einstaklingur,“ segir Gunnar.
Hann segir það slæmar fréttir að
hlutfall of feitra fari vaxandi i
heiminum og staðreyndin sé sú að
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin skil-
greini nú offitu sem sjúkdóm.
Gunnar telur að margir sam-
verkandi þættir orsaki offitu t.d.
kyrrseta og að fólk fái of jnikiö
magn hitaeininga meðal annars
vegna gosdrykkjaneyslu. Börn
sitji of mikið fyrir fram tölvu- og
sjónvarpsskjái og það vanti að
þau stundi meira hreyfileiki.
Of lítil hreyfing
Hjá Landlæknisembættinu hafa
menn einnig áhyggjur af því að
hlutfall of feitra og of þungra fari
vaxandi hér á landi. „Offita er
orðið alvarlegt vandamál í hinum
vestræna heimi og þar er ísland
engin undantekning samkvæmt
rannsóknum sem gerðar hafa ver-
ið,“ segir Anna Björg Aradóttir
hjá Landlæknisembættinu. Meðal
þess sem Landlæknisembættið
hefur gert var þemamánuður um
offitu i júní síðastliðnum. „Þá
bentum við meðal annars á það að
við teljum að skýringarnar séu
litil hreyfing og að fólk sé að
borða meira en það hefur þörf fyr-
ir,“ segir Anna Björg.
Síðan hefur málinu verið fylgt
eftir á margs konar hátt og svo
mun verða áfram að sögn Önnu
Bjargar. „Við höfum reynt að
vekja athygli skólaheilsugæslunn-
ar á börnum og unglingum til að
reyna að hvetja börn og foreldra
til að hreyfa sig meira og borða
öðruvísi mat,“ segir Anna Björg.
Þriðjungur vill megra sig
Heilsustofnun Náttúrulækn-
ingafélags íslands í Hveragerði er
ein þeirra stofnanna sem býður
þeim sem eiga við offituvandamál
að stríða upp á meðferð. „Um það
bil þriðjungur þeirra sem koma
til dvalar á stofnunina kemur cif
því að þeir eru of feitir og vilja
þarf við
megra sig,“ segir Hulda Sigurlína
Þórðardóttir, hjúkrunarforstjóri
Heilsustofnunarinnar. Að sögn
Huldu er það frekar mikið því það
þýðir að á milli fjörutiu og fimm-
tíu manns koma með offitu sem
aðal- eða hliðarástæðu fyrir dvöl
sinni. Hún segir að ekki sé um
aukningu að ræöa og í dag séu
fleiri aðilar en Heilsustofnun sem
bjóði þeim sem þjást af offitu upp
á úrræði við sínum vandamálum.
„Þegar um offitu er að ræða er
fólkið á öllum aldri,“ segir Hulda.
Að mati Huldu er mikilvægt þeg-
ar fólk er að reyna að létta sig að
tekið sé tillit til allra þátta. Þótt
mataræði og hreyfing séu mikil-
vægustu atriðin, skiptir andlega
hliðin líka miklu máli því oft sé
um að ræða að fólk boröi meira
þegar það er stressað.
-MA
“r, Umsjón:
Hörður Kristjánsson
netfang: sandkorn@ff.is
Pappalögga á mótorhjóli
Innbrot var
'ramið í Reykjavík
á dögunum og
fiúðu tveir þjófar á
braut í bíl. Eftir
skamma stund
urðu þeir varir við
að lögregla á mót-
orhjóli veitti þeim
eftirför. Bað þá
annar þjófanna félagann um að
lána sér kveikjara og stoppa. „Ertu
vitlaus maður, löggan nær okkur,“
sagði hinn. „Nei, nei, fáðu mér bara
kveikjarann, þetta er örugglega
pappalögga..."
Titringur í mjólkinni
Undanfarin ár
hafa mjólkurfræð-
ingar verið áber-
andi í kjarabaráttu
sinni og virðist
hvorki ganga né
reka þar sem enn
era þeir komnir í
fréttir. í DV var
sagt frá því að titr-
ingur væri meðal mjólkurfræðinga og
er það auðvitað hið versta mál að
flestra mati. Aðrir hafa þó bent á að
það sé ekkert athugavert við titring í
mjólkufræðingastétt - það sé bara gott
við strokkinn...
Gáttaþefur á Suðurnesjum
Þó það sé hátt í
tveir mánuðir til
jóla er gáttaþefur
komin á kreik.
Lesa mátti frétt
þess efnis í Víkur-
fréttum, blaði Suð-
umesjamanna, en
slökkviliðsmenn
voru sendir í Voga
á Vatnsleysuströnd um helgina með
þá dagskipun að vera með nefið út
um gluggann. Tilkynnt hafði verið
um reykjarlykt og granur var um eld
í byggðarlaginu þó svo enginn vissi
hvaðan lyktin átti upprana. Slökkvi-
liðsstjóri sendi því gáttaþefi á vett-
vang í Vogana sem þrátt fyrir ein-
staklega næmt nef fann ekkert sem
gat verið að brenna...
Bjarki og félagar
Á íþróttadeild
Morgunblaðsins er
öflugt lið vaskra
íþróttafréttamanna.
Það vill þó oft
henda að menn
flýti sér um of við
fréttafiutning, jafh-
vel á Mogganum
sem aldrei lýgur.
Þannig var á dögunum vandlega lýst
knattspymuleik í Englandi. „Fulham
tapaði sínum fyrsta leik í kvöld gegn
Bjarka Gunnlaugssyni og félögum i
Preston, 0:1,“ sagði í frétt Mogga.
Smásmugulega þenkjandi fótboltaá-
hugamönnum þótti fréttin hins vegar
nokkuð skondin því Bjarki kom
aldrei við tuðrana í leiknum. Hann
fór ekki einu sinni inn á völlinn
heldur vermdi Bjarki sæti á vara-
mannabekk Preston og kom ekkert
við sögu í leiknum...
Leitar að flokksbróður
Sigurður Ólafs-
son, framkvæmda-
stjóri Sjúkrahúss
og Heilsugæslustöð-
ar Akraness, hefur
sagt upp störfum
og starfið verið
auglýst. Stöðuveit-
ing til næstu fimm
ára bíður því úr-
skurðar Ingibjargar Pálmadóttur
heilbrigðisráðherra. Margir hafa ver-
ið tilnefndir í stöðuna en ekki virðist
neinn vera á lausu sem hefur misst
þingsætið en eins og menn muna
skipaði Ingibjörg Pálmadóttir Magn-
ús Stefánsson flokksbróður sinn
framkvæmdastjóra Heilbrigðisstofn-
unar Suðurlands en hann féll út af
þingi við siðustu alþingiskosningar.
Menn bíða spenntir þessa dagana
hvaða framsóknarmaður verður fyrir
valinu, hvort það verður Ásgeir Ás-
geirsson, skrifstofustjóri sjúkrahúss-
ihs, eða annar framsóknarmaður...