Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.2001, Blaðsíða 13

Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.2001, Blaðsíða 13
13 MÁNUDAGUR 25. JÚNÍ 2001 DV Hekla í hjörtum okkar Of langsótt? „Sem fulltrúi hins „venjulega áhorfanda“ mundi ég kannski setja út á umfang sýningarinnar. Kortamyndir hefði mátt skera niöur, sömuleiðis eitthvað af jósmyndunum, ekki einasta af Hekiu sjáifri, heldur líka ýmsu „ítarefniEr ekki einum of langsótt að hengja upp flennistórar myndir af „ Yngstu kynslóðinni", bara vegna þess að þær snúa baki í blámann, þ.e. náttúruna?“ í kjölfar póstmódemismans hafa ýmis kenn- ingakerfi og kreddur farið halloka fyrir nýjum af- stæðiskenningum, þar sem margbrotin og ósam- stæð sýn á veruleikann kemur í stað hinna viður- kenndu og „kórréttu" viðhorfa. í umfjöllun um að- skiljanleg viðfangsefni og sjónarmið forðast menn í auknum mæli að steypa saman þessum mörgu „brotum" heldur er þeim öllum gefið svipað vægi, svo lesandi/skoðandi fái metið þau eftir eigin höfði. Þetta á ekki síst við um bókmenntaumræðu og umfjöllun um myndlist á Vesturlöndum. Margradda bækur Guðmundar Páls Ólafssonar um islenska náttúru eru trúlega af þessum meiði, þótt höfundur fari hvergi leynt með eigin skoðan- ir. Sama má kannski segja um Njálupælingar Jóns Karls Helgasonar, sem nú eru komnar út á bók. Og nú hefur þessi aðferðafræði ratað inn í íslenskar sjónlistir, góðu heilli, en þar var þrúgandi vana- festan á góðri leið með að gera mann afhuga myndlistarsýningum. Einar Garibaldi Eiriksson myndlistarmaður á töluverðan þátt í að innleiða þessa „heildrænu" sýn á íslenska myndlist, sjá vekjandi samantekt hans um Kjarval og ímynd hans í íslensku þjóðfélagi sem sett var upp á Kjar- valsstöðum fyrir nokkrum misserum. Landafræði áhorfsins Nú fylgir Einar því verkefni eftir með enn yfir- gripsmeiri sýningu að Kjarvalsstöðum, i þetta sinn um Heklu, fjallið, ímynd þess fyrr og nú, og um það sem hann sjálfur kallar „landafræði áhorfsins" í allra víðasta skilningi. Einar vill beina sjónum okkar sérstaklega að því myndmáli sem notað er til að fjalla um Heklu - og íslenskt landslag almennt - og þýðingu þessa myndmáls fyrir listamanninn sjálfan og myndlistina i land- inu. Honum er líka mikið í mun að „afhjúpa dulúðina sem löngum hefur viljað loða við lista- verk, til að geta tileinkað okkur þá þekkingu sem þau miðla okkur“. Máli sínu til stuðnings leggur hann ekki einasta fram helstu málverk íslenskra og erlendra listamanna af Heklu, heldur einnig gömul landakort og vatnslitamyndir af fjallinu, uppdrætti jarðfræðinga, ljósmyndir, sjónvarps- upptökur, útvarpsupptökur, frímerki, auglýsinga- efni, söluvöru sem nefnd er eftir fjallinu og ýmis- legt fleira. Sýningin er því allt I senn, fjölbreytt veisla fyrir augað, pedagógísk sýnikennsla og skel- eggt innlegg í umræðuna um þjóðrækni og „þjóð- hagslega hagkvæma" nýtingu landslagsins. Margt er þama um áhugaverð verk, þau eru fal- lega uppsett og verða örugglega fleirum en mér til- efni til margvíslegra heilabrota. Sýningarskrá er sömuleiðis þénug, þótt hún hefði mátt vera stáss- legri. Með bakið í blámann Ég er í stórum dráttum sammála þeim viðhorfum sem hér eru viðruð; vil þó setja spumingarmerki við tvo þætti. Sem fulltrúi hins „venjulega áhorfanda" mundi ég kannski setja út á umfang sýningarinnar. Kortamyndir hefði mátt skera niður, sömuleiðis eitt- hvað af ljósmyndunum, ekki einasta af Heklu sjáifri, heldur iíka af ýmsu „ítarefni". Er ekki einum of lang- sótt að hengja upp flennistórar myndir af „yngstu kynslóðinni", bara vegna þess að þær snúa baki i blá- mann, þ.e. náttúruna? Að auki tel ég að varla sé rétt- lætanlegt að birta ljósmynd af einu málverka Svavars Guðnasonar, jafnvel þótt það heiti „Hágöngur"; nöfn- in sem hann gaf verkum sínum voru oftast nær til- viljunum háð og sprottin úr frjóu hugskoti hans sjálfs fremur en náttúrunni. Annað er það að sem sérstakur áhugamaður um náttúrusýn íslenskra myndlistarmanna fannst mér Einar kannski ekki vera nógu meðvitaður um bók- menntalega eða frásagnarlega merkingu þeirra lands- lagsmynda sem hann er með undir, þ. á m. mynd- anna af Heklu. Fjallið Hekla, ekki sist bókmenntaleg- ur tilbúningur, goðsögn um helvíti á jörð sem verður til í miðaldatextum; það er ekki síst sú goðsögn sem kortagerðamenn eru að lýsa 1 mynd og útlendingar koma tU að skoða á 18. og 19. öld. Fyrstu landslags- myndir okkar Islendinga, þ. á m. myndirnar af Heklu, eru myndræn tUbrigði um rómantískan skáld- skap. Og tUgangur - merking - þessara rómantísku landslagslýsinga er ekki síst að árétta boðskap á borð við: Hver á sér fegra föðurland. Sá boðskapur var síð- an notaður tU að kynda undir fóðurlandsástinni, þeirri þjóðernishyggju sem við þurfum nú að taka tU endurskoðunar. Aðalstelnn Ingólfsson Þýðing myndmálsins „Einar vill beina sjónum okkar sérstaklega að því myndmáli sem notað er til að fjalla um Heklu - og íslenskt landslag almennt - og þýðingu þessa myndmáls fyrir listamanninn sjálfan og myndlistina í tandinu. mannsgaman Að snúa við Allt í senn „Sýningin er því allt í senn, fjölbreytt veisia fyrir augað, pedagógísk sýnikennsta og skeleggt innlegg í umræðuna um þjóðrækni og „þjóðhagslega hagkvæma“ nýtingu landslagsins. “ Það er undarleg árátta að lesa, lesa hvað sem er, finna sig knúinn til að fara í gegnum hvaða skrif sem verða á vegi manns og telja sig betri mann á eftir. Svala þessari ótrúlega miklu þörf að stauta sig gegnum stafi lífsins. Var um daginn að ganga niður Laugaveg á sæmilega heitum sumardegi eins og gerist þegar skýin eru köflótt uppi við festinguna. Hafði ekki mikið erindi og miklu fremur að ég væri að dóla mér en að gera gagn. Látlaus dagur, bílar í hæga- gangi og samfélagið að sumra uppi í kæruleysi. Fann smám saman að líkast til hafði ég geng- ið fram hjá stóru veggspjaldi á gafli töskubúðar. Fann hvernig það hékk eftir, ólesið. Gott ef þar var ekki mynd og mikill texti. Hugsaði með mér hvort ég ætti að hægja ferðina og snúa við. Velti vöngum og var um skeið ekki viss. Vissi innst inni að ég var að missa af einhverju, ef til vill engu sérstöku, en altént einhverju sem ástæða hefur þótt að setja saman og prenta. Átti ég að láta mér fátt um finnast, eða átti forvitnin að ráða för? Átti ég eitthvert val? Fimmtíu metrum síðar gerðist það, rétt eins og gerist í lífi allra lesvirkra manna. Ég sneri við. Sporin léttust. Hugurinn vissi hvert hann stefndi. Fram undan ólesinn texti. Fann hvemig ánægjan hríslaðist framan í kinnar og enni þegar ég gekk fyrir hornið og staðnæmdist við veggspjaldið. Las það upp til agna og horfði um stund á heildarmyndina þeg- ar lestrinum lauk. Gekk að svo búnu áfram, þess fullviss að ekk- ert hefði farið fram hjá mér. Þar með vissi ég eiginlega allt um tónleika kammersveitar sem löngu voru haldnir. Vissi það þó. Og hélt fyrir homið. -SER __________Menning Umsjön: Sigtryggur Magnason Gabríela fékk styrk Guðmundu Yfir eitt þúsund manns voru við- staddir opnun á yfirlitssýningu Er- rósafnsins í Listasafni Reykjavíkur - Hafnarhúsi í gærkvöld og hafa aldrei ver- ið jafnmargir við einstaka opnun Lista- safnsins frá opnun þess. Það var boigar- stjóri Reykjavíkur, Ingibjörg Sólrún Gisladóttir, sem opnaði sýninguna en við sama tækifæri fór fram afhending úr Listasjóði Guðmundu S. Kristinsdóttur, móðursystur Errós, en sjóðinn stofnaði Erró til minningar um frænku sína og er honum ætlað að efla og styrkja efnilegar listakonur. Framlag sjóðsins féll að þessu sinni í skaut listakonunni Gabríelu Frið- riksdóttur og nemur upphæðin þrjú hundruð þúsimd krónum. Gabríela hefur haldið margar einka- og samsýningar allt frá því hún lauk námi árið 1997. Þetta er í íjórða sinn sem veitt er úr sjóðnum en fyrri styrkþegar eru Ólöf Nordal, Finna Bima Steinsson og Katrín Sigurðardóttir. Sjóðurinn er sjálfseignar- stofnun í vörslu borgarsjóðs Reykjavíkur en umsjón með honum hafa Reykjavíkur- borg og Errósafn. Stjóm sjóðsins skipa forstöðumenn Listasafns Reykjavíkur, Listasafhsins á Akureyri og Listasafiis ís- lands. Forstöðumaður Listasafns Reykja- víkur er formaður sjóðsstjómar. Ný Saga komin út Saga, tímarit Sögufélags, 39. árgangur 2001, er komin út og er efni hennar flöl- breytt að vanda. Saga flytur að þessu sinni fimm ritgerðir, 23 ritdóma um 25 bækur, auk athugasemda og eftirmæla. Sagnfræðilegar rannsóknir á mótun þjóöemisvitundar hafa aukist mjög á síð- ari ámm og er fyrsta ritgerðin í Sögu athygl- isvert framlag til þeirra. Nefnist hún „Hin karlmannlega raust og hinn hljóðláti máttur kvenna. Upphaf kórsöngs á íslandi" og er eftir Ingu Dóra Björnsdóttur. í ritgerð- inni rekur Inga Dóra sögu kórsöngs fram á 20. öld og leitast við að meta þátt hans i mótun samstöðu og ættjarðarástar. Annað efni í Sögu er meðal annars rit- gerð Lofts Guttormssonar, Ólafar Garð- arsdóttur og Guðmundar Hálfdanarson- ar um ungbama- og bamadauða á ís- landi 1771-1950 þar sem fjallað er um „hættumikið en blóðlaust stríð“ þar sem hér á landi var landlægur mikill ung- bamadauði. Sigfús Haukur Andrésson fiallar um endurskoðun fríhöndlunarlag- anna á árunum 1834-36, Margrét Gests- dóttir skrifar um sögukennslu í grunn- og framhaldsskólum í greininni „Aðfór eða nauösynleg endumýjun? Sögu- kennsla í nýju ljósi" og Hermann Páls- son skoðar í greininni „Á Örlygsstöðum. Grafist fyrir um eðli íslendinga sögu“ frásagnarhátt Sturlu Þórðarsonar þar sem lýst er Örlygsstaðabardaga. Ritstjórar Sögu era Guðmundur J. Guðmundsson, Guðmundur Jónsson og Sigurður Ragnarsson. Kristján og Carnegie Kristján Guðmundsson er meðal þeirra listamanna sem valdir hafa verið á sýningu Camegie Art Award í ARKEN nútímalistasafninu í Kaupmannahöfn í nóv- ember. 119 listamenn vora tilnefndir af 30 sérfræðingum í nor- rænni samtímamálara- list frá Norðurlöndun- um fimm. Dómnefnd, undir sfióm Lars Nittve frá Tate Modem, valdi 22 úr tilnefndum hsta- mönnum sem þátttakendur á sýninguna í ár og velur auk þess verðlaunahafa úr hópi sýnenda. Með Nittve í nefndinni eru Gertrad Sandqvist, Tuula Arkio, Bera Nordal, Ásmund Thorkildsen og Pil Erik Tojner. Sýning verður opnuð með verð- launaafhendingu þann 4. nóvember.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.