Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.2002, Blaðsíða 18

26
ÞRIÐJUDAGUR 21. MAÍ 2002
Skoðun
Svanfríður
Jónasdóttir
þingmaður
Kjallari
Það reyndist erfiðara að
manna framboöslista
fyrir sveitarstjórnar-
kosningarnar nú í vor
en oftast áður.
Mikilvæg störf
sveitarst j órnarmanna
Bætt lýðræði
í borginni
Það er snúin staða fyrir sveitarstjómir víða um landið að vinna úr þeirri stað-
reynd að samhliða vaxandi kröfum, bœði frá ríkisvaldinu og íbúunum, minnka
tekjur og umsvif.
margs konar aðferðir hafa verið
þróaðar til að koma til móts við
þessa kröfu.
Reykjavíkurlistinn hefur í sinni
valdatíð í borginni eflt svokallað
hverfalýðræöi, með tilkomu tveggja
hverfamiðstööva, Vestnrgarðs í
Vesturbæ og Miðgarðs 1 Grafarvogi.
í þessum hverfum hafa íbúar bein
áhrif á skipulag og ákvarðanir borg-
arinnar og þjónustan er fyrst og
fremst byggð upp með þarfir neyt-
enda hennar í huga. En Reykjavík-
urlistinn hyggst halda áfram á þess-
ari braut og nú hefur verið ákveðið
að skipta borginni upp í fjóra borg-
arhluta og átta hverfi með þessa
hugmyndafræði í huga. Við það er
miðað að hver borgarhluti myndi
heildstæðan þjónustukjama og að
hvert hverfi innan borgarhlutanna
myndi eðlilegan ramma um þarfir
og daglegt líf íbúanna. í hverjum
borgarhluta verður svo starfandi
hverfisráð sem verður samstarfs-
vettvangur borgarfulltrúa og hverf-
isbúa.
Vakandi fyrir nýjum leiðum
Það er nauðsynlegt að stjómvöld
séu jafnan vákandi fyrir nýjum leið-
um í stjómsýslunni til að gera hana
lýðræðislegri og þannig úr garði
gerða að hún starfi í þágu borgar-
anna. Ella er hætta á að stjómsýsl-
an staðni og fari að vinna gegn því
sem henni er ætlað að þjóna: lýð-
ræðinu og þörfum fólksins.
í tíð Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur sem borgarstjóra hefur
Reykjavíkurborg sýnt kjark og
áræði i þessa átt og ásýnd borgar-
innar hefur verið breytt stórlega til
hins betra.
Ég styð Ingibjörgu Sólrúnu áfram
til góðra verka og hvet alla borgar-
búa til að gera hið sama.
vinna beint við sjávarútveg. Störf
tengd landbúnaði og sjávarútvegi,
sem og ýmiss konar opinber þjónusta,
hefur flust í stærra þéttbýli. Og það
hefur fækkað á flestum stöðum utan
höfúðborgarsvæðisins, ekki síst hin-
um minni sem eiga allt sitt undir
frumframleiðslu í landbúnaði og sjáv-
arútvegi. Á sama tima hafa verkefni
sveitarfélaganna aukist og kröfur sem
gerðar em til þeirra að sama skapi.
Það er snúin staða fyrir sveitarstjóm-
ir viða um landið að vinna úr þeirri
staðreynd að samhliða vaxandi kröf-
um, bæði frá ríkisvaldinu og íbúun-
um, minnka tekjur og umsvif.
Störfin víða vanmetin
Störf sveitarstjómarmanna eru
víða vanmetin og erfið, einkum í
millistóm sveitarfélögunum, þar sem
nálægðin er mikil og kröfur uppi um
sambærilega þjónustu og fæst í hin-
um stærri sveitarfélögum. Umbunin
er oft lítil því víðast er lítið greitt fýr-
ir vinnu sem sífellt verður þó flóknari
og gerir meiri kröfur. Lítið er um við-
urkenningarorð frá kjósendum ef þró-
unin hefur orðið sú að íbúum hefur
fækkað og samdráttur orðið í atvinnu,
jafnvel þó um sé að ræða atriði sem
sveitarstjóm gat ekki haft nokkur
áhrif á. Og það er oft lítið um hvatn-
ingu ef skuldir hafa aukist eða ekki
hefur orðið af vinsælum framkvæmd-
um á kjörtimabilinu. Það getur sem
sagt verið vandlifað fyrir ýmsa þá
sem taka að sér að stýra málum hinna
minni sveitarfélaga þar sem metnað-
ur hefur verið til þess að bjóða upp á
fjölbreytta þjónustu og atvinnu. Eftir-
spumin eftir hlutverki sveitarstjóm-
armannsins er i samræmi við það.
Hvað er til ráða?
Það þarf að endurmeta tekju-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga. Þró-
unin bendir eindregið í þá átt að mjög
halli á sveitarfélögin í þeim samskipt-
um. Það þarf líka að halda áfram að
sameina sveitarfélög þannig að til
verði stærri einingar sem ráða betur
við þau verkefhi sem þegar eru á
verksviði þeirra og þau verkefni sem
þangað munu færast.
Flestir eru sammála um að öll nær-
þjónusta við íbúana, máleftii fatlaðra,
hjúkrun aldraðra og heilsugæsla eigi
að vera á verksviði sveitarfélaganna.
Ég tel líka eðlilegt að framhaldsskól-
amir séu á verksviði sveitarstjóm-
anna og þar með verði viðurkennt að
aðgangur að menntun sé einn af hom-
steinum velferðarkerfisins.
Fjölmennari sveitarfélög, með fjöl-
breyttari verkefni, hljóta að vera
framtíðin hér eins og annars staðar á
Norðurlöndunum. Fjölmennari sveit-
arfélög geta teflt fleira fólki fram til að
takast á við verkefnin. Þau hafa líka
efni á því að greiða sæmilega fyrir þá
vinnu sem það krefst að vera i sveit-
arstjóm. Þannig er lýðræðinu betur
borgið.
Bryndís
Hlööversdóttir
þingmaöur
I kosningabaráttunni um
borgina hefur veriö tæpt
á ýmsu en eitt er þaö
sem ekki hefur farið
hátt, en það eru þær
miklu umbætur sem unn-
ar hafa verið á stjórn-
kerfi borgarinnar í tíð
Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur borgarstjóra.
Ný hugsun hefur verið tekin upp
í stjórnun borgarinnar þar sem
áhersla er lögð á lýðræðislegri
stjómarhætti, að færa þjónustuna
nær borgarbúum og innleiða þjón-
ustuhugsun í borgarkerfið. Verka-
skipting stjómmálamanna og
stjómsýslu hefur verið skýrð til
muna og dreifstýring tekin upp í
stað miðstýringar. Hlutur kynja
hefur verið jafnaður i stjómunar-
stööum þar sem helmingur yfir-
stjómenda er nú konur. í tíð sjálf-
stæðismanna í borginni voru aðeins
13% stjómenda borgarinnar konur;
karlar voru tæp 87%. Borgin hefur
með þessum breytingum fengið á
sig aút aðra ásýnd sem byggist á
jafnrétti, gegnsæi og lýðræðislegum
stjómarháttum.
Nær íbúum
Eitt af því sem nútíma stjómar-
hættir kalla á er að færa valdið og
ákvarðanatökuna nær íbúunum og
Þau eru fjölmennari, sveitarfélögin
þar sem enginn listi er í kjöri, og
býsna mörg þar sem einungis kom
fram einn listi og er því sjálfkjöriö.
Upplýsingar mínar herma að sums
staðar hafi menn reynt að koma sam-
an listum en ekki tekist. Annars stað-
ar mat fólk stöðuna þannig að vegna
þeirrar vamarbaráttu sem byggðin
ætti í væri of mikil áhætta tekin með
þvi að íbúamir skiptust upp í átök um
lista.
Vaxandi kröfur
Það hafa orðið miklar breytingar í
aðstöðu og möguleikum byggðanna
um allt landið á siðasta hálfum öðram
áratugnum. Mikill samdráttur hefur
átt sér stað i landbúnaði og tækni-
breytingar hafa fækkað þeim sem
Skerum upp, ekki niður
Ásgeir Hannes
Eiríksson
verslunarmaður
Kjallari
Gamall sæhundur sigldi
um höfin sjö á fraktskip-
um í áratugi og sagðist
ekki hafa komið í svo las-
burða höfn að þar væri
ekki boðið upp á bæði
danska skinku og kaldan
bjór.
Útflutningur Dana nær inn í hvert
krummaskuð enda vel að honum stað-
ið með sendiráð og ræðismenn heims-
horna á milli til að styðja við bakið á
sölumönnum. í dag eru danskir hins
vegar að slá af nokkur sendiráð i fjar-
lægum homum til að spara peninga
og selja húseignimar til að fá peninga.
Með þvi móti tefla þeir í tvísýnu for-
skoti sínu í þeim heimshlutum. ís-
lendingar skulu forðast að feta i fót-
spor Dana í spamaði, í þetta sinn að
minnsta kosti.
Utanrfkisþjónusta íslenska rikisins
byggist á sendiráðum í helstu sam-
skiptaborgum þjóðarinnar og neti
kjörræðismanna í haldminni plássum.
Ræðismenn þiggja ekki laun heldur
njóta vegsemdanna sem nafnbótinni
fylgja og er það afbragðsgott kerfi fyr-
ir ríkissjóð. Hægt er samt að stórauka
hlut sendiráða í utanríkisþjónustunni
án frekari kostnaðar fyrir ríkissjóð og
efla útflutning þjóðarinnar að sama
skapi.
Bjóða skal íslenskum athafnamönn-
um titil sendiherra og samning um að
reka sendiráð fyrir eigin reikning á
betri verslunarstöðum heimsins. Nýju
sendiráðin einbeiti sér að íslenskum
útflutningi og þiggi sölulaun frá selj-
endum til að mæta kostnaði. Áfram er
því hægt að halda kostnaði utanríkis-
þjónustunnar í skefjum enda kemur
spamaður þjóðarbúinu vel um þessar
mundir.
Og ekki nóg með það: Rekstur
sendiráðanna er ekki bundinn við ís-
lenska ríkisborgara og vel má semja
við erlenda kaupmenn á feitum versl-
unarstöðum um sendiráðin og titilinn.
Jafnframt má fjölga kjörræðismönn-
um verulega og þétta með þeim bilin á
milli sendiráðanna. Nafnbætur af
þessum toga opna samkvæmisljónum
eftirsóttan selskap í betri heimsborg-
um svo varla mun skorta umsækjend-
ur. Á þessum nótum er hægt að ríða
þétt net sjálfbærra sölumanna, eins og
þeir kalla það, um aila heimsbyggðina
án frekari ríkisútgjalda.
Lærum af Rússum
Skilmálar af þessum toga em engin
nýlunda í heiminum og hafa tíðkast
víða um lönd í margar aldir. Stór-
merkileg viðarrista er til í Rússlandi
frá sextándu öld af skrúðklæddum
Moskóvítum með fjölbreytt höfuðfot á
leið með trúnaðarbréf sín til Maximil-
ians R Austurríkiskeisara. Á eftir
diplómötunum fylgir hópur kaup-
manna með loðskinn í sekkjum til að
greiða kostnaðinn af rekstri sendi-
ráðsins, enda átti rússneska utanríkis-
þjónustan ekkert reiðufé eins og fleiri.
En nýju sendisveitimar verða líka
gömlu utanrikisþjónustunni að liði á
nýjum timum.
Ný viðhorf blasa við landsmönnum
með þenslu Evrópusamfélagsins í all-
ar áttir og íslendingar verða að fylgj-
ast vel með framvindu mála á fasta-
„Áfram er því hœgt að halda kostnaði utanríkisþjón-
ustunnar í skefjum enda kemur spamaður þjóðarbú-
inu vel um þessar mundir. “ - Á íslenskri sjávarút-
vegssýningu áríð 2000.
landinu. Stöðugt fjölgar NATO-lönd-
um í álfunni sem íslendingar eiga
saman við að sælda. íslensk fyrirtæki
leita samvinnu og markaða um allar
trissur og þurfa stundum opinberar
nafnbætur tO að opna dyr sem annars
standa þeim læstar. Nauðsynlegt er
því að hafa einn diplómat hið minnsta
í hverju sendiráði í Evrópu og víðar
til að leggja við hlustir og stunda sam-
kvæmislífið. Utanrikisþjónustan getur
ýmist greitt sjálf kostnað af starfi
diplómatans eða fellt kostnaðinn inn i
samninginn um sendiráðið. Rúss-
neska vöruskiptaleiðin góða er líka í
fullu gildi.
Danir iiggi í því
Islendingar hafa stundum apað
ýmsa ósiði eftir Dönum og átt mis-
jöfhu láni að fagna. Látum Dani eina
um að skera niður að svo komnu máli
og skerum sjálf upp á erlendum mark-
aði með nýrri uppfærslu á gamalli
hugmynd. Markmiðið er að íslenskur
útflutningur sé boðinn í hverju
krummaskuði þar sem danska ölið
freyðir.