Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1988, Blaðsíða 44

44
JÓN STEFFENSEN
síðari hluta þess frá bls. 193 fyrr en hann hafði lokið við að afrita fyrri
hlutann. Endar fyrri hlutinn á grein 215, en hinn síðari hefst á 217.
grein, án þess nokkuð vanti í, sé miðað við Lbs. 197 4to. Sjá töflu 3.
Nú eru í Landsbókasafni tvö eiginhandarrit Jóns af lækningabók
hans, ÍB. 327 4to, sem er uppkast að ýmsum greinum, og ÍB. 197 4to,
sem vantar framan af og innan í fáein blöð. Það ber ekki með sér að
vera samið í tvennu lagi, eins og handrit það, sem Halldór ritaði eftir,
og er því að líkindum yngri uppskrift Jóns en Halldór hafði í höndum.
ÍB. 274 4to, sem í handritaskrá segir, að talið sé eiginhandarrit Jóns,
er það augljóslega ekki, þegar borið er saman við hin tvö handritin.
Þá er þess að geta, að í handritadeild eru einnig tvö handrit að lækn-
ingabókinni, Lbs. 1849 4to og Lbs. 4810 4to, með hendi Gísla Kon-
ráðssonar.
A skjólblað Lbs. 2424 4to hefur Halldór Árnason ritað: „Þeim sem
Bók þessa enkum hennar Midpart vill nýta til Hússbrúkunar er
naudsynligt undir eins og lest ad teikna upp þau einfoldustu og
saklausustu Medicament, sem þar fyrir koma og egnast þau hann
treystir sér til skadlaust ad brúka í uppá fallandi léttvægum Qvillum;
í fyrstu fáar Sortir, sem vid má auka, þegar betr er eptir þénkt; og í
þeim þýngri Siúkdómum, þegar regluligs Læknis leita þarf, þá í
Lýsíngu Siúkdómsins adgiæta Spursmál, sem bak við standa, að
Læknirinn fái Svar uppá þau hellstu, sem snerta Tilfelli hins Siúka og
medhönd<l>a þenna fyrr og sídarr, hvad Pössun, Nautn og Þión-
ustu áhrærir eins og Bókin segir, hver ogsvo vísar hagqvæma og ein-
falda Medferd Úngbarna er undirbýr Heilsu þeirra Fiör og Dugnad
máské æfilángt. H.A.“
Það kemur hér greinilega fram, hvaða hlutverki Halldór ætlaði
bókinni að þjóna, einkum miðhluta hennar eða þeim, sem Þorsteinn
gaf út, og að Halldór hefur átt hugmyndina að því að koma henni á
prent og fengið Skagfjörð, sem þá var fyrir prentverkinu í Viðey, til að
taka það að sér og sennilega látið hann hafa afrit af hluta handritsins.
En hvernig var það handrit, sem Sveinn Pálsson fær frá Skagfjörð til
að búa undir prentun? Þegar Lækningabók fyrir almúga er athuguð,
þá eru í henni 320 greinar og einnig 216. gr., en ekki með inntaki 217.
greinar, heldur er það eins konar yfirlit yfir undangengnar 215
greinar, sem finnst ekki í neinum eiginhandarrita Jóns Péturssonar.
Nú segir útgefandi bókarinnar, að handrit hennar hafi verið sent
Handlœkni S. Pálssyni til allrar umbótar þeirrar, er honum væri meguleg, hvad
þessi trúlega gjort hejir, er se'st af skíríngargreinum hans í bók þessari, sem