Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Blaðsíða 58

58
GUNNAR SVEINSSON
sínu eftir hléið sendi Gunnar heilmikinn fróðleik um ættmenni sín
og konu sinnar til notkunar í prestasögum Hálfdanar.23 Eftir þetta
skrifuðust þeir á árlega fram á árið 1783 (síðasta bréf Gunnars var
dags. 26. júlí — 20. ágúst24), en þá var Hálfdan orðinn því sem næst
blindur og átti tæplega hálft annað ár ólifað.
Þess var getið hér framar í æviágripi Hálfdanar Einarssonar, að
merkasta rit hans hafi verið ágrip af íslenzkri bókmenntasögu.
Þetta brautryðjandaverk var prentað í Kaupmannahöfn árið
1777. Það nefndist Sciagraphia25 og var á latínu, eins og heitið
bendir til. Frummerking orðsins ’sciagraphia’ er skuggamynd eða
ágrip. Eiginlega er þetta rithöfundatal, þar sem upp eru taldir um
400 höfundar. Hálfdan haíði haft þetta rit sitt lengi í smíðum.
Formáli hans er dagsettur 14. ágúst 1775, og segir þar, að hann
hafi fyrst tekið að hugsa um þetta bókmenntaefni fyrir 23 árum
eða árið 1752.26
Gunnar Pálsson getur Sciagraphiu fyrst í bréfi til Hálfdanar
Einarssonar, dags. 4. apríl - 17. júlí 1778, en þar segir svo:
„Eg hefi þá æru að gratulera heils hugar yfir fenginni fregn frá
K.hafn með þessum orðum: Hr. Magr. Einarssonar Sciagraphia
Historiæ Islandiæ hrósast mikið.“27
Veturinn eftir, 1778-1779, hefur Gunnar haft að láni hina
„stórs hróss verðu“ Sciagraphiu Hálfdanar, að því er fram kemur í
bréfi hans til Halldórs Hjálmarssonar, dags. 6. febrúar 1779.28
Þennan sama vetur tók Gunnar saman athugasemdir við nokkra
staði í bókinni og sendi Hálfdani þær með bréfi, dags. 29. júní - 1.
júlí 1779, og sagðist fyrirverða sig að láta hann sjá þær.29
Eins og glögglega sést af framansögðu, haíði Gunnar Pálsson
miklar mætur á Sciagraphiu. Hann fagnaði svo mjög útkomu
hennar, að hann orti kvæði henni til lofs. I bréfi hans til Hannesar
Finnssonar biskups 28. júní 1779 kemst hann svo að orði:
„Eins verð eg þetta sinn hjá mér hleypa því, er hugsað hefi fyrir
mhr. [míns herra\ sjónir bera, sem er lítil Hugdilla, af vörum flotin
við lesningu mag. Hálfd[anar] Hist[oriæ] Isl[andicæ] Literfariæ],
hverja ætla sýslumanni Mfagnúsi] K[etilssyni] ei fjærri skapi að
edera [gefa út\ í Hrappsey, viljandi þó láta danska eður latþnska]
útlegging fylgja, hverri eg og (danskri) hefi uppkastað.“30
Samt sem áður varð fjögurra ára bið á prentun kvæðisins.
Hugdilla birtist loks árið 1783 og með öðru sniði en Gunnar hafði
hugsað sér, því að bæði vantaði danska og latneska þýðingu. Hún