Vísbending - 12.03.1992, Blaðsíða 1

HISBENDING
MMrit um viðskipti og efnahagsmál
12.
mars
1992
11. tbl. 10. árg.
Gjöld
ríkissjóðs
jukust um
6,5% að
raungildi frá
1990-1991
Rekstrarhalli ríkissjóðs varð 12,5
milljarðar 1991, þremur sinnum meiri
en stefnt var að í fjárlögum. Hallinn er
3,3% af vergri landsframleiðslu. Þetta
kemur fram í Skýrslu um ríkisfjármál
1991, sem fjármálaráðuneytið hefur
nýlega gefið út.
Tekjur ríkissjóðs urðu nokkru minni
en stefnt var að eða tæpir 100 milljarðar
króna. Þetta er tæpum tveimur
milljörðum minna en í fjárlögum. Stafar
frávikið meðal annars af því að minni
virðisaukaskattur innheimtist en ætlað
var og auk þess var fallið frá áformum
um nýja skatta.
Meiri athygli vekur að gjöld
ríkissjóðs fóru langt fram úr áætlun
árið 1991, urðu 112 milljarðar en ekki
tæpir 106, eins og sagði í fjárlögum.
Ríkisútgjöld voru tæplega 25% af vergri
landsframleiðslu á árunum 1981-1987
en í fyrra voru þau orðin um 30% (hér
verður að athuga að nefnarinn,
landsframleiðslan, hefur minnkað
undanfarin ár). Aukningin frá 1990 er
6,5%áföstu verðlagi. Ástæðurnarfyrir
aukningu útgjalda í fyrra eru mjög
margar, en nefna má fasteignakaup
ríkisins, auknar útflutningsbætur og
vanáællun á fjárþörf Lánasjóðs íslenskra
námsmanna og almannatryggingakerfis.
Eflaust má að stórum hluta kenna
útgjaldaaukninguna því að kosningar
voru á árinu og því erfitt að snúast gegn
tillögum um ný útgjöld, hvað þá að
standa fyrir niðurskurði.
Þess skal getið að vegna breytinga á
uppgjöri staðgreiðslu lækkuðu reiknuð
skattskil á liðnu ári um 600 milljónir
króna. Þáerufasteignakaupsamkvæmt
sérstakri heimild fjárlaga að fullu
gjaldfærð, en fjárveitingin var miðuð
við þær greiðslur sem inntar yrðu af
hendi. Af þessum tveimur ástæðum
r ” 'n
Lánsfjárþörf og þensluáhrif ríkisins 1990-1992
milljarðarkróna
Útkoma Lánsfjárlög Útkoma Lánsfjárlög
1990 1991 1991 1992
Ríkissjóður A-hluti 14,1 15,5 22,3 20,0
innlend lán 10,1 14,7 8,8 6,4
erlend lán 4,0 0,8 13,5 13,6
Ríkisjyrirtœki innlend 4,1 4,7 3,8 1,4
erlend 4,1 4,7 3,8 1,4
Opinberar lánast. 23,4 24 26,6 27,9
innlend 18,4 20,5 23,0 21,5
erlend 4,9 3,5 3,6 8,4
Heildarlánsfjárþöif Dregið frá: 41,6 44,2 52,7 49,3
Erl .afb. og vextir, Seðlabanki 21,7 17,6 17,9 28,4
Vergur þensluhalli 19,9 26,6 34,8 20,9
Innlausn spariskírteina o.fl. 4,2 7,2 6,0 5,0
Hrein þensluáhrif 15,7 19,4 28,8 15,9
Hlutfall af vergri landsfrainleiðslu 5% 5% 8% 4%
Heimildir: Fjármálaráðuneytið: Skýrslur um ríkisfjármál árin 1991 og 1992, Fjárlaga-
frumvarp 1992, Fréttatilk. Fjármálaráðuneytis o.fl.
Ath.: Afföll húsbréfa eru dregin frá í tölum um lántökur sjóða.
verður fjárlagahallinn rúmum milljarði
meiri en ef notaðar hefðu verið sömu
uppgjörsaðferðir og áður að þessu
leyti.
1992: Stefnt að því að
lækka ríkisútgjöld niður í
það sem þau voru 1990
Útgjöld ríkissjóðs verða 110
milljarðar samkvæmt ljárlögum fyrir
árið 1992. Nú er ætlunin að skera
útgjöld ríkissjóðs niður í sama raungildi
og var árið 1990. Reyndar er vafamál
hvort kal la má allt niðurskurð, til dæmis
er ábyrgð á launutn vegna gjaldþrota
færð til sérstaks sjóðs, utan fjárlaga, og
kveðið á um gjöid til hans, en greiðslur
úr honum teljast ekki til ríkisútgjalda.
Tekjur ríkissjóðs eiga að aukast um 2-
3% að raungildi frá því sem var í fyrra,
enþarámeðal ertalinnrúmurmilljarður
sem ætlunin er að afla með sölu eigna,
en vafasamt er að telja slíkt sem
venjulegar tekjur. Samkvæmt
fjárlögunum verður fjögurra milljarða
halli á rekstri ríkissjóðs, svipaður og
að var stefnt í fyrra. Má búast við að
hallinn eigi eftir að aukast jafnmikið og
þá? Hérskiptirmestumáli hverjarlíkur
eru á að niðurskurðaráform heppnist. 1
Hagtölum janúarmánaðar, frá Seðla-
bankanum, segir um ríflega 2 milljarða
niðurskurð í heilbrigðismálum:
„Tiltölulega einfalt ætti að vera í
framkvæmd að ná fram þessum
niðurskurði að svo miklu leyti sem
hann felst í aukinni kostnaðarhlutdeild
sjúklinga. Framkvæmdinerflóknari að
því er varðar niðurskurð á sjúkra-
stofnunum, þar sein ríkið er eini greið-
andi þjónustunnar..." í ljósifyrrireynslu
virðist fremur líklegt að fjárlagahallinn
verði að minnsta kosti 6-7 milljarðar,
en að líkindum verður hann minni en í
fyrra.Árið 1991 varkosningaár,enþáer
sérstaklega hætt við að ríkisfjármál fari
úr böndum, eins og l'yrr segir. Nú er
langt í kosningar og stjórnvöldum ætti
því að reynast auðveldara en endranær
að grípa til sársaukafullra aðgerða ef
þeirra gerist þörf.
• Ríkisfjármál
• Atvinnusvœði
• Maastricht-samkomulag
• Virðisaukaskattur
• Hampiðjan